Материаллаг амьдрал бол бидний анхдагч жинхэнэ төлөв байдал биш. Сүнс (жинхэнэ эго, жинхэнэ “Би”) бол цэвэр бурханлаг эрчим бөгөөд чанарын хувьд бүдүүн ч тэр, мөн нарийн ч тэр  материас ялгаатай. Сүнсний зориулалт буюу дхарма бол үйлчлэн зүтгэх явдал. Анхдагч жинхэнэ төлөв байдалдаа бол бие даасан сүнс эрчмээ үйлчлэл зүтгэлийн мөнхийн объект Дээд Сүнс буюу  Дээдийн дээд Бодьгалд  зориулдаг.

            Ухамсрын гажуудсан төлөв байдалд орсон сүнс алдагдсан, гээгдэж цөхөрсөн байдалтай болдог бөгөөд түүний бүхий л эрчим нь  сүнсний материаллаг төсөөллийн биелэл— хуурамч эгоны эрхшээл  захиргаанд ордог. Шримад Бхагаватамын (11.28.15)-д: “Уй гашуу уйтгар гуниг, баяр хөөр, уур хилэн, хомхойрол шунахайрал, төөрөгдөл эндүүрэл болон шунаг сувдаг хүслүүд, мөн  тэрчлэн  төрөлт болон үхэл— энэ бүгдийг цэвэр ариун сүнс биш, харин хуурамч эго л амсаж эдэлж, тэсэж туулдаг.”

 Өөрийгөө материтай эндүүгээр адилтгасан энэхүү жам ёсны бус төлөв байдалд  сүнсний эрчим нь  материаллаг мөн чанарын гурван гунуудын янз бүрийн байдлаар зохицон нийцэж холилдсон холилдоон сүлжилдээний бүхий л, олон янз бүхий хий хуурмаг байдалд үйлчлэн зүтгэхэд үрэгдэн шамшигддаг.

Сүнсний энерги буюу эрчим гэж юу вэ? Сүнс бол бодьгал. Тодорхойлолтоор бол, мэдрэхүйтэй хийгээд шийдвэр гаргах чадвартай амьд оршнолыг бодьгал гэдэг. Шийдвэр гаргах болон мэдрэхүйтэй  байх гэсэн энэ хоёр зүйл нь  сүнсний үндсэн хоёр эрчмийг тодорхойлдог. Шийдвэр гаргах гэдэг нь мэдлэгийн эрчмийг, харин мэдрэхүйтэй байна гэдэг нь цэнгэл жаргалын эрчмийг заадаг. “Би бол мэдэх, ойлгох чадвартай.” болон “Би бол цэнгэн жаргаж, хайрлаж чаддаг.” гэдгээ хэн бүр ойлгодог.

Эдгээр эрчмүүд нь, тэдгээрийг юугаар ч хязгаарлаж, арилгаж үгүй болгох боломжгүй гэдэг утгаараа үндсэн эрчмүүд юм. Эдгээр эрчмүүд нь итгэл бишрэл зэрэг сэтгэл зүйн олон ойлголтуудыг тодорхойлох болон сэтгэл зүйн үзэгдлүүд хийгээд феномен (онцгой гойд зүйл)-г гүн гүнзгий ойлгоход туслах эхлэлийн цэг нь болж өгдөг.

Эдгээр хоёр эрчим нь хуурамч эго-гоор нэвтрэн гарснаар гажуудсан хэлбэртэй болдог: 1) Цэнгэл жаргалын эрчим нь бүдүүн түвшний буюу бие махбодийн  таашаал ханамж эдлэх болон нэр цуутай болох,  алдар хүндэтгэлд хүрэх, бусдаас ялгарч товойн гарах гэх мэтийн нарийн түвшний  эрмэлзэл гэсэн хэлбэртэй хүсэл тачаал, шунахайрал хомхойрол болон хувирдаг.

  2)  Мэдлэгийн эрчим нь материаллаг ертөнцийг таньж мэдэх болон ийнхүү таньж мэдсэнээр түүнийг эзэмшин захирах гэсэн эрмэлзэл болж  өөрчлөгддөг. Энэ бол мэдлэгийн тусламжтайгаар материаллаг мөн чанарыг буюу байгалийг эрхшээлдээ оруулах гэсэн шунал юм.

Цэвэр ариун сүнсэнд мэдлэгийн болон цэнгэл жаргалын гэсэн  энэ хоёр эрчим мөн л угийн байж байдаг. Гэхдээ түүнд байдаг эдгээр эрчим нь үл ялих буюу  хязгаарлагдмал хэмжээтэй болно. Харин Кришнад бол тэдгээр эрчмүүд хэмжээлшгүй хязгааргүй их хэмжээтэй байх бөгөөд байнгад өсөн нэмэгдэж байдаг.

Сүнс өөрийн танин мэдэхүйн (Бурханыг таньж мэдэхийг эрмэлзэн байгаа) болон цэнгэл жаргалын (Бурханы мэдрэхүйд хайр дүүрэн үйлчлэн зүтгэхийг эрмэлзэн байгаа) үл ялих өчүүхэн бага чадвараа  Кришнад зориулах аваас Тэрээр ийм сүнсийг мэдлэг болон цэнгэл жаргалын  Өөрийн хэмжээ хязгааргүй эрчмээрээ дүүргэн бялхаадаг. Ингэснээр сүнс цэнгэл жаргалын болоод ойлголт ухаарлын далайд умбадаг. Бидний зориулалт бол энэхүү далайд сэлэн умбах явдал. Ийн умбаж байгаа төлөв байдлыг Бурханыг хайрлах хайр гэж нэрлэдэг. Санскритаар бол кришна-према-бхакти. Энэ бол бидний амьдралын жинхэнэ зорилго.

Кармын үндсэн үзэл баримтлал.

Карма гэдэг үгийн ерөнхий утга бол “үйл ажиллагаа”, “үйлдэл”, “үйл” эсвэл “ажил хөдөлмөр”. Карма гэдэг үг нь кри буюу “бүтээх, үр дагаврыг бий болгох” гэсэн утга бүхий санскрит үндэснээс гаралтай. Өөрөөр хэлбэл, карма нь тодорхой үр дүн, үр дагаварт хүргэдэг үйл.

Амьд оршнол материаллаг ухамсартай  байгаа цагтаа материаллаг бие махбодид орон материаллаг ертөнцөд  үйл хөдлөл хийдэг. Эдгээр үйл нь оршин байгаа тухайн бие махбодийн нь амьдралын үргэлжлэх хугацааны дотор боловсорч гүйцэн илэрч гарахааргүй тийм үр дагавруудыг ч бий болгодог. Иймэрхүү төрлийн үр дагаврууд нь хуримтлагдсаар амьд оршнолын ирээдүйн амьдралуудынхаа аль нэгэнд авах шинэ бие махбодийн хувь тавилангийн үзүүлэлтүүдийг тодорхойлж хэлбэржүүлэн бий болгодог. Ийнхүү сүнс одоогийн энэхүү бие махбодидоо оршин байхдаа өөртөө зориулан ирээдүйд аван төрөх шинэ бие махбодио аажмаар бий болгодог хэрэг. Үүнийг карма гэж нэрлэдэг. Карма бол материаллаг ухамсрынхаа хүчээр материаллаг шинэ бие махбодио аажмаар бүтээж бий болгох явдал юм. Ийм амьд оршнол  хуучин бие махбодио үхсэний дараагаар шинэ бие махбодид шилжин ордог.

Кармендрийа.

Энд бид “карма” гэдэг нэр томъёог зөвхөн, материаллаг бие махбодийг аван төрсөн  амьд оршнолуудтай холбоотойгоор авч үзэх болно. Материаллаг эрчим бидэнд 1) ам (ярих, идэх гэсэн хоёр үүрэг бүхий), 2) гар, 3) хөл, 4) генитал болон 5) анус буюу шулуун гэдэс гэсэн үйлийн таван эрхтэн бүхий бие махбодийг өгдөг. Мэдрэхүйн эдгээр эрхтэнгүүдийг мэдрэхүйн үйлийн буюу ажлын эрхтэнгүүд гэж нэрлэдэг (Санскритаар  кармендрийа гэдэг.).

Амьдралын доод түвшний хэлбэрүүдэд эдгээр эрхтэнгүүд мөн л байдаг, гэхдээ тэдгээр нь хүнийхтэй харьцуулахад танигдахын аргагүй өөр, ялгаатай. Энэ тохиолдолд бид тэдгээрийг доорхи байдлаар тодорхойлж болно:

—Хоол тэжээл идэх эрхтэн

—Өөрийгөө хамгаалах  болон олз олбор олох эрхтэн

—Явах, хөдлөх эрхтэн

—Үржлийн эрхтэн

—Бие махбодиос ялгадас гадагшлуулах эрхтэн

Адгуусан амьтад ер нь бол дөрвөн хөл дээрээ явдаг бөгөөд урд хөлүүд нь  мөн тэдний “гарын” үүргийг гүйцэтгэх нь олонтаа. Гэхдээ  үүнийгээ зөвхөн урд хөлөөрөө биш, мөн хойд хөлөөрөө гүйцэтгэх тийм хангалттай чадварыг хөгжүүлсэн байх нь ч бий.  Тухайлбал, сүүлнийхээ тусламжтайгаар модноос дүүжлэгдэн байгаа үед тэдний хувьд сүүл нь хөлийнх нь үүргийг гүйцэтгэдэг. Зааны хувьд хошуу нь түүний гарын үүргийг гүйцэтгэдэг. Модны хувьд хоол тэжээлээ авах  буюу идэх хооллох эрхтэн нь  түүний үндэс. Бактер болон микробуудын хувьд  энэ болгоныг нэг эрхтэн буюу мембран гүйцэтгэдэг хэдий ч энэ бүх үүргүүд мөн л  бүгдээрээ байдаг.

Бурханлаг сүнс бүрт үйлийн таван мэдрэхүй  угийн байдаг. Амьд оршнол өөрийгөө материтай адилтган үзэж эхэлмэгц хуурамч эго түүнээс бүхий л эрчмийг нь, түүний дотор мөн мэдрэхүйг нь  сорон аваад материт оруулж шингээн түүнийг амилуулдаг. Эдгээр мэдрэхүйнүүдийн хүний бие махбодид  илэрч тодорч байгаа байдал нь  тэдгээрийн анхдагч  жинхэнэ бурханлаг байдалдаа ямархуу байдагтай  онцгой ойр дөхөм.

Кармын хоёр үндсэн тодорхойлолт.

Карма гэдэг үг олон утгатай. Энэ үг хэд хэдэн үндсэн гол  утга санааг илэрхийлдэг боловч бид  тэдгээрээс зөвхөн  хоёр үндсэн голыг нь авч үзэх болно. Бусад утгууд нь бидний авч үзэж буй хүрээнээс халин гарсан асуудлуудтай холбогдох учраас тэднийг авч үзэлгүй орхих болно.

Карма гэдэг үгийн эхний утга бол бие махбодийг аван төрсөн амьд оршнолын үйлийн таван эрхтэнгүүдийнхээ (кармендрийа) тусламжтайгаар хийж үйлдэж байгаа үйл ажиллагаа, үйл буюу ажил хөдөлмөр юм.  Энэ үйлийн нийлбэр үр дүн нь карма гэдэг үгийн хоёр дахь утга болно. Үүнийг мөн адил төстэй утгаар “үйлийн үр дагавар”, “кармын хариу үйлдэл” эсвэл зүгээр л  “хувь заяа, тавилан” гэж нэрлэдэг.

Хүн амьдралынхаа туршид үйл ажиллагаагаа янз бүрийн гунууд дахь  сэдэл шалтгааныг удирдлага болгох хийгээд үйл ажиллагаагаа янз бүрийн гунуудад эрхэлж явуулснаар олон янзын үйлүүд үйлддэг. Амьдралын эцэст, төгсгөлд үр дагавруудын нийлбэр  дүн тооцоологдож, бодогдож  амьд оршнол дараагийн төрөлтдөө шилжин ордог. Кармын үр дагаврынх нь ихэнх нь цэвэр ариунд оногдож байх аваас сүнс хүнээс илүү дээд оршнол болж дээд гаригууд дээр төрдөг. Нийлбэр дүнгийн ихэнх нь хүсэл тачаалд оногдож байх аваас дунд түвшний гаригууд дээр хүн байдлаар, харин харанхуй мунхагт оногдож байх аваас  адгуус амьтан болж эсвэл түүнээс доошхи төрлийг авдаг.

Тахилга өргөл болон оноогдсон үүргүүдээ цэвэр ариуны гунад биелүүлж байх нь хүний кармыг сайжруулдаг гэж Ведэд заадаг. Тахилга өргөлийн  бүхий л хэлбэр төрлийн  оргил нь буюу дээд цэг нь  зөвхөн л, Бүхний Дээд Бурханд чин бишрэлтэйгээр  үйлчлэн зүтгэхэд чиглэгдсэн  үйл ажиллагаа байдаг. Ийм үйл ажиллагааг трансценденталь карма буюу наишкарма гэж нэрлэдэг. Ийм үйл ажиллагаанд өөрийгөө зориулж байгаа сүнс  төрөлт үхлийн эргэлдэх хүрднэээс бүрнээ мултран ангижирч чадна. Тэгэхлээр, кармын сэдэв нь дахин төрөлт болон ангижралын сэдэвтэй нягт холбоотой.

Дээд Сүнсний үүрэг роль.

Дээд Сүнс бол Бурханы Бодьгалын  хувилгаан дэлгэрэл дүр бөгөөд амьд оршнол бүрийн зүрхэнд болон  орчлонгийн атом бүрт залран байдаг. Дээд Сүнс бол бие даасан сүнсний удирдлага болгож  буй сэдэл шалтгаан болон түүний бүхий л хүсэл болоод үйлүүдийн гол гэрч. Бхагавад Гитагийн (13.23)-д батлан өгүүлсэнчлэн, Дээд Сүнс ажиглах болон зөвшөөрөх (буюу бидэнд бол өөгшүүлэх гэсэн утгаар санагдаж байж болох) гэсэн хоёр үүргийг гүйцэтгэдэг. Дээд Сүнс гэрч болж байгаа  үйл (буюу карма) нь кармын үр дагавар хэлбэртэйгээр  материаллаг эрчмийн тусламжтайгаар нэг бол урамшуулагддаг эсвэл  шийтгүүлдэг. Дээд Сүнс бүгдэд огтын алагчлалгүйгээр, бүрнээ шудрага ханддаг. Бурханы Бодьгалын хувилгаан дэлгэрэл болохын хувьд  Тэрээр энэ ертөнцөөс юу ч үл хүсдэг. Түүнд хэнээс ч, юу ч хэрэггүй. Дээд Сүнсний хийж үйлдэж байгаа бүхэн хэнд ч, эсвэл юунд ч татагдах болон үл татагдахын нөлөөн дор оролгүйгээр болзолдож нөхцөлдсөн сүнсэнд  үйлчлэх явдал. Иймээс Дээд Сүнс бол ямар ч өө сэвгүй, шудрага.

Сонголт хийх хязгаарлагдмал эрх чөлөө.

Сонголт хийх боломж бол бидэнд үргэлж байдаг. Бид үйлдэх үйлээ эрх чөлөөтэйгөөр сонгодог, гэхдээ харин үр дагаврыг  нь сонгох эрх чөлөө бол  байхгүй. Үйлийн үр дагаврууд нь өөрийн ээлжиндээ үйлийг сонгох, тэдгээрийг сужать, эсвэл тэр хэвээр нь орхих бидний боломжийг өргөжүүлдэг.

Бурханлаг ертөнцөд л сүнс хамгийн өргөн сонголтыг хийх боломжтой байдаг. Энэхүү сонголт хүслийн хоёр  төрлөөс бүрддэг. Хүслийн эхний ангилал— энэ бол  Бурханы Бодьгалд үйлчлэн зүтгэх хүсэл. Энэ ангилалд тоо томшгүй олон янзын хувилбарууд багтдаг. Хоёр дахь ангилалд  материаллаг ертөнцөд очин тэнд аз жаргалыг эдлэхээр  Кришнагаас салан холдох гэсэн хүсэл хамаарагддаг.

Бүхний Дээд Бурханд үйлчлэн зүтгэхийг хүсэж байгаа цагтаа амьд оршнол бурханлаг ертөнцөд оршсон хэвээр байх бөгөөд үйлчлэн зүтгэх гэсэн түүний сонголт  үргэлжид хувиршгүй, хэмжээ хязгааргүй  хэвээр байдаг. Үйлүүд нь уяж хүлэн цаашдын үйл ажиллагааг бий болгох тийм үр  дагавруудыг  дагуулдаггүй, авчирдаггүй. Энэ бол жинхэнэ эрх чөлөө.

Харин материаллаг ертөнц дэх бидний сонголт хийх эрх чөлөө  өнгөрсөн үйл ажиллагаануудын үр дагавраас болж хязгаарлагдмал байдалтай болдог. Заримдаа хүн өөрийн “тоглож буй тухайн дүр” буюу оршин байгаа бие махбодиосоо хамаараад урам хугардаг, тэр бүү хэл ичих болон уурлаж бухимдах ч явдал гардаг. Гэхдээ л түүнд өөр сонголт байдаггүй, тэрээр өөрийн байхыг хүсэж байгаа тийм байдлаараа байж  чаддаггүй.

Болзолдож нөхцөлдсөн сүнсний тодорхойлолт.

Шрила Прабхупадагийн номуудад “болзолдож нөхцөлдсөн сүнс” гэдэг үг олонтаа тааралддаг. Энэ ойлголт чухам юу гэсэн утгатай үг болохыг тодорхойлох нь чухал.

“Өөрөө л цэнгэн жаргах гэсэн төгс төгөлдөр бус хүслээсээ болоод  материаллаг нөхцөл байдлаас хамааралтай болчихсон байгаа бурханлаг сүнсийг болзолдож нөхцөлдсөн сүнс гэж нэрлэдэг.”

Цэвэр бурханлаг сүнсэнд  аз жаргалтай байхын тулд  ямар ч материаллаг нөхцөл огтын хэрэггүй. Материаллаг дурлан татагдлаасаа салж ангижирснаар сүнс энэхүү материаллаг ертөнцөөс бурханлаг ертөнц рүүгээ буцаж харьдаг.

Сүнс өөрийгөө аз жаргалтай байлгахын төлөөнөө материаллаг нөхцлүүдийг хэдийчинээн ихээр  хүсэж хэрэглэж байна, төдийчинээн ихээр болзолдож нөхцөлддөг. Болзолдож нөхцөлдсөн байдлын  их эсвэл бага гэдэг нь сүнсний өөртөө бий болгож байгаа хүслүүдээс хамаардаг. “Хүсэл бол амьд оршнолын болзолдож нөхцөлдсөн байдлын нарийн хэлбэр.” гэж Бхагавад Гитагийн (5.15)-ын тайлбарт өгүүлдэг.

Материаллаг болзолдож нөхцөлдсөн байдлын олон хэлбэрүүд байдаг: Тухайлбал, хүйс, нас, яс үндэс, мэргэжил, нийгмийн бүлэг гэх мэт болон өөр бусад. Тэр бүү хэл, хүн ч гэсэн болзолдож нөхцөлдсөн байдлын мөн л нэг хэлбэр. Эдгээр материаллаг нөхцлүүдийн олныг нь бид өөрчлөх чадваргүй. Тэр бүү хэл хичээж чармайгаад ч тэр. Иймд матери бол сүнсийг амьдралын олон орчин,  хүрээгээр боож хязгаарладаг.

Харанхуй мунхаг дахь хувь заяаны  тухай төсөөлөл.

Тэгвэл, бидэнд ямар нэгэн эрх чөлөө гэж ер нь байдаг юм уу? Бидний сэтгэл зоригийн чөлөөт сонголтын илрэл болох үйлүүд эь угийн урьдаас тогтоогдчихсон, тодорхойлогдчихсон байдаг гэж үү? гэж асууж байж болно. Хэн ингэж урьдаас тогтоож тодорхойлдог юм бэ? Дээд хүч, Дээд Сүнс.

Гэхдээ Дээд Сүнс бүгдийг ийнхүү урьдаас тодорхойлчихдог байх аваас бие даасан сүнс ямар ч хариуцлага үүрэхгүй. Тэрээр өөрөө юуг ч шийдэхгүй байх учраас юунд ч буруудахгүй, хэрвээ шийдэх аваас, түүний бүхий л шийдвэр нь мөн л хэдийнээ урьдаас тодорхойлогдчихсон байх учраас жинхэнэ шийдвэр биш байх болно. Хэрвээ ийм байдаг юм бол энэ ертөнцөд болж байгаа  муу муухай бүхний хариуцлагыг хэн үүрдэг юм бэ? Бурхан. Тэгвэл Бурхан бол хувь заяа муутай, золгүй сүнснүүдийг зовлон шаналалд нэрвэгдүүлж байдаг бүхнээс хүчирхэг, харгис хэрцгий тамлагч зовоогч болж таарах нь ээ. Та үүнд итгэж байна уу?

Гэхдээ хоёр асуулт гарч байж болно: “Ийм бодлыг та хаанаас авч байна? Тэгвэл амьдралд ямар учир утга байна вэ?” Эдгээр асуултанд хариулах нь төвөггүй, хялбархан: 1) Бид үүнийг өөрсдийн ухаанаасаа л авсан. 2) Амьдралд ямар ч утга учир байхгүй. Иймээс хувь заяандаа л гомдоллох болон харамсан гашуудаж гаслан шаналахаас өөр юу ч бидэнд үлдэхгүй. Учир шалтгаангүйгээр гаслан шаналах нь харанхуй мунхагийн гунын шинж чанар. Ийм хүмүүсийг фаталистууд гэж нэрлэдэг.

Хүсэл тачаал дахь эрх чөлөөний тухай ойлголт төсөөлөл

Хувь заяа буюу карма зэрэг ийм зүйлс огт байдаггүй гэж хэлж ярьдаг хүмүүс байдаг. Америкийн кино болон видео бүтээгдэхүүнүүдэд дүрслэн үзүүлдэг дэлхий дээр байж болохын аргагүй хүнд бэрх гадаад нөхцөл байдлуудыг даван туулж буй хүний дүр орчин үед хүмүүсийн дур сонирхлыг онцгой ихээр татаж, маш ихээр алдаршиж байна. Гэхдээ Шрила Прабхупада ийн өгүүлдэг: “Демонууд мэдрэхүйдээ таашаал ханамж эдлүүлэх явдал бол амьдралын дээдийн дээд  зорилго гэсэн бодлыг  даган баримталдаг бөгөөд энэ төсөөллөө үхэн үхтлээ хадгалсаар явдаг. Үхлийн дараа амьдрал байдаг гэдэгт ч тэр, амьд оршнол өөрийн кармагаас  буюу энэ ертөнц дэх үйлээсээ хамаараад янз бүрийн бие махбодийг авдаг гэдэгт ч тэр тэд итгэдэггүй. Ар араас нь угсруулан боловсруулах тэдний амьдралын төлөвлөгөөнүүд дуусч төгсөнө гэж хэзээ ч байдаггүй. Би иймэрхүү  демонлог ухаан бодол бүхий нэгэн хүнийг таньдаг байсан ба тэрээр үхэл нь ирчихээд байсан үед, дуусгаж амжаагүй байсан гэх төлөвлөгөөнүүдээ биелүүлж хэрэгжүүлэхийн тулд  амьдралыг нь цааш дөрвөн жилээр уртасгаж өгөхийг эмчээс гуйж байсан. Эмч амьдрах хугацааг нь тэр бүү хэл агшин зурын төдий хэмжээгээр ч гэсэн уртасгаж сунгаж чадахгүй гэдгийг иймэрхүү тэнэгүүд мэддэггүй. Цаг нь буюу ээлж нь ирсэн л бол хүн юу хүсэж байна гэдгийг хэрэгсэж үздэггүй. Тогтоогдсон хугацаанаас секундын төдий ч гэсэн илүүтэйгээр амьдралыг таашаахыг байгалийн хуулиуд зөвшөөрдөггүй. Демонлог хүмүүс өөрийн хүч чадалд л итгэхээс биш өөрийнх нь хүрч, гаргаж байгаа бүхий л амжилтууд түүний өнгөрсөн үедээ үйлдсэн сайн үйлүүдийн нь хариу, үр шим гэдгийг бол мэддэггүй. Энэ бүхэнд хүрэх боломж түүнд олгогдсон болохоос биш, тэр үүнд өөрийнхөө хүчээр хүрсэн юм биш. Гэвч энэхүү боломжийг өгч олгож байгаа учир шалтгаануудын талаар ямар ч ойлголт түүнд байдаггүй. Энэ бүх эд баялаг бол өөрийнх нь  хүч чармайлт, хичээл зүтгэлийн үр дүн гэж  тэр үздэг. Демонууд өөрсдийн үйл ажиллагааны хүчинд л итгэхээс биш, кармын хуульд бол үгүй. Энэ хуулийн дагуу бол хүн өндөр дээд гарал язгуур, байр суурьтай гэр бүлд төрөх, маш баян, маш өндөр боловсролтой, эсвэл маш гоо үзэсгэлэнтэй байх явдал нь түүний өнгөрсөн амьдралдаа хийж үйлдсэн сайн үйлүүдийн нь хариу, үр дүн юм. Тэгэхэд демонлог шинжтэй хүмүүс, энэ бүх зүйлс тохиолдлын чанартайгаар хийгээд өөрсдийнх нь шинж чанарын ачаар л болж явагддаг хэмээн боддог. Хүмүүс янз бүрийн байдалтай байх, тэдний гоо үзэсгэлэн, боловсрол гэх мэт болон өөр бусад зүйлс нь урьдаас тогтоогдчихсон, тийм байхаар хэдийнээ тодорхойлогдчихсон байдаг гэдгийг тэд мэддэггүй.”

Тууштай фатализм ч бай, хувь заяаныхаа төлөө хийх тууштай тэмцэл ч бай ялгаагүй бодит байдлын талаарх үнэн зөв төсөөлөл болдоггүй. Жинхэнэ үнэн бодитой ойлголтыг Ведэд өгдөг: карма болон болзолдож нөхцөлдсөн байдлын зэрэгцээгээр сонголт хийх эрх чөлөө үргэлжид байдаг.

Нэгэн зэрэг хослон нийлэх.

Хэдийнээ оноогоод хүртээсэн буюу өөрөөр хэлбэл урьдаас тогтоогдчихсон, тодорхойлогдчихсон аз жаргал болон зовлон бэрхшээлийн зэрэгцээ урьдаас тодорхойлогдоогүй шинэ үйлүүдийг үйлдэх боломж бидэнд үргэлж байсаар байдаг. Баладева Видйабхушана Веданта-сйамантака (6 дугаар бүлэг, Карма-таттва-нирупанах)-д бичсэнчлэн, эдгээр шинэ үйлүүд нь:

1. Шууд илрэн тодордог, эсвэл бараг шууд буюу энэ амьдралын хугацаанд илрэн тодордог.
2. Энэ амьдралын дараа, ирээдүйн хойчийн амьдралд илрэн тодрох гэсэн хоёр төрлийн үр дагаврыг авчирдаг.

            Эхний хэлбэрийн үр дагавар нь хуримтлагдаж хураагдсаар цаг нь болохоор өнгөрсөн  амьдралын нь үйлийн үр дагавруудтай холилдон нийлж хамтдаа илрэн тодорч байж болно. Өнгөрсөн амьдралын үйлийн үр дагаврууд нь  ийнхүү  халхлагдан далдлагдсанаар, бүх зүйлс зөвхөн одоогийн үйлүүдээс хамаардаг гэсэн сэтгэгдэл хүмүүст төрж, бий болж байж болох. Гэхдээ ийм төсөөлөл нь мөн чанарын хувьд демонлог юм (Б.-г.,16.16-гийн тайлбар, эхний хэсэг).

            Хүн одоогийн энэ амьдралаа сайжруулж, дээшлүүлж болдог юм болов уу?

            Тэгж болдог нь эргэлзээгүй хэрэг. Шримад Бхагаватамын 2.10.32-ын тайлбарт ийн өгүүлдэг: “…оюун бол тухайн байр байдлыг гүн гүнзгийгээр шүүн үзэж бодох болон бүхнийг сайн тал руу нь өөрчлөх чадвартай.” Ач тустай, тааламжтай сайн хариу үр дагаврыг удаж төдөлгүйгээр шууд авчрах тийм үйлүүдийг одоо үйлдэх аваас хүн амьдралаа сайжруулж чадна. Гэхдээ ингэж буй хүн материалист хэвээрээ үлдэх аваас өнгөрсөн амьдралдаа хийж үйлдсэн үйлүүдийн нь үр дагавар түүнийг   одоо юу хийж үйлдэж байгаагаас нь үл хамааран тэртэй тэргүй л “бүрэн хэмжээгээрээ буюу бүрэн хөтөлбөрөөрөө”  нөмрөн авах болно. Эдгээр хоёр хэлбэрийн үр дагаврууд нь өөр хоорондоо янз бүрийн хувь хэмжээтэйгээр холилдон нийлцгээх бөгөөд бид үүнийг бүдүүн тойм байдлаар дараахь дөрвөн хувилбарт хувааж болно:

1. Хувь тавилангаар оноогдсон муу үр дагавар + одоогийн муу үйл (болон муу шинэ үр дагавар).
2. Хувь тавилангаар нь ирж байгаа муу үр дагавар + одоогийн сайн үйл (болон шинэ сайн үр дагавар). Энэ бол гэм нүглээ наманчлахуйн хувилбар (прайашчитта).
3. Хувь тавилангаар ирж байгаа сайн үр дагавар + одоогийн муу үйл (болон шинэ муу үр дагавар). Энэ бол “Үл бүтэх этгээдүүд яагаад ингэж цэцэглэн хөгжиж, сайн сайхан байгаад байдаг юм бэ? Бурхан тэднийг харахгүй, өөр хаашаа хардаг байнаа?” гэдэг асуултын хариу.
4. Хувь тавилангаар нь ирж байгаа сайн үр дагавар + одоогийн сайн үйл (болон шинэ сайн үр дагавар).

Дээр дурьдсан хувилбаруудаас хоёр дахь нь “карма-г саармагжуулахуй” гэж нэрлэгддэг. Прайашчитта буюу гэм нүглээ наманчлах тал дээр зааж зөвлөсөн зан үйлүүдийг үйлдсэнээр хүн  хувь тавилангаар нь ирж байгаа муу үр дагаврууд дээрээ “шинэ” сайн үр дагавруудыг нэмдэг. Ингэснээр муу үр дагаврынхаа заримыг саармагжуулдаг. Тэрээр “хувь заяаны цохилт” буюу  өнгөрсөн үеэс ирж байгаа сөрөг муу үр дагаврыг саяхан үйлдсэн наманчлалынхаа үр дүнд өөрт нь ирж байгаа эерэг үр дагаврын тусламжтайгаар тосон хүлээж авдаг. Гэхдээ бүрэн хэмжээгээр биш ч гэсэн саармагжилт болж  явагддаг бөгөөд энэ үед амьдрал аз жаргал болон зовлон шаналалын холимог болон хувирдаг. Гэсэн ч энэ нь дан ганц, ямар ч горьдлого найдлагагүй зовлон шаналалд нэрвэгдэж байснаас л дээр билээ.

Сонголт хийх эрх чөлөөт байдлын шинж тэмдгүүд.

Амьдралын үйл явцаа захирч хянаж огт чаддаггүй гэдгээ олон хүмүүс мэдэрдэг, мэддэг. Хүнд хэцүү хувь заяаныхаа талаар болон хэн нэгэн нь өөрсдийнх нь өмнөөс бүгдийг хэдийнээ (илэрхий сайн бусаар) шийдвэрлэчихэж, тэгээд л зовж шаналж байна хэмээн тэд гутранги байдлаар боддог. Гэхдээ тэдэнд илэрч байгаа энэхүү гуниг гутрал нь сонголт хийх эрх чөлөө угийн байдаг гэдгийн шинж тэмдэг юм. Сүнсэнд сонголт хийх эрх чөлөө угийн байдаггүй байсан бол хувь заяа нь түүнд саад төвөг учруулж байна гэсэн ийм мэдрэмж хаанаас гарах гарах билээ? Үүнд ийнхүү урам хугарч байгаа явдал нь  түүнд байсан сонголт хийх эрх чөлөөнөөс нь үлдсэн байгаа тэр хэсэг, хэрчим нь юм. Энэхүү ханамжтай бус байдал, сонголт хийх эрх чөлөөний энэхүү хэсэгхэн хэрчим нь сүнс бол бие махбодьдоо хэзээ ч уусан нэгддэггүй  гэдгийг зааж байгаа хэрэг. Хэдийгээр сүнс бүх эрчмээ энэхүү бие махбодьдоо “цутган оруулсан” хийгээд өөрийгөө түүнтэй адилтгадаг ч гэсэн хэзээ ч  бүрнээ бие махбодь болдоггүй. Сүнс энэхүү бие махбодийн үйлдэж байгаа сайн эсвэл муу аль ч үйлийг үйлдэгч хэзээ ч бүрнээ болдоггүй. Заримдаа хүмүүс “Үүнийг үйлдэж байхдаа  би өөрөө биш байсан байна, би өөрөөрөө байгаагүй.” гэж ярьдаг.  Үнэн хэрэгтээ, тэд “Би бол энэ бие махбодь биш байсан байна.” гэж хэлж байгаа хэрэг. Би бол бие махбодь биш, би бол матери биш гэдгийг хэдийгээр маш богино хугацаанд гялсхийх байдлаар ч гэсэн тод томруунаар ойлгох явдал бол  огоорохуй тийш хандсан эхний алхам юм.

Сонголт хийх нь юунд хүргэдэг вэ?

Буянтай сайн  эсвэл нүгэлтэй муу үйл үйлдэх үү гэдгийн хооронд хийх сонголт хүнд үргэлж байдаг. Буянтай сайн үйл нь ирээдүйд эдлэх таашаал ханамжийн үрийг авчирдаг бол нүгэлтэй муу үйл нь зовлон шаналалын үрийг араасаа дагуулдаг. Буянтай сайн үйл (пунйа-карма) бол Ведэд зөвлөсөн байдаг тухайлбал, тахилга өргөл өргөх, тэвчил хатамжлал хийх эсвэл өглөг өгөх зэрэг хэлбэрийн үйлүүд. Зарим төрлийн үйл ажиллагаанууд хэн бүгдийн хувьд адилхан байдаг буюу хийж үйлдэхийг бүгдэд зөвлөмж болгодог. Тэгвэл тодорхой  хүмүүст зориулсан эсвэл тусгай нөхцөл байдалд хийж үйлдэхийг зөвлөсөн буюу үүрэг болгосон өөр үйлүүд ч байдаг. “Хэн нэгэнд нь рашаан болж байгаа зүйл бусдад нь хор болж болно.” гэсэн үг байдаг.

Нүгэлт үйл (викарма, папа-карма эсвэл угра-карма) гэж ариун гэгээн бичээсүүдэд буюу шаструудад хориглосон тийм үйлүүдийг хэлдэг.

Бүр илүү өргөн сонголт бол материаллаг мөн чанарын гурван  гунуудтай харьцах харьцааны сонголт юм. Цэвэр ариуны гунатай харьцах харьцааг сонгож буй хүн дэвжин дээшилдэг, хүсэл тачаалын гунатай харьцах харьцааг сонгож буй хүн байран дээрээ л дэвхцсэн байдалтай байдаг. Харин харанхуй мунхагийн гунатай харьцах харьцааг сонгож байгаа буюу энэ гунын нөлөөнд оршин байгаа хүн уналт доройтолд ордог.

Эцсийн дүндээ, хүний амьдралдаа хийж байгаа хамгийн гол чухал сонголт бол үйлчлэл зүтгэлийн болон бишрэл хүндэтгэлийн объектоо буюу  шүтээнээ сонгох явдал. Үйлчлэл зүтгэлийн мөнхийн объект буюу Шүтээн бол Дээдийн дээд Бодьгал. Миний өмнө тулгарч байгаа гол сонголт бол би Түүнд үйлчлэн зүтгэхийг зөвшөөрөх үү эсвэл үгүй юү гэдэгт оршдог. Хэрвээ үгүй гэх аваас би өөрийн мэдрэхүйдээ болон хуурамч “Би”-дээ л үйлчлэн зүтгэх болно. Иймд, сонголт хийх боломж хүнд үргэлжид байдаг болно.

Сонголт хийх эрх чөлөөг өргөжүүлэх түлхүүр.

Сонголт хийх эрх чөлөө болон сэтгэл зоригийн хүч. Энэ хоёр ойлголт нь нягт уялдаа холбоотой. Сонгосон зорилгодоо хүрэхэд саад болж байгаа хүндрэл бэрхшээлийг туулахад хүнд сэтгэлийн зориг хэрэгтэй. Сэтгэлийн эр зориг, хат муутай хүмүүсийн хувьд бодохын ч аргагүй тийм зүйл сэтгэлийн илүү их хат, зоригтой буюу сэтгэлийн тэнхээтэй хүний хувьд хүрэх бүрнээ боломжтой байдаг. Иймээс сонголт хийх эрх чөлөө нь сэтгэлийн хүч зориг, сэтгэлийн хат тэнхээ ихийн ачаар улам бүр өргөжин тэлдэг. Сэтгэлийн хат тэнхээ буюу  сэтгэлийн хүч зориг  хүн бүрт байдаг. Өөр бусад аливаа хүчний адилаар бид түүнийг тодорхой хүрээ хязгаарын дотор сулруулж эсвэл хүчтэй болгож болно. Мэдрэхүйдээ таашаал ханамж эдлүүлэхээс огоорох явдлыг  хөгжүүлснээр хүн сэтгэлийн хат тэнхээгээ буюу сэтгэлийн хүч зоригоо хүчирхэгжүүлэн, амьдралаа удирдан залах бүр илүү их боломжтой болдог. Харин мэдрэхүйдээ таашаал ханамж эдлүүлэхэд дурлан татагдах явдлыг хөгжүүлснээр хүн сэтгэлийн хүчээ сульдуулж, хяналтаа алддаг. Гэхдээ ямар ч нөхцөл байдалд байлаа гэсэн сэтгэлийн хүч хат бүрмөсөн арилан алга ч болдоггүй, эсвэл хамгаас хүчирхэг ч болдоггүй.

Табүхэн энэ лекцыг гүйтэд уншихийн тулд энд дарна уу!

www.vyasa.ru-гаас орчуулсан Чандра Бхавана даса.

Бид үхэх, төрөхийн хэлхээнд орооцолдон энэ Кали югаг хүртэл амьдарчээ. Үхэх төрөхийн тойргийг санскритаар самсара-чакра гэдэг. Ведийн бичээсүүдийн үүднээс үзвэл, үхэх, төрөх, өвдөх, өтлөх нь мунхагийн харанхуй юм. Учир нь амьд бодгаль нь өөрөө бурханлаг мөн чанартай тул тэрээр энэ үхэх, төрөхийн тойргоос мултран гарах ёстой ажээ. Ийнхүү дахин дахин үхэж, төрөх нь кармын хуультай салшгүй холбоотой. Карма гэдэг нь санскритаар “үйл ” гэсэн утгатай. Карма буюу үйл нь гурван түвшинд хуваагддаг.

Кармын нэгдүгээр түвшин гэдэг нь дурын ямар ч үйлийг хийхэд хүнд зайлшгүй карма хэрэгтэй болдог тухай юм. Жишээ нь, явах, суух, босох, юм ярих, гар хөлөө хөдөлгөх гэх мэт. Энэ бол кармын нэгдүгээр түвшин.

Кармын хоёрдугаар түвшин нь шалтгаан – үр дагаврын холбооны тухай хууль юм. Одоо цаг гэдэг нь өнгөрсний үр дагавар, ирээдүйн шалтгаан ба одоо хийж буй үйлээр ирээдүйг тодорхойлж болдог тухай ойлголт. Одоо хүлээн авч буй бүх үйл явдлын шалтгаан нь өнгөрсөн үед л байгаа хэрэг.

Фатализм буюу хувь тавиландаа улайран итгэх үзэл гэж байдаг. Гэвч хүн болгон өөрийн хувь тавилангаа өөрчлөх бүрэн боломж бий! Монголчууд хувь тавилангаасаа хуруу ч зөрж чадахгүй гэж ярьдаг. Хэрэв хүн өөрөө санаачлан өөрийн хувь төөрөг буюу кармагаа өөрчлөх гэж тэмүүлэхгүй бол үнэхээр тухайн хүний хувь заяаг байгаль шийдмүй.!

Кармын гуравдугаар түвшин гэдэг нь хамгийн чухал түвшин бөгөөд энэ нь кармын нөлөөнөөс хэрхэн ангижрах тухай болно.

Үүний зэрэгцээ карма буюу үйл боловсрох дөрвөн үе шат байдаг.

Үүнд нэгдүгээрт, тухайн цаг мөчид өөрийн тань талаар мэдээлэл өгч буй кармаг прарабдха-карма гэдэг. Одоо эзэлж буй байр сууриар тань урьд амьдралдаа хэн байсныг тань тодорхойлж болох бөгөөд энэ бол прарабдха-карма юм. Та хамгийн сэрүүн бүсэд амьдардаг хийгээд хараа чинь муу, элэг бөөр тань өвддөг, эхнэр тань ааш муутай, олигтой ажил алба эрхэлдэггүй гэх мэт нь прарабдха кармын жишээ.

Кармын хоёр дахь үе шатыг апрарабдха-карма гэдэг. Энэ нь үйлийн илрэлийн далд үе шат юм. Хэн ч ирээдүйд ямар үйл явдал тохиолдохыг мэдэхгүй шүү дээ. Жишээ нь, маргааш танд ямар нэг ханиад хүрэх ч юм уу, хөл гараа гэмтээх, нүд, шүд тань өвдөх, машинд шүргүүлэх гэх мэт ямар ч учрал тохиолдож болно. Үүнийг апрарабдха-карма гэдэг.

Гурав дахь үе шатыг рудха-карма гэдэг. Рудха-карма – энэ бол тухайн үйл нахиалж буй үе шат юм. Өөрөөр хэлбэл ямар нэг зүйл болох гээд байгааг зарим хүн урьдчилж тааварладаг. Жишээ нь, хүн ямар нэг хорт хавдартай болж эхлүүт үргэлж ходоод нь өвдөөд байгаа мэт сэтгэгдэл төрдөг байна. Тэгээд эмч дээр очихоор эмч бүх зүйл хэвийн байна гэж хэлдэг. Гэтэл жил орчмын дараа дахин эмч дээр очиход тэрээр бага зэргийн хорт хавдартай болсныг нь хэлж өгөх болно. Энэ бол рудха-кармын жишээ юм.

Дөрөв дэхь үе шат нь биджа-карма юм. Биджа-карма гэдэг нь өнгөрсөн болоод одоо апарабдха-кармын үе шатанд хүлээн авч буй үйлийн үр үндэс юм. Бид урьд өмнө маш олон сайн болоод муу үйлийг хийсэн ч тэднийхээ шагнал болоод шийтгэлийг хараахан амсаагүй байгаа билээ. Яагаад хүүхэд эхээс дөнгөж төрөөд нэг ч хүнд муу зүйлийг хийгээгүй атал үхчихдэг, яагаад хүнд нэг ч муу муухай үг хэлж байгаагүй хүн гэнэт хорт хавдар тусаад нас барчихдаг, яагаад хэнд ч, өчүүхэн ч муу муухай зүйл хийж чадахгүй хөхүүл хүүхэд байгалийн гамшигт өртчихдөг юм бэ? Учир нь энэ нь өнгөрсөн амьдралдаа үйлдсэн биджа-карма юм. Урьд нь тэрээр нүгэлт муу үйлийг “суулгаад” орхичихсон, одоо түүнийхээ үр жимсийг “хурааж” авч байгаа хэрэг юм.

Бидний одоогийн амьдарч буй цаг үе, энэ Калийн галвын бусад галвуудаас ялгарах нэг гайхамшигтай тал нь хүн энэ амьдралдаа үйлдсэн нүгэлт үйлийнхээ шийтгэлийг мөн энэ амьдралдаа хүлээн авах бололцоотойд оршино. Урьд өмнөх галвуудад хүмүүн энэ амьдралдаа үйлдсэн үйлийнхээ үрийг зөвхөн дараагийнхаа амьдралд л хүлээн авдаг байжээ. Харин Калийн энэ галавт хүмүүн энэ амьдралдаа үйлдсэн сайн болоод муу үйлийнхээ гуч орчим хувийг энэ амьдралдаа, энэ биедээ хүлээн авдаг байна. Учир нь энэ нь тухайн амьд бодгалийг сайн ба муу үйл гэж чухам юу болохыг аль болох хурдан ойлгоосой гэсэн Бурханы онцгой өршөөл, ивээл юм.

Үйл гэдэг нь тодорхой эрчим хүч хийгээд санаа бодлын хэлбэр ажээ. Дээр өгүүлсэн кармын дөрвөн үе шат нь үр дагавар бөгөөд шалтгаан биш. Шалтгааныг нь устгалгүй үр дагавартай тулалдах нь тэнэг хэрэг юм. Энэ нь цоорхой завинаас усыг нь утгаж асгаад, шавхагдаж дуусах тэр жаахан хугацаанд амсхийхтэй адил. Харин голын ус урсаж л байгаа, тодорхой хугацааны дараа завь дахиад л усаар дүүрнэ шүү дээ.

Үйлийн таван шалтгаан хийгээд ухамсрын

таван түвшин 

Ведийн бичээсүүдэд үйлийн таван шалтгаан байдаг тухай өгүүлжээ. Зөвхөн тав. Ийм ч учраас хүний гарт таван хуруу байдаг, таван махбодь гэж байдаг, ухамсрын таван түвшин гэж байдаг. Ведийн бичээсүүдэд ухамсрын таван түвшин байдаг тухай өгүүлжээ. Түвшин болгонд харгалзан тодорхой нэгэн гүн ухааны онол, тодорхой нэгэн шашны урсгал бий болдог байна.

Ухамсрын хамгийн эхний түвшинг анумайа гэдэг. Анумайа гэдэг нь чухамдаа адгуусны ухамсрын түвшин юм. Анумайа ухамсрын түвшинд оршин буй хүмүүс нь бүхнийг хоолоор хэмждэг, түүний бүх бодол санаа нь зөвхөн хоолыг тойрон эргэлдэж байдаг. Сайхан хоол л байвал бүх зүйл сайн сайхан хийгээд гэрэл гэгээтэй харин хоол үгүй бол бүхий л зүйлс түүний хувьд ямар ч утга учиргүй, амьдрал нь зовлон зүдгүүрээр дүүрэн мэт санагддаг. Хоол хүнс нь амьдралын гол утга учир хэмээн бодохуй нь ухамсрын хамгийн доод түвшин юм. Энэ түвшинд тохирсон тодорхой шашин байдаг. Ведийн бичээсүүдэд ухамсрын энэхүү түвшинд оршин буй хүмүүн нар нь ямар шашны урсгалыг даган сүсэглэдэгийг өгүүлсэн буй.

Ухамсрын хоёр дахь түвшинг пранамайа гэж нэрлэдэг. Прана гэдэг нь санскритаар амьдралын агаар гэсэн утгатай. Энэ түвшинд буй хүмүүс нь эрүүл саруул байх, урт удаан наслах асуудлыг сонирхож байдаг. Ийнхүү энэ түвшнийхэнд зориулагдсан эрүүл байх, урт наслахыг заан сургадаг сургууль соёл, гүн ухааны салбар, шашны урсгал бий болдог. Жишээ нь хатха-йог гэх мэт. Энэ түвшний хүмүүс нь хоолны дэглэм барьж, гимнастикаар хичээллэж ер нь ямар нэгэн байдлаар урт удаан наслахыг хүсэж байдаг. Харин ведийн бичээсүүдэд аливаа нэгэн өвчин нь тухайн хүмүүний нүгэлт үйлийн үр дагавар гэдэг. Наад захын хамрын ханиад, шүдний өвчнөөс аваад бүхий л өвчин нь нүгэлт үйлийн үр дагавар гэсэн байдаг. Түүнчлэн Ведийн бичээсүүдэд, хүн өөрийн нүгэлт үйлийн үр дагавраас ангижирч болох тухай батлан өгүүлдэг. Чухам яаж? Тодорхой тэвчлүүдийг үйлдсэнээр. Тэвчил гэдэг нь өөрийн сайн дураар бие махбодидоо ямар нэгэн таагүй зүйл учруулахыг хэлнэ. Олон янзын тэвчил бий. Тэдгээрийн талаар ведийн бичээсүүдэд тодорхой өгүүлсэн байдаг.

Гурав дахь түвшинг маномайа гэдэг. Энэ түвшний хүмүүсийг хоол унд, эрүүл мэнд, бэлгийн харьцаа, биеэ хамгаалах асуудал сонирхлыг нь татдаггүй. Тэд эргэцүүлэн бодож эхлэнэ. Өөрөөр хэлбэл маномайа гэдэг нь гүн ухааны цэцэрхийллийн түвшин юм. Ийм мэдэмхийрэн цэцэрхийлийн сонгодог хэлбэрийг вичитра-гъяна гэж нэрлэдэг. Энэ түвшний шашин суртахуун нь амьд бодгалиуд нь Бурхантай нэгддэг гэж ярьж эхлэнэ. Энэ бол вичитра-гъяна . Энэ бол чин үнэн биш, энэ бол цэцэрхийлэл.

Амьд бодгаль тодорхой хэмжээгээр ариусч, ухамсрын түвшин нь тодорхой хэмжээгээр дээшлэж вигьяна-майагийн түвшинд ирнэ. Энэ нь ухамсрын дөрөв дэхь түвшин юм. Энэ түвшний амьд бодгалиуд нь энэ ертөнц нь цэнгэл жаргалын талбар биш юм гэдгийг ойлгож эхэлнэ. Тэд тасралтгүй үргэлжлэх зовлон зүдгүүрийн тойргоос мултран гарахыг хүсэж тодорхой нэгэн мэдлэгийг судлан амьдралдаа хэрэгжүүлдэг. Ингэснээр энэ түвшинд оршин буй амьд бодгалийн хувьд хоёр зорилго өмнө нь тавигддаг.

Өчүүхэн бодолтой амьд бодгаль нь эндэхээс илүү амар амгалан, цэнгэл жаргалтай, амьдрах орчин нь тав тухтай өөр ямар нэгэн гаригт морилохыг хүсч байдаг. Санскритаар үүнийг бхукти гэж нэрлэдэг. Бхукти буюу диваажинд очихыг хүсэгч нар нь диваажингийн гаригуудад морилон очихыг эрхэмлэж байдаг. Диваажин нь дээд эрэмбийн гаригууд болой. Харин материаллаг ахуйн урхи торноос чөлөөлөгдөн бүрэн ангижирахыг мукти гэдэг. Буддын шашинд үүнийг нирван гэж нэрлэдэг ба харин ведийн бичээсүүдэд брахма-нирван хэмээн нэрлэнэ. Энэ нь вигьяна-майа түвшний маш өндөр ухамсрын түвшин юм.

Хамгийн сүүлчийн, хамгийн төгс төгөлдөр ухамсрын түвшин буюу хүмүүн нь өөрийнхөө үүргийг бүрэн дүүрэн ойлгон ухамсарлаж, түүнийгээ биелүүлэхийг анандамайа гэдэг. Ананда гэдэг нь санскритаар цэнгэл жаргал гэсэн утгатай. Энэ түвшинд орших хүмүүс нь мөнх ахуй хийгээд мэдлэг, цэнгэл жаргалд хүрнэ. Бхакти-йогийн зарчмын тусламжтайгаар хүмүүн нь ухамсрын энэхүү түвшин анандамайаг хүртэл өгсөн дээшилдэг. Ведийн бичээсүүдийн утга учир үүнд оршдог байна. Дээр өгүүлсэн таван шалтгааныг санскритаар панча-кроша гэдэг. Панча нь тав, кроша нь шалтгаан гэсэн утгатай.

Хамгийн эхний, хамгийн чухал шалтгаан нь атеизм буюу бурхангүй үзэл юм. Хамгийн муу карма, хамгийн муу нүгэлт үйлийн үр дагавар нь атеист буюу бурхангүй үзэлтэн байх явдал. Атеист буюу бурхангүй үзэлтэн байх нь хамгийн муу карма юм. Бөгтөр, сохор, доголон боловч бурханд итгэдэг хүн нь бурханд үл итгэгч эрүүл хүнээс хавьгүй илүү сайн карматай байдаг. Бурхангүй үзлийг төрүүлдэг энэхүү шалтгааныг санскритаар авидъя гэдэг. Авидъя нь мунхагийн харанхуй гэсэн утгатай

Авидъягийн үр дагавар болж хоёр дахь шалтгаан асмита буюу аханкара бий болдог. Энэ бол хуурмаг “би” хэмээх үзэл юм. Мунхагийн харанхуйн улмаас тэрээр: “Би бол энэ бие, би тийм үндэстэн, миний эх орон Монгол, би Орос хүн, би Герман хүн, энэ миний шашин, энэ миний соёл, энэ миний аав, энэ миний ээж, энэ миний эхнэр, энэ миний хүүхэд…” – энэ бол асмита юм. Хүн өөрийгөө энэ биеэ хэмээн боддог. Тийм ч учраас биеийн хэрэгцээ шаардлагаа хангахыг амьдралын гол утга учраа гэж боддог: Уу, ид, нарги гэж! Чухам эндээс л үндсэрхэх үзэл, дайн дажин, нийтийг хамарсан асуудлууд урган гарч ирдэг байна.

Авидъя, асмитагийн үр дагавар болж гурав дахь шалтгаан рага бий болмуй. Рага гэдэг нь материаллаг аз жаргалд хүрэх тэмүүлэл юм. Материаллаг аз жаргал гэж юу билээ? Мэдрэхүйн цэнгэл таашаал, эд баялаг, алдар нэр, эрх мэдэл, шид үзүүлэх гэх мэт нь материаллаг цэнгэл, жаргалын жишээ хийгээд үнэндээ эдгээр нь хүмүүнийг аз жаргалтай болгох бус харин материаллаг ертөнцөд татагдах уяа хүлээсийг нь улам бүр чангатгадаг.

Авидъя, асмита, рагагийн үр дагавар болж дөрөвдэх шалтгаан двеша бий болно. Двеша гэдэг нь аливаа зовлон зүдгүүрийн худал хуурмаг эх үүсвэрийг үзэн ядах гэсэн утгатай. Хүн: “Энэ бүхэн олиггүй муу хөршөөс л боллоо, тэнэг эцгээс минь боллоо, өөдгүй гуйлгачин ээжээс боллоо… ” гэх мэтээр өөрийн зовлон шалтгааныг бусдаас хайдаг. Энэ бол хуурмаг үзэн ядалт юм. Таныг түгшээж буй зовлонгийн шалтгаан бол та өөрөө. Та урьд өмнө нь, урьд төрлүүддээ нүгэлт үйлүүдийг хийсний улмаас та тийм гэр бүлд, тийм нутаг оронд, тийм хөрштэй, тийм ард түмэнд дунд амьдарч байгаа юм. Зовлонгийнхоо шалтгааныг бусдаас биш өөрөөсөө хайгтун.

Та ведийн бичээсүүдийг ойлгоогүй цагт ямар ч шашны номлолыг ойлгож чадахгүй бөгөөд тэр ч бүү хэл та тэр шашныг удам дамжин шүтэж ирсэн байлаа ч тухайн шашнаа зөв гүйцэд танин ойлгож чадахгүй.

Тав дахь буюу хамгийн сүүлийн шалтгааныг абхинивеша гэж нэрлэдэг. Энэ нь урьд урьдны амьдралуудаас үлдсэн хүсэл болоод зуршил юм. Зарим хүүхэд дөнгөж мэдээ оруутаа хөгжим рүү зүтгээд байдаг. Хүмүүс түүнийг хараад: “Пөөх, энэ ямар авъяастай хүүхэд вэ? ” гэдэг. Авъяас гэж юу юм бэ? Энэ бол урьд амьдралаас дамжин үлдсэн онцгой чадвар. Ведэд өгүүлснээр хүүхэд дунджаар тав хүртлээ өөрийн урьд өнгөрүүлсэн хоёроос гурван амьдралаа эргэн санаж байдаг гэжээ. Зарим нь ямаа шиг майлж, үхэр шиг мөөрч тоглодог. Гэвч энэ бол тоглоом биш урьд амьдралаа эргэн санаж байгаа хэрэг юм . “Чарака-самхита” хэмээх сударт /санскритааар сутра/ өгүүлснээр хүүхэд таван нас хүртлээ өөрийн урьд төрлөө бүрэн дүүрэн санаж байдаг, таван наснаас хойш хэсэг хэсгээр нь дурсан санадаг хэмээн батлан өгүүлжээ.

Эрт дээр үеэс хүн бүрийн сэтгэлийг зовоож ирсэн нэг зүйл бол “Үхлийн дараа бидэнд юу тохиолдох бол?” гэсэн асуулт юм. Энэ асуудал биднийг илбийн юм шиг өөртөө татдагч хэн бугай ч “нөгөө ертөнц” хэмээх газраас эргэн ирж, тэнд үзэж туулсан зүйлийнхээ талаар хуваалцаж байсангүй.

Харин эртний энэтхэгийн, мөн нилээн хожмын үеийн төвдийн шаштируудад, ялангуяа төвдийн “Үхэгсэдийн ном” –онд энэ асуудлын талаар нилээд дэлгэрэнгүй өгүүлсэн байдаг. Орчин үеийн трансперсональ сэтгэл судлал нь “ухамсрыг регреслэх” эртний аргыг нээснээр тухайн асуудалд тулж ирсэн юм.

Хэрвээ барууны орнуудын хүмүүсээс “Та өөрийгөө үхлийн дараа ямар байх бол гэж төсөлж чадах уу? Энэ амьдрал дуусахад та үүрд алга болно хэмээн төсөөлж чадах уу?” гэж асуувал сайндаа л хүмүүс гайхашрана, ихэнх нь айн балмагдана. Энэ бол боломжгүй зүйл, энд оршихуйн ямар нэгэн шударга бус зүйл байна гэж тэд хэлж магад. Мэдээж хэрэг тэд манай оршихуй мөнх гэдгийг батлах өчүүхэн боломж, өчүүхэн магадлалын хувь, тэр бүү хэл тун өчүүхэн баталгааг ч шүүрэн авч өөрсдийгөө тайвшруулах гэж оролдох боловч үхэл гэдэг хамгийн дээд ханамж байдаг гэдэг ведийн нэгэн үүсгэл үнэнийг тэд ойлгохгүй л болов уу. Хэрэв тэдэнд энэ тухай хэлбэл таныг галзуурчихаж хэмээн бодох болно.

Би түргэн тусламжийн албанд ажиллаж байхдаа үхлийг олон удаа харсан. Заримдаа эдгээр хүмүүс нь 10-15 жилийн турш саа өвчнөөр өвчилсөн, зарим нь хавдар туссан байдаг бөгөөд маш их өвддөг байснаас болж тэдэнд морфем тарих шардлагатай болдог байлаа. Гэтэл тэдний амьдрал дуусах цэг дээр ирэхэд үхлээс айх айдас нь бүхнээс дээгүүр тавигддаг байна. Тэд өөрсдийгөө үүрд алга болох нь гэж бодон өөрсдийн тэнхэлгүй, сул дорой амьдралаас амь тэмцэн зууралддаг.

Би бүр бага байхдаа зурагтаар киноны нэг баатар үхэхийг харсан юм. Тэгээд би ээжээсээ “Тэр яагаад үхсэн юм вэ” гэж асуухад, ээж “Бүх л хүмүүс эрт орой аль нэгэн цагт үхдэг юм” гэж ээж хариулсан. Энэ үг намайг цочирдуулсан юм. “Би бас хэзээ нэгэн цагт үхнэ гэж үү?” гэхэд, тэрээр “Тиймээ, тэгэлгүй яахав” гэж ээж хэлсэн. Тэгэхэд би орь дуу тавин уйлж эхэлж билээ. Би их ч уйлж ээж, аав маань намайг тайвшруулж чадахгүй байлаа. Тэгэхэд ээж: “Битгий уйл. Чи үхэхгүй” гэж хэлэв. Тэгэхэд нь би уйлахаа больсон юм. Үхэл яагаад намайг тойрон өнгөрөх юм бол гэж би асуугааүй, зүгээр л итгэж билээ.

Би том болсон хойноо үхлийн талаар олон удаа боддог байв. Би нэг өдөр зүгээр л алга болчихно, энэ амьдралаасаа өмнө байхгүй байсан шиг алга болно хэмээн төсөөлөхийг оролддог байлаа. Надад энэ нь шударга бус юм шиг санагдаж, санаанд нэг л багтаж өгдөггүй байлаа. Энэ ертөнц маш төгс уялдаа холбоотой бүтээгдсэн байдаг: нар байдаг газраа байж, сар мөн байдаг газраа байж, жилийн дөрвөн улирал дэс дараалалтайгаар бие биенээ ээлжлэн сольж, мөн сарны мөчлөг гэх мэт … Гэтэл гэнэт үхэл гараад ирдэг. Энэ нь шударга бус юм шиг санагддаг байв. Яаж оролдоод ч би өөрийгөө байхгүй байна гэдгийг төсөөлөөлж чадахгүй байлаа.

Хэрвээ бид өрсдийгөө өмнөх амьдралд, эсвэл түүнээс өмнөх амьдралд амьдарч байгаагаа харсан бол бид гарцаагүй өөрсдийгөө таних байсан. 

Хожим нь ведийн эртний шаситруудыг уншиж, йог болон бясалгал хийж, “регрессийн” аргыг судалдаг сэтгэл зүйчид болон эрдэмтэдтэй харилцаж явахдаа бид хэдий ихээр хүссэн ч бай бид үхэж чадахгүй гэдэгт итгэдэг болсон юм. Барууны орнуудад Библийн гүйцэтгэсэн үүрэг шиг, Дорно дахинд мөн тийм үүрэг гүйцэтгэсэн “Бхагават Гита” –г нээх болгондоо Дээдийн Дээд Бурханы: “Агуу тулалдаан хийхээр цугларсан эдгээр хаад болон дайчин эрсийг хар. Чи, эсвэл Би, эсвэл эдгээр хаадууд амьдарч байгаагүй тийм цаг үе гэж байгаагүй. Бидний амьдрал зогсох тийм цаг үе хэзээ ч ирэхгүй” гэж Аржунад хэлсэн үгийг би уншдаг байв.

“Сүнсийг галаар шарж, усаар норгож, салхиар тас татаж, эсвэл ямар нэгэн зэвсгээр гэмтээж болдоггүй. Сүнс бол мөнхийн, мэдлэг болон аз жаргалаар дүүрэн байдаг”.

Одоо цагт “регрессийн” аргын тусламжтайгаар мөн хүмүүс өөрсдийн өнгөрсөн амьдралаа зөнгөөрөө эргэн санадаг байдлыг ашиглан цуглуулсан асар их материал нь хүн ахин төрдөг хийгээд ведийн уламжлалд дүрслэн бичсэн реинкарнацын/дахин төрөлтийн/ онолыг шууд бус байдлаар батлаж байна. Заримдаа христос шашны төлөөлөгчид Библид ийм баримт байхгүй хэмээн үүнтэй санал нийлдэггүй. Харин ч Библид бичсэн зүйлүүд эсрэг зүйлийг батлаж байдаг. Евангелийн олон тооны үйл явдлуудаас нэгий нь авч үзвэл Есүс Христ болон түүний шавь нар ахин төрөх явдлыг амьдралын жирийн бүрэлдэхүүн хэсэг гэдгийг мэдэж байсан байдаг.

“Нэгэн удаа сүмийн шавь нар нь Есүс дээр дөхөж ирээд: Багшаа, Энэ хүн ямар шалтгааны улмаас төрөлхийн сохор болсон юм бэ? Өөрийн нүглээс болсон юм уу, эсвэл эцэг эхийнхээ нүглээс болсон юм уу?” гэж асуудаг.

Асуултаас харахад тэд нар хүн ахин төрдөг гэдийг мэддэг байжээ гэдэг нь илт биш байна гэж үү? Хэрвээ тэдгээр номлогчид ахин төрөлтийн тухай мэддэггүй байсан бол төрөлхий сохор хүний талаар ийм асуулт асуух байсан гэж үү?

Энд нэгэн зүйлийг тэмдэглэн хэлэхэд жүжигчин олон дүрд дараалан тогловч тайзны гадна өөрөө хэвээрээ үлддэгтэй нэгэн адил хүн үхлийн дараагаар өөрийн авъяас чадвар, дадал зуршил, мөн хүсэл сонирхлоо алдаж гээдэггүй юм. Хэрэв та өөрийгөө өнгөрсөн амьдралдаа эсвэл тэрнээс өмнөх амьдралдаа харсан бол лав таних байсан биз.

Үүнийг илүү сайн ойлгуулахын тулд хэдэн жилийн өмнө Францад болсон нэгэн түүхийг энд өгүүлъе.

Нэгэн эр Парижийн нэгэн томоохон компьютерийн фирмэд ахлах инженерээр ажилладаг байж. Энэ хүн зэгсэн хангалуун амьдралтай нэгэн байжээ. Тэрээр гэр бүлтэй, эхнэр, хүүгийн хамт амьдардаг байв. Бусад хүмүүсийн нэгэн адил түүнд нилээдгүй дадал зуршил, хүсэл сонирхол байв. Тухайлбал, тэрээр “Фольксваген” фирмийн улаан өнгийн машин унах дуртай, зөвхөн цэнхэр өнгөтэй хослол өмсдөг, харин нохойны тухайд ротвейлэр үүлдэрийн нохойг илүүд үздэг байв. Өглөө бүр замдаа сонин худалдан авч, кафед орж аяга кофе уух зуур гүйлгэн үзэж, тэгээд ажилдаа явдаг байв. Түүний амьдралд бүх зүйл сайхан байж. Гэвч нэгэн өдөр…

Зам харгүй ихээр мөстсөн байв. Тэрээр ердийнхөөрөө мухлагаас сонин авахаар машинаараа мухлагийн хажууханд ирж зогсжээ. Тэр мотороо унтраасангүй (түүний бүх баримт бичиг машинд нь үлдсэн байв). хэвлэлээ авчихаад машин руугаа явж байхдаа мөсөн дээр хальтарч унаад толгойгоороо цементэн зам дэлсэж ухаан алдсан байна. Хажуугаар явж байсан хүмүүс түргэн тусламжийн машин дуудаж эмнэлэг рүү хүргүүлжээ.

Харин энэ үед, эзэнгүй, хөдөлгүүр нь асаалттай машин байгааг нэгэн эрэгтэй хүн ажиглажээ. Тэрээр анхааралтай эргэн тойрноо ажиглаж сэжигтэй зүйл байхгүйг мэдээд жолооны ард суугаад тэр даруй давхин оджээ. Тэр бол хулгайч байв. Тиймээс тэрээр энэ газраас хурдхан холдохыг яарч харин зам хальтиргаатай байсныг анзаараагүй аж. Ингээд нэгэн эргэлтэн дээр тэрээр машиныхаа удирдлагыг алдаж замын хажуу руу гарчээ. Мод хүчтэй мөргөснөөс болж машин шатаж эхэлж, 30 минутын дараа галыг унтраахад цагдаа нар машины бүхээгт танигдахын аргагүйгээр шатсан үхдэл байхыг олжээ. Машины номероор нь эзнийг нь тогтоосон байна. Цагдаагийнхан түүний эхнэр лүү утасдаж “Өнөө өглөө “фольксваген” машиныг хэн унаж явсан бэ?” гэж асуухад “Миний нөхөр” гэж хариулжээ. Тэгэхэд нь түүнд “Бид танд эмгэнэлээ илэрхийлъе, танай нөхөр нас барсан” гэж хэлсэн байна.

“Нөхрөө” оршуулах ёслол болж өнгөрч. Гэтэл үнэн хэрэг дээрээ нөхөр нь эмнэлэгт хэвтэж байв. Түүний баримт бичиг нь машинд үлдсэн болохоор эмнэлэгт түүнийг хэн гэдгий нь мэдэхгүй байв. Түүний гэрэл зургийн телевизээр хэд хэдэн удаа харуулсан боловч түүний хамаатан садан болон найз нөхөд нь түүнийг нас барсан болохоор үүнд ямарч анхаарал тавиагүй байна.

Эмнэлэгт түүнд сайн эмчилгээ сувилгаа үзүүлж бие мах бодийн бүх үйл ажиллагаа эрүүл болсон ч түүний ой санамж эргэж сэргэсэнгүй. Түүний нэрийг хэн гэдэг, хаана ажиллаж амьдарч байсан, эхнэр, хамаатан садан, найз нөхөд нь хэн болох талаар тэрээр юу ч санахгүй байжээ. Тиймээс түүний эмч нь түүнийг гэнэдэж алдаа гаргах вий гэсэн үүднээс Францын аль нэг жижиг хотод очиж амьдар хэмээн зөвлөсөн байна. Тэрээр түүнд иймэрхүү гэмтлийн дараагаар ой санамж удаан хугацааны туршид эргэн ирэхгүй байж мэднэ хэмээн хэлжээ. Эдгэрснийх нь дараа тэр хүнд шинэ бичиг баримт хийж өгч тэгээд тэр өөр хот руу явсан байна. Тэрээр нэгэн комьютерийн фирмэд цэвэрлэгчээр ажилд орсон байна. Нэгэн удаа нэгэн програмист компьютерт учирсан асуудлыг шийдвэрлэж чадахгүй байгааг тэр харжээ. Тэрээр түүн дээр дөхөж очоод юу хийхийг нь зааж өгч. “Чи үүнийг яаж мэддэг юм? Чи чинь жирийн нэг цэвэрлэгч шүү дээ” гэж тэрээр гайхсан боловч түүнийг зөвлөгөөг дагасан байна. Комьютер ч хэвийн ажиллаж эхэлж гэнэ, харин гайхаж мэлэрсэн ажилтан энэ сонин явдлынхаа тухай компанийн эзэндээ ярьсан байна. Эзэн нь цэвэрлэгчийг дуудаад: “Чи комьютерийг яаж ингэж сайн мэддэг болсон юм бэ?” хэмээн асууж гэнэ. Тэрээр далаа хавчин мэдэхгүй гэж хариулжээ. Эзэн нь түүнийг энэ тухайгаа ярихыг шаардаад байсан болохоор өөрт тохиолдсон гунигт түүхийг ярьж өгчээ. Захирал түнийг компьютерийн ажилд оруулсан байна.

Он жилүүд өнгөрч, тэрээр ховорхон авъяастай мэргэжилтэн гэдэг нь танигдаж яваандаа ерөнхий инженерийн албан тушаалд ажиллах болжээ. Дараа нь тэрээр гэрлэж хоёр хүүхэдтэй болж, өөртөө улаан өнгийн “фольксваген” худалдан авч, зөвхөн цэнхэр өнгийн хослол өмсч, ротвейлэр үүлдрийн охой авч тэжээв. Өглөө бүр тэрээр шинэ сонин авч аяга кофе уух зуур уншдаг байв. Түүний шинэ найз нөхөд, танилууд нь түүнээс хаанаас ирсэн болон хана төрсөн тухай асуухад нь тоглоом шоглоом болгон өнгөрөөдөг байв.

Түүний цаашдын амьдралд бүх зүйл сайн сайхан бөгөөд уйтгар гунигтай байх байсан байж магадгүй, гэтэл нэгэн өдөр тэр шүршүүт орж байгаад саван дээр хальтран унаж толгойгоо цохиод… бүгдийг эргэн санасан байна.

Тэр Париж руу явж түүнийг аль эрт нас барсан гэж бодож байсан анхны эхнэр болон хүүтэйгээ уулзсан байна. Францын сонинуудад энэ гайхалтай сонин явдлын талаар тодорхой өгүүлсэн ч энэ үйл явдлыг хуулийн талаас нь авч үзэхэд маш жирийн бус бөгөөд тодорхойгүй байсан юм. Энэ хүн хууль ёсны хоёр эхнэртэй, мөн хууль ёсны гурван хүүхэдтэй байлаа. Ямар ч л байсан тэд бүгд хамт амьдарч байгаа гэнэ.

Харин бид эхэлж ярилцсан үхлийн дөрвөн шат гэсэн сэдэв ругаа эргэж оръё. Уншигч маань биднийг үхлийн үйл явцыг зүрх зогсохоос эхлэн ярина гэж хүлээж байгаа байх. Гэвч Аюрведэд хүн эхээс мэндлээд 2-3 сар болсны дараагаас үхэж эхэлдэг гэж үздэг. Өдөр шөнө, эсвэл жилийн дөрвөн улирал ээлжлэн солигддогийн нэгэн адил төрөлт, үхлийн шатууд бие биенээ мөчлөгтэйгээр ээлжлэн сольж байдаг. Энэ өгүүллийн эхний хэсэгт өгүүлсэнчилэн, далайн гэгдэх төрөлтийн эхний шат болох эхийн хэвлийн үе шат нь нилээд удаан хугацаанд үргэлжилдэг. Бид амьдрал хэмээн тооцож заншсан тэр зүйлийг энд үхлийн нэгдүгээр шат хэмээн үздэг гэдгийг тэмдэглэх хэрэгтэй. Субьектив талаас нь авч үзвэл төрөлтийн нэгдүгээр шат болон үхлийн нэгдүгээр шат хоёр нь цаг хугацааны үргэлжлэлд хоёулаа адилхан юм шиг санагдах авч газар дэлхийн тооллоор бол нэг нь 3-5 сар, нөгөө нь хэдэн арван жилийн хугацаа байдаг. Төрсний дараагаар бидний амьдрал бэлэг тэмдэгийн чанартайгаар 2-3 сар өрнөж нэг өдөр нь дараагийнхаа жилтэй тэнцэхээр үргэлжилэх маягаар өнгөрсний дараагаар бид аажмаар үхэж эхэлдэг. Бидний физик биеийн эс бүр нь өөрийн бөөмдөө ДНК-ийн 2 молекулыг агуулж байдаг. Энэ бол бидний биологийн жижиг цаг юм. Орчин үеийн шинжлэх ухааны судалгаануудад ДНК-ийн эс хуваагдах бүрд өөрийн хэлхээний нэг хэсгийг алдаж байдаг гэдгийг тогтоосон байна. Тиймээс дараагийн үеийн эсүүд өмнөх үеийн эсүүдийг бодвол илүү сул болох нь мэдээж юм. Ингээд яваандаа өөрийгөө зохицуулах болон хоргүйжүүлэх системүүд сулрах зэргээр эдгээр нь өөрсдийн зарим нэг өвөрмөц фүнкцүүдээ алдаж хөгшрөх үйл явц явагддаг. ДНК хэдий чинээ хурдан бөгөөд ихээр өөрийн хэлхээнүүдийг алдана, төдий чинээ бидний амьдралын үргэлжлэх хугацаа, дасан зохицох чадвар багасч, мөн төдий чинээ гомеостаз буюу архаг өвчтэй болох магадлал бий болдог.

Аюуведийн уламжлалт анагаах ухаанд үхлийн нэгдүгээр шатыг бол бидний амьдралын жилүүд гэж үздэг. Энэ нь дөрвөн үндсэн үед хуваагддаг.

1. Өөрийгөө хүрээлэн буй ертөнцөөс ялгах үе: хүүхэд өөрийгөө эцэг эх, өөрийн өрөө тасалгаа, цонхоор харагдах шувуу, мод, дуу авиа, үнэр зэрэгтэй адилтгахаа больдог(ерөнхийдөө энэ үйл явц нь амьдралынх нь эхний жилд явагддаг).
2. Бэлгийн бойжилтын үе: энэ үед бид өөрсдийн өнгөрсөн амьдралын үр шимээрээ амьдардаг – тодорхой нэг төрлийн бие, гэр бүл, арьс өнгө, үндэстэн, улс орон, хот болон бусад бүх хүрээллүүдийг авдаг бөгөөд энэ үр шим нь “зовлонтой” (нүгэлтэй)байна уу, “аз жаргалтай” (аз жаргалтай) байна уу гэдэг нь бидний өнгөрсөн төрлийн үйлээс бүрэн хамаардаг.
3. Насанд хүрсэн үе: бид янз бүрийн сорилтоор дүүрсэн “сансрын хонгил” гэдэг зүйл рүү ордог. Энэ үед бид өөрсдийн өмнө тавьсан зорилтыг гүйцэтгэх, үүргээ биелүүлэх, өөрийн хувь заяаны сургамжийг ухамсарлах, үүнээс гадна, бид өөрсдийн шинэ хүслийн үрийг тарьдаг.
4. Хувьсан боловсрох үе: бид өөрсдийн үүрэг болон өмнөө тавьсан зорилтуудыг биелүүлсэн, дотооддоо үхлийг хүлээн авч, шинэ байдалд шилжин орход бэлэн болж, үхлээс айхаа больж хувьсан хөгжих дараачийн шатанд тулж ирсэн байдаг.

Бидний амьдралын хугацаа дуусахад (Аюурведийн үүднээс авч үзвэл, үхэх төрөх үйл явцыг маш тавилантай цаг хугацаа гэж үздэг) үхлийн хоёрдугаар шат эхэлдэг. Яг энэ хугацаатай холбогдуулан нас барагчдад 9 дэхь өдөр буян үйлдэх уламжлал тогтсон байна. Энэ үед зүрх зогсож, амьсгалахаа больж эхлэнгүүт бид клиник үхэлд ордог. Агаар болон глюкозын дутагдалаас болж уураг тархины хальсны нейронууд их хэмжээгээр үхждэг. Үүний дараахан нь хальсны доод хэсэг болон дотоод шүүрлийн төвүүд, чөмөг болон бусад эд эс үхдэг. Клиник үхэлд орох тэр агшинд бидний сүнс нь бусад “нарийн” бүрхэвч болон эфирийн матрицын хамт биенээс салж, харин амин үүсгэлгүй үлдсэн бие аажмаар задарч элэлдэг.

Нас барж байгаа ихэнхи хүмүүс үхсэний дараах эхний хэдэн минутанд эсвэл эхний хэдэн цагт юу ч сонсож, хардаггүй, яг л түнэр харанхуй руу унасан юм шиг болдог. Гэтэл зарим нь өөрийн бие болон нас барсан газрыг шууд л харж байдаг. Гэтэл нөгөө нэг хэсэг нь аажмаар ухаан орж эфирийн бүрхэвчид байгаа хирнээ мэдрэмж, ухаан, оюуныхаа хувьд урьдын идэвхтэй байдалдаа эргэн орсон байдаг. Үхлийн хоёрдугаар шат нь төрөлтийн хоёрдугаар шатыг санагдуулж байдаг учир нь ертөнц сөнөж хаашаа ч гарах гарцгүй болсон юм шиг санагддаг. Энэ үед бидэнтэй холбоотой бүх зүйл болох бидний гэр бүл, гэр орон, ажил төрөл, эх орон, хураасан эд баялаг нь бидний бие махбодитой хамт үгүй болдог. Зарим хүмүүс өөрсдийн ах дүүс, найз нөхдөөс тусламж гуйдагч, мэдээж тэд нь үүнийг нь сонсдоггүй. Биднийг цаашид юу хүлээж байгааг мэддэггүй учраас бидний сэтгэл айдсаар дүүрдэг. Гэхдээ “өөр ертөнцөд” шилжин орогсод бусад хүмүүсийн санаа бодлыг уншиж чаддаг бөгөөд өөрийнх нь тухай бодож байгаа хүн дээр даруй шилждэг очдог гэдгийг мэдэж байх хэрэгтэй.

Зарим хүмүүс, хүн бол хүссэнээрээ амьдарч, үхэл ирэх үед нь л тэр бурханых нь тухай бодъё гэсэн бодолтой байдаг. Гэхдээ, үхлийн хоёрдугаар шатанд тухайн бие хүний цаашдын зам бүрэн тодорхой болдог гэдгийг мэдэж байх хэрэгтэй. Бид хэрхэн амьдарч, юуны тухай мөрөөдөж, юунд хүрэх гэж эрмэлзэж байсан, бид ямар хүслийг өөртөө төлөвшүүлж, ямар үйл хийж байсан – энэ бүхэн бидний ухамсарт давамгайлж, энэ нь бүхэлдээ бидний цаашдын ирээдүйг тодорхойлдог.

Эрт дээр цагт нас барагсадын төрөл төрөгсөд гэртээ лам эсвэл бөөг залж эхний есөн өдөр ариун ном уншуулж, ингэснээр нас барагчийн сүнсийг нэр төртэйгээр, айдас хүйдэсгүйгээр шилжилтийн үеийг даван гарахад нь тусалдаг байжээ. Ингэж ариун ном унших нь нас барагчдад амьдрал дуусаагүй, тиймээс ухаанаа тайвшруулж, бурханлаг зүйлүүдэд бодлоо хандуулж, Бурханд залбирах хэрэгтэй гэдгийг ойлгуулдаг байжээ. Тэдгээр уншиж байгаа зүйл нь тэдний туулан гарах шилжилтийн үеийн дараагийн шатыг дүрслэн өгүүлсэн байдаг байна. Нас барснаас хойш гурван өдрөөс хэтрэлгүй биеийг нь шатааж үнсийг нь аль нэг ариун голд цацдаг байжээ. Хүүрийг шатаах зан үйл нь нас барагсдад ижил дасал болсон бие махбодоосоо салахад нь тусалж, нөгөө ертөнц дэхь зовлон шаналалыг нь багасгадаг. Зарим нэг нас барагч өөрийн хомс мэдлэгтэйн улмаас өөрийн аль хэдийнэ задарч эхлээд байгаа биедээ эргэж орохыг оролддог. Иймээс хүүрийн газар болон моргид заримдаа хий үзэгдэл үзэгддэг бөгөөд энэ нь үнэн хэрэг дээрээ нягтарсан эфирийн бүрхүүл дэхь нас барсан хүний нарийн бие юм. Өөрийн бие махбоддоо дасан заншсан байдаг учраас түүнээс салж чаддаггүй бөгөөд, харин түүнийх нь эфирийн матриц нь сарны гэрлийн тодорхой чиглэлд гэрэлтэн харагддаг (эфирийн бие нь тухайн хүн амьтан, ургамал болон бусад амьдралын хэлбэрүүдийхээ бие махбодынхоо хэлбэр дүрсийн яг дууриасан байдаг)

Зарим хүмүүс үхэл хурдан болж өнгөрөх нь хамгийн сайн гэж боддог. Гэвч тийм биш юм. Үхлийн өмнө зовж шаналж байгаа хүмүүс хурдан үхэж байгаа хүмүүсийг бодвол сэтгэл санааны хувьд үхэлд илүү бэлтгэгдсэн байдаг, учир нь үхлийн хоёр дахь шатанд маш хүчтэй цочролд ордог бөгөөд үхэл ирж байна гэдэгтэй эвлэрдэггүй.

Үхлийн хоёр дахь шатанд 9 хоног байдаг дөрвөн төрлийн хүмүүс байдаг.

1. Амиа хорлосон хүмүүс. Жишээ нь, кармын хуулийн дагуу 70 наслах ёстой байсан боловч 18-тайдаа амиа хорлосон бол “дуусгаагүй” 52 жилийг эфирийн бүрхүүлд байж эндээс хаашаа ч гарах боломжгүй байх болно. Энэ нь маш их зовлон авчирдаг бөгөөд учир нь нарийн болон газрын бүдүүн эрчмүүдийн хоорондын харшилдаан газрын гадаргууны ойр орчимд хамгийн их байдаг бөгөөд бие махбодод дэд зэргийн шаналал зовлон авчирдаг. Бурхан бидэнд амьдрал хайрладаг нь бидэнд тодорхой нэг хувийн үүрэг гүйцэлдүүлэх зорилготой байдаг. Хэрэв хүн өөрийгөө хөнөөвөл “амьдралын галт тэрэгнээс” үсрэхтэй адил юм.
2. Хүн төрөлхтний эсрэг цуст гэмт хэрэг үйлдэгчид, алуурчин донтнууд, олон мянган хүмүүсийг алах тушаал өгсөн харгис хэрцгийн дарангуйлагчид байдаг. Тэд хоёрдугаар шатанд хэдэн зуу, бүр хэдэн мянган жилээр байдаг.
3. Согтуурал болон мансуурлын байдалтай нас барагчид. Эдгээр хүмүүс амиа хорлогчдын нэгэн адил өөрсдийн насны байдлаас шалтгаалан эфирийн бүрхүүлд төөрөлдөн байдаг. Хэрэв ямар нэгэн тусгай зан үйл хийж сүмд ном уншуулбал тэдэнд бага зэрэг ч гэсэн тус болох юм.
4. Нойрондоо нас барсан хүмүүс. Олон хүн нойрондоо нас бардаг гэж бид боддог ч тэдний ихэнх нь нас барахынхаа өмнө сэрдэг байна. Тама-гунд (харанхуй бүдүүлэгийн чанарт) гүнзгий автагдсан, амьтны хэв маягийн амьдралаар амьдарсан хүмүүс л нойрондоо нас бардаг.

Эдгээр дурьдагдсан оршнолууд удаан хугацааны туршид амьд хүмүүсийн хажууд байж, дэвэн дэлхийгээр хэрэн тэнэж бусад хүмүүсийн амгалан тайван байдлыг алдагдуулж байдаг. Учир нь бидний мэдрэхүйнүүд мэдрэхүйн объектуудтай нийлэхийг үргэлж эрмэлзэж байдаг. Гэхдээ, дээрхи хүмүүсийн мэдрэхүйн эрхтэнүүд нь бие махбодтойгоо хамт сүйрэн алга болсон болохоор мэдрэхүйн ханамж авч чаддахгүй болж ингэснээр маш ихээр зовдог. Заримдаа тэд хаягдсан байшин эсвэл шилтгээнд хоргоддог, мөн зарим тохиолдолд сэтгэлийн тэнхээ/хийморь сүлд/ нь муудсан хүмүүсийн бие махбодод орохыг эрмэлздэг.

Үхлийн гуравдугаар шат нь “хонгилын үзүүрт харагдах гэрэл” – сүнс надигийн 350 мянган сувгийн аль нэгээр гарах шат юм. Бидний ухаанд үзэгдэн алга болох сонгосон тэр програмын дагуу бид усны хөөс адил, бидний материаллаг амьдралын туршид хамт байсан, Бурханы байршисан хэлбэр болох, Параматмын гэрэлтүүлж байгаа тэр суваг руу явж ордог. Бид ухамсрынхаа түвшингээс хамааран Параматмын дүрийг эсвэл Бурханаас цацарч байгаа гэрлийг хардаг. Суваг бүр өөр өөрийн гэсэн өнгөтэй байдаг – ягаан, цэнхэр, улаан, ногоон, улбар шар гэх мэтчилэн байдаг. Төвдийн “Нас барагсадын тухай ном” – нд эдгээр өнгөнүүдийн учир утгыг тайлбарласан байдаг. Тухайн өнгөнөөс хамааран ертөнцийн аль хэсэгт очиж ямар хэлбэрийн амьдралыг авч төрөх вэ гэдгээ мэдэж болдог. Үхлийн гуравдугаар шат нь газрын цаг тооллоор 40 хоног үргэлжилдэгч субъетив чанараараа дуусашгүй урт хугацаа юм шиг санагдаж болох юм. Нас барагчийн араас 40 дэхь хоног дээр буян үйлдэх нь буруу юм. Энэ 40 хоног дээрээ ахиад 9 хоногийг нэмэх хэрэгтэй. Дөнгөж 49 дэхь хоног дэрээ нас барагч газар дэлхий амьдралаа дуусгадаг. Энэ үед эфирийн бие бүрэн задарч тухайн хүний талаархи бүх мэдээлэл сансар огторгуйн аль нэг матрицад бичигдэн хадгалагддаг.

Эртний нэгэн сургааль үлгэрт номын багш өөрийн шавь нарт “нүгэл”, болон “диваажин” гэж юу болох, эдгээр нь хүмүүсийн өөрсдийнх нь дотор оршиж байдаг хэмээн сургаж байгаа тухай гардаг. Гэтэл энэ заасан зүйлийг нь нэг л сайн ойлгоогүй номондоо хичээлт тааруу нэгэн шавь нь: “Энэ бүхнийг өөрийн нүдээр харах юм сан” гэж дуу алдав. Далдын чадалтай багш нь түүнээс “нүгэл гэж юу байдгийг ойлгохын тулд чамд хэдий хир хугацаа хэрэгтэй вэ?” гэж асуужээ. Шавь нь бодсоноо, “15 минут байхад болно” гэж хариулжээ. Тэгэхэд нь номын багш шавийгаа нүгэлт оршихуйд шилжүүлэн оруулжээ. Ингээд өнөө шавь хачин хүрэн улаан өнгөтэй нэгэн ойн төгөлд гараад ирж гэнэ. Гэтэл гэнэт тэндээс чанга чангаар хуцалдсан матран толгойтой ноход давхин гарч ирэв. Тэд түүн рүү ноцон дайрч махбодийг нь том, томоор тасдан зулгааж гэнэ. Маш ихээр өвдсөн шавь цусаа гоожуулан зугтав. Ноход түүнийг тоймгүй удаан хугацаагаар нэхэн хөөж, өнөөх шавь сүүлдээ цаг хугацааны баримжаагаа ч алдаж гэнэ. Ингээд эцэст тэрээр ус нь сааралдуу гялгар өнгөтэй голын эрэг дээр асар том мод байхыг харжээ. Тэгээд тэрээр мөчир дамжин авирч модны тэг дунд очиж явтал модны эх биенээс төмөр өргөснүүд гарч ирэхийг харав. Энэ өргөснүүд түүний бүх биеийг нэвт хатгаж гэнэ. Өвдөх, айхын эрхэнд тэр гараа модноос тавьсанд ширүүн урсгалтай усанд ойчиж гэнэ. Гэтэл голын усны оронд хайлсан тугалга байв. Айхтар ихээр түлэгдэж өвдсөндөө орилон хашгирсаар голын эрэгт үсрэн гарч ирсэн шавь руу аврага том шумуулууд дайран хатгах нь хортой суманд харвуулж байгаа юм шиг байв. Хамгийн гайхалтай нь тэр яагаад одоо хүртэл амьд байгаагаа ойлгохгүй байв: түүний бие нь сэргээн сэлбэгдэж түүний нүдэн дээр нь эд эс нь нөхөн ургаж байв. Түүний энэ зовлон маш удаан үргэлжилсэн болохоор тэрээр багш нь түүнийг мартчихсан гэдэгт бараг итгэлтэй байв. Гэхдээ тэр шавь өөрийн субъектив мэдрэмжээр энэ аймшигт ертөнцөд нэг сар болсон байв. Тэгээд тэрээр тусламж гуйхад багш нь тэр дороо түүний дэргэд ирээд “За, чамд энд хир таалагдаж байна?” гэхэд шавь багшийгаа зэмлэнгүй байдлаар “Та намайг энэ ертөнцөд 15 минут байлгахаар явуулна гэж амласан байтал би энд маш их удлаа шүү дээ” гэж хэлэхэд багш инээмсэглэн “Яалаа гэж дээ, зөвхөн 5 минут л өнгөрөөд байна шүү дээ” гэжээ.

Иовагийн “Амь үлдэгсэд нь үхэгсэдэд атаархадаг” гэсэн үгийг санаж байна уу? Учир нь гадаад ертөнцөд там ч, диваажин ч байдаггүй юм. Тэдгээр нь бидний дотор байдаг бөгөөд зүүдтэй төстэй байдаг. Зарим хүмүүсийн инээд нь хүрч “Тэгээд юу гэж? Энэ чинь зүгээр нэг зүүд шүү дээ” гэх байх. Бид хүйтэн хөлстэй сэрж, аймшигтай зүүд зүүдлэхээрээ хашгирдаггүй гэж үү?

Ингээд бид өөрсдийн “дотоод там болон диваажинг” эдлэхээр надийгийн аль нэг сувгааар аялалд гардаг. Эхлээд аль нь дээр вэ? Энэ нь тухайн хүн өөрийнхөө амьдралд хир зэрэг буянтай эсвэл нүгэлтэй байсан гэдгээс шалтгаалдаг. Учир нь бидний бүх хүсэл тодорхой санаа бодлуудаар дүүрч, дараа нь зохих үйлдлүүдээр услагддаг. Ийм маягаар бид “элементалууд” буюу (бодлон дүрүүд)-ийг үүсгэн бий болдог. Буянтай элементалууд нь сахиусан тэнгэрүүдийг санагдуулам оршнолууд байдаг бол, сөрөг элементалууд нь компьютерийн тоглоомуудад болон аймшигийн кинонд харж болох аюумшигтай амьтдыг санагдуулдаг. Бид надигийн аль нэг сувгаар явж ороход бид янз бүрийн “үйл явдлын”дунд явж ордог бөгөөд бидний өөрсдийн бүтээсэн тэр аймшигтай амьтадтай тэнд тааралдана. Жишээ нь ведийн судруудад бичсэнээр, хэрэв хүн мах иддэг байсан бол өөрөөр хэлбэл өөрөө алсан эсвэл бусдын алсан амьтны махыг идсэнээр бодол санааны зохих дүрийг бий болгож, үхэл ирэх үед түүнтэйгээ таардаг. Махыг самгардиар “мамса” гэдэг. Энэ нь “энэ амьдралдаа чи намайг ид, дараагийн амьдралдаа би чамайг идъе” гэсэн утга илэрхийлдэг. Ийм маягаар бид өөрсдийгөө бусдын хоол болгох зөвшөөрлийг өгдөг. Энэ бүхэнтэй бидэнд үхлийн гуравдугаар шатанд тааралдана. Зарим хүмүүс: “Би өөрөө алаагүй шүү дээ!” гэдэг. Гэвч Ведэд, алсан хүн, алах зөвшөөрөл олгогч, мах худалдаалдагч, махыг эвдэгч, махаар хоол хийж түүнийгээ идсэн хүмүүс бүгд нэг л нүгэл үйлдэж байдаг гэж заасан байдаг.

Хэрэв та хэн нэгнийг зэмлэж, үзэн ядаж, өөрөөрөө бахархан, эсвэл маш их шуналтай зан гаргасан бол та аймшигтай мангасуудыг бүтээсэн гэдгийг мэдэж ав, тэднийг зөвхөн тусгай мантр эсвэл бурханлаг үйл хэргээр л устгаж болдог.

Зөв шударга үйл хэрэг нь хүнийг “диваажингийн” жаргал цэнгэлд аваачдаг. Цэцгийн гайхалтай сайхан анхилуун үнэр болон шувуудын сайхан жиргээгээр бялхсан үлгэрийн сайхан цэцгийн бут, цэцэрлэг түүний замд гарч ирнэ. Гүн цэнхэр нуурын эргээр гайхмаар үзэсгэлэнтэй эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс тааралдаж газар дэлхий дээрхээс хэдэн зуун мянга дахин илүү жаргал цэнгэлийг эдлэх болно. Гэхдээ энэ нь эрт орой хэзээ нэгэн цагт дуусаж, бид энэ хачин сонин ертөнцийн хий хуурмаг зүйлүүдээс салж одох болно.

49 хоногийн дараа үхлийн дөрөвдүгээр шат болох чөлөөлөгдөх шат эхэлдэг. Та өөрийгөө дөнгөж сая нэг жүжигт тоглож дууссан жүжигчин адил бүрэн чөлөөтэй бие хүн болохоо мэдрэнэ. Таны өөрийн тань ирээдүйн жүжгийн туурьвил буюу хувьслын дараачийн үе шатыг харуулах үед та онцгой байдалд байгаагаа мэдрэх болно. Энэ үед та дараагийнхаа хувьслын шатанд өөрийн ирээдүйн биелэлдээ юу хийх ёстойгоо мэдэж авдаг. Та өөрийнхөө ирээдүйн эцэг эхээ харж, таны амьдралын замд ямар бэрхшээл, мөн ямар хорхой хүргэсэн зүйл таныг хүлээж байгааг мэдэж авна. Та чөлөөлөгдсөний баяр баясгалан болон таньж мэдээгүй шинэ амьдралын өмнө айх айдас хоёрыг зэрэг мэдрэх болно. Энэ үед та өөрийгөө бурханлаг бие хүн болохоо мэдэрч Бурханаас амьдралын энэхүү хэцүүхэн замд өөрийг нь битгий орхиж яваарай хэмээн залбирдаг.

“Аюурвед” сэтгүүлээс орчуулсан:

Онолбаатар

“Reincarnation” буюу “дахин төрөх” хэмээх үг нь XIX зууны дунд үеэс англи хэлэнд орж иржээ. Re-гэдэг нь дахин, in-гэдэг нь дотоод, carn-нь бие махбодь, ate-учрах буюу болох, ion-гэдэг нь процесс буюу үйл явц. Иймээс reincarnation гэдгийг үгчилвэл “бие махбодид дахин орох процесс” буюу өөрөөр хэлбэл сүнс нэг биеэс нөгөө биед шилжин орох процесс гэсэн үг болж байна.

Өнөө үед дахин төрөхүйн тухай асуудлыг олон тооны нэр цуутай, алдар хүндтэй хүмүүс судлаж байна. Тэдний нэг нь Карлсоновын их сургуулийн хий судлын профессор Ян Стивенсон юм. Стивенсон нь урьд төрлөө санадаг жаахан хүүхдүүдийн тохиолдлуудыг судлаж мэргэжсэн хүн юм. Хүүхдийн ухамсар нь хүнд бэрх “сэтгэл зүйн дарамтанд” ороогүй, томчуудынхаас илүү цэвэр байдаг тул хүний урьд амьдралуудыг нээн таниулах янз бүрийн мэдээллүүдийг өгдөг. 1987 онд л гэхэд Стивенсоны архивт гурван мянга орчим тийм төрлийн мэдээлэл цугларсан ба тэдгээр тохиолдлуудын ихэнхи хувийг шинжлэх ухаанаар батлагдсан хэмээн тооцсон байна. Тэр ч бүү хэл Стивенсоныг эсэргүүцэгч нар ч дөнгөж саяхан төрлхи хэлээ сурж ядаж буй жаахан хүүхэд өөр орны хэл дээр, зарим тохиолдолд одоо цаг үед мөхөж сөнөсөн гэж тооцогддог, хэний ч судлаж байгаагүй нэн эртний хэлээр чөлөөтэй ярьж буйн учрыг тайлбарлаж чадахгүй байв. Тэдгээр гурван мянган хүүхдийн тал хувь нь тэр хүүхдүүдийг төрөхөөс өмнө амьдарч байгаад нас нөгчсөн бодит хүмүүс болох нь тогтоогджээ. Ян Стивенсоны судалгаа нь Сэтгэл зүйн судалгааг дэмжих Америкийн нийгэмлэгийн нэр хүндтэй шагналыг авсан ба түүний бүтээлүүд “Эмч нарын Америкийн ассоциацийн сэтгүүл”, “Мэдрэлийн болон ухаан санааны өвчлөлийн тухай сэтгүүл”, “Харьцуулахуй социологиийн Олон улсын сэтгүүл” болон бусад томоохон хэвлэлүүдээр байнга хэвлэгддэг байна. Энэ төрлийн жишээнүүд дэлхий дээр маш олон бий. Жишээ нь, кино найруулагч продюссор Фреди Брейтер дахин төрөхүйн тухай сэдвийг хөндсөн “Одри Роуз” хэмээх уран сайхны киног бүтээсэн бөгөөд тэр киноныхоо тухай тэрээр түүний хүүд тохиолдсон явдал уг киног бүтээх санааг өгсөн гэж ярьсан байдаг. Хүүгээ зургаан настай байх үед тэднийх шинэ газарт нүүн очжээ. Шинэ нүүн очсон г эрт нь концертын төгөлдөр хуур байсан ба тэднийг тавилга сэлтээ буулган эмхэлж байтал гэнэт гайхамшигтай аяз эгшиглэжээ. Эцэг эх нь хүүгээ радио асаачихаж дээ л гэж бодож. Гэвч тэд, хүү нь урьд өмнө нь хэзээ ч суралцаж байгаагүй төгөлдөр хууран дээр гайхалтай чадмагаар тоглож буйг хараад мэл гайхсан гэдэг. Энэ бол урьд төрлийн хөгжмийн авъяас эргэн сэргэсний гайхалтай тод жишээ юм.

Бид яагаад өөрсдийн урьд төрлөө эргэн санадаггүй юм бэ? Орчин үеийн эрдэмтдийн үзэж байгаагаар нэг амьдралаас нөгөө амьдралд шилжин төрсөн тухайгаа дурсан санаж чадахгүй байх нь гипофизын хойд хэсгийн гормон болох окситоциноос шалтгаалдаг гэжээ. Энэ гормон нь жирэмсэн үеийн организмаар бүтээгддэг ба төрөх үеийн савны агших давтамжийг нэмэгдүүлж, цус алдахаас урьдчилан сэргийлдэг ажээ. Жирэмсэн үеийн сүүлийн шатуудад эхийн окситоцин хүүхдэд дамждагийн улмаас энэхүү энгийн мансууруулагч нь урьд төрлийн ой санамжийг арчиж хаядаг байна. Их хэмжээний окситоцин нь туршилтын амьтдын ой санамжийг ч алдуулах, тэр ч бүү хэл сургагдсан амьтад өөрсдийн сайтар сурсан зүйлээ ч гүйцэтгэх чадвараа алдах хэмжээнд хүргэдэг болохыг судалгаагаар нотлосон байна.

Шинжлэх ухааны судалгаанаас гадна нэн эртний, магадгүй дахин төрлийн тухай маш баттай мэдлэг, мэдээллийг өгч чадах янз бүрийн гүн ухааны, шашны системүүд байдаг. Тэдгээрийг харьцуулан дүгнэвэл дахин төрөхүй нь дэлхийн аль ч шашны хувьд томоохон үүрэг роль гүйцэтгэдэг болохыг итгэлтэйгээр хэлж болно.

Индуизм

“Сүнс нь жаахан хүүхдийн биеэс залуу эрийн биед, түүнээс өтөл хөгшний биед дамжин шилждэг шиг үхэх мөчид тэрээр өөр биед шилжин ормуй” ( Бхагавад-гита, 2.13 ).

Ведүүд нь энэтхэгчүүдийн ариун судар бичээсүүд юм. Тэднийг дахин төрлийн тухай хамгийн баттай, бүрэн дүүрэн хариултыг өгч чадах мэдлэгийн үндэс гэж тооцдог. Энэ ойлголт нь кармын хууль буюу үйлийн үрийн хуультай холбоотой ба энэ хуулиар бол амьд оршнолын төрөлт нь ямар нэг байдлаар түүний зан байдлаас ихээхэн хамаардаг. Хэрэв бид энэ хуулийн механизмыг мэдэж чадвал өөрийн хувь тавилан болон ойр дотныхныхоо хувь тавиланд нөлөөлөх бодит боломжийг олох болно.

“Бхагавад-гита”( 8.6 )-д тайлбарласнаар: “Бие махбодио орхих агшиндаа хүмүүн ямар ахуйг дурсан сананам бэ тэрээр энэ төлөв ахуйдаа эргэлзээгүйгээр хүрмүй” гэсэн байдаг. Нийтдээ 8 сая 400 мянган амьдралын хэлбэр байдаг. Үүнд хүн, амьтан, усны амьтад, ургамал, тэнгэр диваажинд оршин суугчид, тамд оршигчид, үнэт эрдэнийн чулууд гэх мэт зүйлүүд ордог. Зөв болон буруу үйл болгон өөртөө тодорхой үр дагавар реакцийг дагуулдаг. “Гаруда Пуран” хэмээх нэгэн сударт өгүүлснээр, худал хуурмагаар гэрч мэдүүлсэн хүн дараа төрөлдөө хэлгүй болон төрнө, худал хэлдэг хүн ээрүү болдог, худал хэлэгчийн яриаг шимтэн сонсч асан хүн дүлий болдог, хордуулагч нь сэтгэл зүйн өвчтэй төрдөг, галдан шатаагч нь халзан, бусдын юмыг хулгайлагч нь ядуу болж төрдөг гэжээ. Харин буянт үйл үйлдсэн нэгэн нь сайн эрүүл мэнд, гоо үзэсгэлэн, эд баялагтай болдог гэсэн байна.

Амьд оршнол нь диваажингийн гаригс, тамын гаригс, дунд гаригийн систем болох Дэлхийд төрөх гэсэн гурван түвшингийн аль нэгд нь төрдөг. Харин хэрэв хүн Бурханы хууль зааврыг дуулгавартай дагавал тэрээр бурханлаг ертөнцийн гаригуудад дээшлэн хүрч болно. “Чин бишрэл зүтгэлийн төгс төгөлдөрт хүрсэн аугаа сүнснүүд нь Над руу буцан ирснээр энэхүү зовлон шаналлаар дүүрэн цаг зуурын ертөнцөд дахин хэзээ ч буцахгүй. Материаллаг ертөнцийн хамгийн дээд гаригсаас эхлээд хамгийн доор орших гаригсууд нь үхэлт, төрөлт давтагдан байдаг зовлон гаслангийн өлгий юм. Харин Миний орших газар оронд хүрсэн нэгэн нь дахин хэзээ ч төрөхгүй”( Бхагавад-гита,8.15-16 ).

Буддизм

Буддын шашны сургалаар амьд оршнол нь ахуйн 6 түвшний аль нэгэнд төрж болно гэжээ. Эдгээр нь тамын төрөл, адгуусны төрөл, биегүй амьтас буюу бэрдийн төрөл, хүний төрөл, тэнгэрийн орны төрөл, асурын төрөл. Индуизмын уламжлалын адилаар дараагийн шинэ төрөл нь тухайн хүний хүсэл болоод үйлийн үрээс шалтгаалдаг тухай номлодог. Мөн дараа төрлийн хэлбэрийг илтгэдэг үхэх цаг мөчид бодсон санасан, хоргодсон зүйлийг тодорхойлдог “Алтан сав нээх” хэмээх шашны зан үйл хүртэл байдаг. Энэ нь дээр өгүүлсэн “Бхагавад-гита”( 8.6 )-д өгүүлсэнтэй адил утгыг илэрхийлж байгаа юм.

Дахин төрлийн тухай цааш нь нотлох баталгаа нотолгоог бид “Жатакийн тухай хүрнэхүй”( Төрөхүйн тухай ярианууд )-ээс олж болно. Энэ судрыг Бурхан Будда өөрөө анх айлдсан байдаг. Энэ сударт Будда нь төөрсөн амьд оршнолуудад туслахын тулд хэрхэн сахиулсан тэнгэрийн бие, адгуус амьтны бие, модны биед төрж байсан тухай өгүүлдэг. “Жатакийн” бараг бүх 547 хүүрнэлийн голлох байр суурийг дахин төрөлтийн тухай хүүрнэл эзэлдэг.

Иудаизм

Дахин төрөлтийн тухай сургаал нь ид шидэт иудейн уламлжлалд чухал байр суурийг эзэлсэн байдаг. Иудейн Библид төрөл дамжих тухай шууд өгүүлээгүй байдаг боловч библийн хуулиудын олон газарт энэ үзэл бодлын санаа тод томруун харагддаг. Жишээ нь, Библи нь үхдэлтэй харьцаж ирээдүйг зөгнөн хэлэх аргыг эрс хориглосон байдаг. Энэ нь үхэгсдийн сүнс нь ахуйн өөр нэг хэлбэрт өөрийн оршихуйгаа үргэлжлүүлж байгаа гэсэн үг юм. Өөр нэгэн жишээ нь, ( Иерем1.4-5 )-д, Дээд Бурхан Иеремд, түүнийг төрөхөөс нь өмнө мэддэг байсан ба тийм ч учраас түүнийг номлогч болгон төрүүлэхээр зарлигдсан хэмээн өгүүлжээ. Ийм мэтийн нотолгоо нь иудейн судар номуудад олонтоо тааралддаг.( Энэ тухай Стивен Роузений “Дэлхийн шашнууд дахь дахин төрөхүйн тухай үзэл” номоос дэлгэрэнгүй үзнэ үү, 3-р бүлэг ).

Каббала нь Торын нууцлагдмал, ид шидэт мэргэн ухаан ба тэрээр бурханлаг практикийг төгс эзэмшсэн иудейчүүдэд зориулагдсан тухай өгүүлсэн байдаг( Зогар гэдэг нь каббалын сонгодог бүтээлүүдийн нэг бөгөөд түүнд өгүүлснээр: “Сүнс нь Туйлын Үнэний зүгт буюу анхлан үүссэн тэр зүгрүүгээ буцах ёстой. Гэвч энэ замд гарахын тулд тэрээр төгс төгөлдрийг өөртөө хөгжүүлэх ёстой ба тэр төгс төгөлдрийн үр хөврөл нь бүгдэд оршин байдаг. Хэрэв тэд энэ чанаруудаа энэ төрөлдөө үл хөгжүүлвэл тэд хоёр дахь, гурав дахь гэх мэт төрлөө эхлэх хэрэгтэй болно. Тэд Бурхантай дахин холбогдоход туслах тийм төлөвт хүртлээ замаа үргэлжлүүлэх ёстой” ) гэжээ.

Үүнээс гадна иудейн ном сударт “хэрэв хүн үйл, үг яриа, бодол санаандаа бүхий л 613 хориг цаазыг даган биелүүлэхгүй бол тэрээр гарцаагүй гилгул буюу дахин төрөлтийн зууш болно” хэмээн тодорхой өгүүлсэн байдаг.

Христийн шашин

Библи нь дахин төрөлтийн тухай асуудлыг нээлттэй, шуудхан хүлээн зөвшөөрөөгүй байдаг ч энэ ариун судар номыг анхааралтай судлаж үзвэл дахин төрөлтийн тухай нотлож гэрчилсэн баталгаа нотолгоо бүхий бага бус газруудыг олж болно. Жишээ нь, номлогч Илия нь Иоанн Загалмайлагчийн дүрээр дахин төрөх тухай дурдсан байдаг. Евенгалистууд бүхэлдээ энэ зөгнөлийг 10 гаран удаа иш татсан байна. Өөр нэгэн газарт Иисус болон түүний шавь нар төрөлхийн сохор нэгэн хүнтэй уулзаад”Равви! Нүгэл үйлдсэн нэгэн болон мөн түүний эцэг эх сохор төрдөг юм уу?” хэмээн асуусан байдаг. Ийм мэт өгүүлэмжүүд Библид олонтоо таардаг.

Дахин төрөлтийн тухай үзлийг үг дуугүй хүлээн зөвшөөрдөг бүгдээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн нэр хүндтэй Ориген Александрын сүм ( 165-254 ) гэх мэт нэр хүндтэй сүмүүд байдаг. Библийг судалдаг олон судлаачид сүнсний шилжилтийн тухай сургаал нь “Апокалипсис”-ээс ч эртнийх гэж тооцдог. Өнөө цагт христийн шашин нь, дахин төрөлтийн хуулийг анх оршсон цагаасаа хойш сүм дуганы эрх мэдэл Юстиниан хааны улс төрийн нөлөөллийн амбиц дор энэ сургаалд сэв суусан II Констанитинополийн Чуулганыг (м.э 553 он ) хүртэл хүлээн зөвшөөрдөг байжээ гэсэн үзэл номлол тогтоод байна.

Орчуулж бэлдсэн: Балабхадра дас

1894 онд Толстойн бичсэн “Карма” өгүүллэг нь тэр ондоо “Северный вестник”/1894, №12/ сэтгүүлд хэвлэгджээ. Гэвч 1895 онд Москва мужийн хянан шалгах хорооны шийдвэрээр тусгай товхимол болгон гаргахыг хориглосон байна. Уг нэрээсээ л тодорхой “Карма” өгүүллэг нь ведийн гүн ухааны үндсэн ойлголтуудын нэг болох шалтгаан, үр дагаврын хуулийн мөн чанарыг нээн тайлбарлажээ. “Кармын далд эрч хүч нь, – хэмээн “Йога-сутрад”/2.12-14/ өгүүлээд цааш нь, – үндэс суурь нь хүслээр бохирдоод, дараагийн төрөлд хөтлөх ба ахуйн хэлбэр, насны хэмжээ, амьдралын туршлага зэрэгтэй уялдан нөхцөлддөг. Сайн үйл хийгээд муу үйл нь цэнгэл жаргал болон зовлон зүдгүүр өөд хөтөлмүй”гэжээ. Толстойн өгүүллэг энэ бүгдийг нээн таниулах болно.

Брамины ангийн чинээлэг дархан Панду албатын хамт Бенаресыг зорин явна. Зам дагууд тэр зүгт явганаар алхан буй хүндэтгэм төрхтэй хуврагыг гүйцэн хүрэв. Тэрээр дотроо: “Энэ хувраг буянтай, ариун гэгээнтний төрхтэй аж. Эелдэг сайн хүмүүстэй харьцах нь аз жаргалыг авчирдаг. Хэрэв тэр мөн Бенаресыг зорьж буй бол би түүнийг надтай хамт миний морин тэргэн дээр суун явахыг уръя” хэмээн бодлоо. Тийн хуврагт хүндэтгэн мөргөөд тэрээр хаашаа явж буйг нь асуухуйд, нэрийг нь Нарада гэх тэр хувраг мөн Бенаресыг зорьж явааг мэдээд түүнийг морин тэргэндээ суухыг урив.

– Таны сайхан сэтгэлд баярлалаа, – хэмээн хувраг браминд өгүүлээд, – би урт удаан аянд үнэхээр ядарч цуцаж явна. Өмч хөрөнгөгүй би таныг мөнгөөр шагнаж чадахгүй. Гэвч би хүн төрөлхтний Багш, аз жаргалант аугаа Будда, Шакьямунийн сургаалыг даган олж авсан мэдлэгийнхээ бурханлаг сангаас хэсэгхнийг танд өгч болох юм гэв.

Тийнхүү тэд морин тэргэн дээр хамт суун цааш явцгаав. Панду зам зуурт Нарадын сургаалт яриа хүүрнэлийг тааламжтайхан сонсож явлаа. Нэг цаг яваад тэд хоёр талаараа эвдрэн нурсан замтай гүүр хүрсэн ба эвдэрхий дугуйтай тариачны тэрэг зам хөндөлсөн байв.

Тэрэгний эзэн Девала будаагаа зарж борлуулахын тулд Бенаресыг зорин яваа ба дараа өглөөний үүр цайхааас урьтан амжихаар яаран буй ажээ. Хэрэв тэрээр өдөр алдвал будаа худалдан авагчид хэрэгцээнийхээ хэмжээний будааг худалдан аваад хотоос гарч явчихаар байлаа. Дархан замаа цааш үргэлжлүүлж болохгүйг хараад, тариачны тэрэг зам тавьж өгөхгүйд уурсан өөрийн боол Магадутад морин тэргээ цааш явуулахын тулд тэргийг замын хажуу руу түлхэхийг тушаав. Тариачин ч эсэргүүцэв. Учир нь хэрэв түүнийг түлхвэл ачаа нь цацагдан бутарч сүйрэхэд тун ойрхон байлаа. Гэвч брамин тариачны үгийг сонсохыг хүссэнгүй, албатдаа будаатай ачааг түлхэн зайлуулахыг тушаав. Магадута, үлэмж хүчтэй нэгэн байсан хийгээд хүмүүсийг доромжлон гутааснаар сэтгэл ханадаг тэрээр тушаалыг даган, хуврагийг маргаанд оролцохоос урьтан ачааг түлхэж орхилоо. Панду ч хөдлөн, цааш замаа үргэлжлүүлэх гэтэл, хуврага морин тэрэгнээс үсрэн буугаад хэлсэн нь:

–  Таныг орхиж байгаад намайг өршөөгөөрэй, ноёнтон. Өөрийн сайхан сэтгэлээр намайг нэг цаг морин тэргэн дээрээ суулгаж явсан танд талархлаа. Намайг тэргэнд суулгах үед би их ядарсан байлаа. Гэвч таны сайн сэтгэлийн ачаар амарч авлаа. Харин энэ тариачин таны өвөг дээдсийн нэгний сүнс гэдгийг би мэдэж байгаа болохоор түүнд зовлонд хүрэхэд нь тусласан шиг таны сайхан сэтгэлийг би юугаар ч шагнаж чадахгүй нь дээ.

Брамин хуврагыг гайхан харав.

–  Энэ тариачин миний өвөг дээдсүүдийн нэгнийх нь хувилгаан дүр мөн гэж та ярьж байна. Ийм байх учиргүй дээ.

–  Би мэдэж байна, – хэмээн хуврага хариулаад, – энэ тариачны хувь заяаг тантай холбож буй ойлгоход бэрх, учир начиртай холбоо танд тодорхой бус. Гэвч сохор хүнийг юм харсан гэж тооцох хэрэггүй. Ийм учраас би таныг өөрөө өөртөө хор уршиг тарьж байгаад харамсаж байна. Өөртөө учруулахаар зэхсэн тэр шархнаас өөрийгөө хамгаалахыг хичээгтүн гэв.

Баян худалдаачин түүнийг зэмлэн буруушаахад дасал болоогүй нэгэн билээ. Хэдийгээр хуврага үгээ нэн эелдгээр хэлсэн ч түүний үгэнд агуулагдаж буй хорон шүмжлэлийг мэдрээд тэрээр албатдаа даруй хөдлөхийг тушаав. Хуврага ч Девала-тариачинтай мэнд усаа мэдэлцэн, тарж цацагдсан будааг цуглуулах, тэргээ засч сэлбэхэд нь түүнд туслалаа. Ажил ч урагштай түргэн явж байв. Девала дотроо: “Энэ хуврага, ариун гэгээн хүн байх, – түүнд үл үзэгдэгч тийрэнгүүд туслаад байх шиг. Бардам браминыг надтай тэгж хатуу догшин харьцахаар юу хийснээ би түүнээс асууя” хэмээн бодов.

Тэр өгүүлсэн нь:

– Эрхэм ноёнтон ! Юуны учраас би хэзээ ч ямар ч муу зүйл хийж байгаагүй хүнээс шударга бус үйлдлийг амсах болов гэдгийг тайлбарлан хэлж болохсон болов уу?

Хуврага өгүүлсэн нь:

– Эрхэм нөхөр минь, та шударга бус зүйлийг амсаагүй. Гэвч харин та урьдны амьдралдаа/урьд төрөлдөө/ энэ браминд учруулж байсан тэр зүйлийг одоогийн энэ амьдралдаа амсаж байгаа юм. Тэр ч байтугай хэрэв та түүний байр суурин дээр, тийм хүчирхэг албаттай байсан бол та ч саяын брамины хийсэн шиг зүйлийг хийх байсан гэж би баттай хэлэх банйа гэв. Тариачин ч хэрэв түнд эрх мэдэл байсан бол брамин түүнд учруулсан шиг, түүний замыг хөндөлсөн буй өөр нэг хүнийг түлхэж орхичихоод гэмшихгүй л байсан гэдгээ хүлээн зөвшөөрөв. Цагаан будааг буцаан ачиж, тариачин, хуврагын хамт Бенаресыг зорин явж байтал гэнэт морь нь хажуу тийш огло үсрэн бусгав.

– Могой, могой ! – хэмээн тариачин хашгирав. Гэвч хуврага морины айсан тэр зүйлийг гярхай ажиглан хараад тэрэгнээс үсрэн бууж, энэ нь дүүрэн алт бүхий түрийвч болохыг үзэв.

“Баян дархнаас өөр хэн ч энэ түрийвчийг гээх учиргүй”, – хэмээн тэр бодоод, түрийвчийг аван түүнийг тариачинд өгөөд, хэлсэн нь:

– Энэ түрийвчийг ав, Бенарест очих үедээ миний танд зааж өгөх буудал руу очоод, Панду браминыг асууж, түрийвчийг өг. Тэрээр танаас өөрийн бүдүүлэг үйлдлийнхээ өмнөөс уучлал гуйх болно. Гэвч та түүнд, түүнийг уучилсан, түүний бүхий л үйл ажиллагаанд амжилт хүсч байгаагаа хэлээрэй. Учир нь та надад итгэ. Тэр хэдий чинээ амжилт олно, төдийчинээ энэ нь таны хувьд сайн. Таны хувь тавилан олон зүйлээрээ түүний хувь тавилангаас хамааралтай. Хэрэв Панду танаас тайлбар хүсвэл түүнийг хийд рүү явуулаарай. Тэнд, хэрэв зөвлөгөө хэрэгтэй бол би түүнд зөвлөгөө сургамжаар туслахад үргэлж бэлэн байх болно.

Тэр зуурт Панду Бенарест хүрч, өөрийн худалдааны түнш, баян чинээлэг банкны эзэн Малмектай уулзав.

– Би балраад байна, – гэж Малмек өгүүлээд, – хэрэв хааны гал тогоонд тохирох шилмэл сайн цагаан будааг их хэмжээгээр л даруй худалдан авахгүй бол би ямар ч зүйл хийж чадахгүй нь. Энэ Бенарест миний дайсан болсон нэг банкны эзэн бий юм. Тэр, намайг өнөө өглөө хааны бойдаатай боодол цагаан будаа хүргэх гэрээ нөхцөл байгуулсаныг мэдээд намайг хорлохын тулд Бенарест байсан бүх цагаан будааг худалдаад авчихжээ. Хааны бойдаа намайг энэ гэрээнээс чөлөөлдөггүй. Хэрэв Кришна надад тэнгэрээс аврагч тэнгэрийг л илгээдэггүй юм бол би маргааш сүйрэх нь гэв. Малмек ийнхүү өөрийн зовлонгоо тоочиж байх зуурт Панду өөрийн түрийвчээ гэнэт санав. Морь тэргэн дээрээ эрж хайсан боловч түүнийг ололгүй өөрийн боол Магадутыг сэжиглэн хуяг цагдаа дуудан түүнийг буруутган, барьж хүлэхийг тушаагаад үйлдлээ хүлээн зөвшөөрөхийг шаардан харгисаар тамлан зовоолоо. Боол зовж шаналан:

– Би буруугүй, намайг тавь ! Энэ зовлонг би тэвчиж чадахгүй нь ! Энэ гэмт хэрэгт би огт буруугүй, бусдын нүглээс болж би зовж байна ! Ай хэрэв би болдогсон бол эзнийхээ төлөө таагүй муу үйлийг хийсэн тэр тариачин эрээс өршөөл гуймаар байна. Энэ зовлон бол гарцаагүй миний харгис догшин үйлдлийн шийтгэл байж таарна, – хэмээн хашгирч байв.

Цагдаа нар ийнхүү боолыг жанчиж байх энэ цаг мөчид тариачин зочид буудалд хүрэлцэн очсон ба бүгдийг мэл гайхуулж тэрээр нөгөөх түрийвчийг гарган өгөв. Боолыг ч тэр даруй тамлан зовоогчдын гараас суллан тавьсан хэдий ч эзэндээ сэтгэл гутарсан тэрээр зайлан одож, ууланд амьдрагч дээрэмчдийн бүлэгт нийлжээ. Тариачин хааны ширээнд тохирохуйц сайн чанарын будааг зарж болох тухай Малмек сонсоод тэр даруй түүний бүх ачаатай будааг гурав нугалсан өндөр үнээр худалдан авав. Харин Панду мөнгөө буцаан олсондоо зүрх сэтгэлдээ баясан хөөрч тэр даруй хуврагаас түүнд амласан тайлбар сургаалыг сонсохоор сүм рүү яаран зүглэв.

Нарада хэлсэн нь:

– Би танд бүгдийг тайлбарлаж болох ч та бурханлаг үнэнийг ойлгож чадахгүй болохыг мэдэж байгаа учраас дуугүй байхыг эрхэмлэж байна. Гэвч би танд ердийн нэг зөвлөгөө өгье: тантай уулзсан хүн болгонтой өөрөө өөртэйгээ харьцаж байгаа мэт харьцаж бай. Түүнийг танд үйлчлэн зүтгүүлэхийн тулд та хүссэнээрээ түүнд үйлчлэн зүтгэ. Тэгж та сайн үйлийн үрийг суулгана. Тэдгээрээс гарсан арвин ургац таныг тойрохгүй гэв.

– Ай хуврагатан ! Надад тайлбарлаж өгнө үү, – гэж Панду өгүүлээд, – надад таны зөвлөгөөг дагахад их хялбар байх болно.

Хуврага өгүүлсэн нь:

– Намайг сонсогтун. Би танд нууцад хүргэх нэгэн түлхүүр өгье: хэрэв та түүнийг ойлгохгүй бол зүгээр л миний хэлсэнд итгэ. Өөрийгөө тусгаар оршигч бодгаль хэмээн тооцох нь эндүүрэл юм. Өөрийн ухаанаа энэ тусгаар оршигч бодгалийн тааллыг гүйцэлдүүлэхийн тулд зориулваас түүнийг нүглийн ёроолгүй ангал руу хөтлөх хуурмаг зөвлөгөөг дагаж буй хэрэг болно. Бид өөрсдийгөө тусгаар оршигч амьтас хэмээн боддог нь бидний нүдийг Майа халхалж, ойр дотныхонтойгоо холбоотой тасрашгүй тэр холбоог харахад болон бусад амьд оршнолуудын сүнстэй биднийх нэгдмэл юм гэдгийг ойлгоход саад болно. Тун цөөхөн хүн л энэ үнэнийг мэднэ. Дараахь үг таныг хамгаалах сахиус болох болтугай:

“Бусдад муу зүйлийг учруулагч нь өөрөө өөртөө мууг хийж буй

Бусдад туслагч нь өөрөө өөртөө сайныг үйлдэж буй. Өөрийгөө тусгаар оршигч гэж тооцолгүйгээр Үнэний замд орогтун. Харааг нь Майа бүрхсэн хүнд бүх ертөнц тоо томшгүй олон бодгаль болон хэрчигдсэн мэт санагдмуй. Тийм хүн бүх амьд оршнолыг хайрлах бялхсан их хайрын ач холбогдлыг ойлгож чадахгүй” гэв.

Панду хариулсан нь:

– Хүндэт нөхөр минь, таны үг гүн гүнзгий утга учиртай аж. Би түүнийг санаж явъя. Би Бенаресыг зорих аялалынхаа үеэр ядуу хуврагад миний хувьд ямар ч үнэ цэнэгүй жаахан сайн зүйлийг хийсэн билээ. Түүний үр дагавар ийм таатай сайн байсан. Би таны өмнө их өртэй хоцорлоо. Учир нь тангүйгээр өөрийн түрийвчээ алдаад зогсохгүй, миний эд агуурсыг мэдэгдэхүйц нэмэгдүүлсэн худалдаа арилжааг Бенарест хийж чадахгүй байсан билээ. Түүнээс гадна таны анхаарал халамж, будааны ачаа хүрэлцэн очсон нь миний найз Малмекийн байр сууринд сайнаар нөлөөлсөн. Хэрэв бүх хүмүүс таны дүрэм зааврын үнэнийг танивал манай энэ дэлхий ертөнцөд муу муухай нь багасч, сайн сайхан зүйл нь өсөн дэвжиж илүү сайхан болох бизээ. Буддагийн Үнэн Сургаалыг бүх хүмүүс ойлгоосой гэж хүсч байна. Ийм учраас би өөрийн төрсөн нутаг Колшамбид сүм хийд байгуулахыг хүсч байна. Тэгээд би энэ газар нутгийг Буддагийн шавь нарын нөхөрлөлд зориулж ариусгахын тулд тийш нь таныг урин залах болно гэлээ.

Жил өнгөрлөө. Пандугийн үндэслэн байгуулсан Колшамбийн хийд мэргэн хуврагуудын цугладаг газар, ард түмнийг ариусган гэгээрүүлэх төв болсон байлаа. Энэ үеэр хөрш хаан Пандугийн хийсэн үнэт чимэглэлийн хосгүй сайхны тухай дуулаад Энэтхэгийн хамгийн үнэт чулуудаар чимэглэсэн цэвэр алтан титмийг захиалахаар түүн рүү рүү өөрийн элчийг илгээжээ. Панду энэ захиалгыг хийж дуусаад хааны нийслэлийн зүгт хөдлөв. Тэнд худалдаа наймааны үйл эрхлэх боломж олдоно байх гэж найдан нилээд хэмжээний алтыг мөн авч явав. Түүний үнэт эрдэнэсийг авч яваа цувааг зэвсэглэсэн хүмүүсээр хамгаалуулсан байлаа. Гэвч цувааг уул хүрмэгц Магадутаар толгойлуулсан дээрэмчид тэдэн рүү довтолж, хамгаалагчдыг бут цохиод, бүх үнэт чулууд, алт эрдэнэсийг авч одов. Панду өөрөө дөнгөж л амь мэнд мултарч чаджээ. Энэ азгүйтэл Пандугийн хөрөнгө чинээний байдалд хүнд цохилт болов: түүний эд баялаг мэдэгцэхүйц багаслаа.

Панду ч маш ихээр сэтгэлээр унасан ч олон долоон зүйл үглэлгүй энэ зовлонг тэсч өнгөрчээ. Тэрээр дотроо бодсон нь: “Би энэ хохирлыг өөрийн урьд үйлдсэн нүглийн уршгаар амсаж байж таарна. Залуудаа би олон түмэнтэй тун ч харгис догшин харьцдаг байж. Хэрэв одоо би өөрийн муу үйлийн үрийг хүртэж буй бол надад харамсан халаглах хэрэг алга”. Тийнхүү тэрээр бүх амьтаст өгөөмрөөр хандах болсон ба түүний зовлон ердөө зүрхийг нь л улмаа ариусгаж байлаа.

Дахиад жил өнгөрлөө. Нарадын шавь залуу хуврага Пантака Колшамбийн уулнааа аялж яваад дээрэмчдэд баригджээ. Түүнд ямар ч эд хөрөнгө гэх юм байхгүй байсан учраас дээрэмчдийн атаман түүнийг хүндээр зодож нүдээд, тавьж явуулсан байна.

Дараа өглөө нь Пантака ойд явж байгаад тулааны дуу чимээ сонсов. Энэ авиа чимээнд дөтлөн очоод тэрээр олон тооны дээрэмчид өөрсдийн атаман Магадут руу галзуурсан мэт дайрч буйг харав. Магадута яг л нохойд боорлуулсан арслан мэт тэдэнтэй тулалдаж, түүн рүү дайрсан олон ч этгээдийг хөнөөж байлаа. Гэвч түүнийг эсэргүүцэгч дайснууд хэтэрхий олон байсан учраас эцсийн эцэст тэрээр шарх сорвинд баригдсан амьтан газарт үхэдхийн унав. Дээрэмчдийг холдон одмогц шархадагсдад туслахаар залуу хуврага газарт хэвтэж байгсдад дөхөн очлоо. Гэвч дээрэмчид бүгд үхсэн байсан бөгөөд харин толгойлогч нь дөнгөж амьтай төдий байлаа. Хуврага ч тэр даруй холгүйхэн урсах горхи руу хүрч очин хувингаар ус утган авч ирж үхэж буй хүнд өгөв. Магадута нүдээ нээн, шүдээ хавчигнуулан байж хэлсэн нь:

–  Би олон удаа ялалт, амжилтанд хөтөлж байсан өөдгүй муусайн ноход хаана байна ? Надгүйгээр тэд нар анчинд баригдсан цөөвөр чоно шиг тун удахгүй мөхөх болно доо.

–  Нүгэлт амьдралын тань оролцогч нар болсон нөхдийнхөө талаар бүү бодогтун, – гэж Пантака өгүүлээд, – харин өөрийнхөө сүнсний талаар бод, танд олдож байгаа эцсийн энэ цаг мөчийг зөвөөр ашигла. Энэ уух ус байна. Алив би шархыг тань боогоод өгье. Магадгүй би таны амь насыг аврах ч юм билүү.

–  Дэмий зүйл, – гэж Магадута өгүүлээд, – би шийтгэлээ хүлээсэн. өөдгүй амьтад надад үхлийн шарх учруулсан. Талархахыг мэддэггүй амьтад. Тэд намайг миний зааж сургасан тэр цохилтоор цохисон гэв.

–  Та өөрийнхөө тарьж ургуулсныг л хураан авч байна, – гэж хуврага үргэлжлүүлээд, – Хэрэв та өөрийн нөхдөө сайн үйлийг хийхэд сургасан бол та түүнээс сайн үйлийг хүлээж авах байлаа. Гэвч та тэднийг алах, утгахад сургасан болохоор та өөрийн үйлээр тэдний гарт үрэгдэж байна.

– Таны зөв, – гэж дээрэмчдийн толгойлогч өгүүлээд, – би өөрийнхөө хувьийг авч байна. Гэвч миний хувь тавилан ямар хатуу шиг, дараагийн ахуйдаа амсах ёстой миний буруу үйлийн үр ямар хатуухан байгаа бол. Намайг сургагтун, ариун эцэг минь, цээжин дээр минь дарсан хар хад шиг намайг дарамтлан байх нүглүүдээс миний амьдралыг хөнгөвчлөх ямар нэг зүйлийг хийхэд минь туслаач гэв. Пантака хэлсэн нь:

–  Өөрийн нүгэлт хүслүүдийг бүгдийг нь хая, муу муухай шунал тачаалаа устган хая, өөрийн зүрх сэтгэлээ бүхий л амьд оршнолуудыг энэрэн нигүүлсэхүйгээр дүүргэ гэв. Толгойлогч хэлсэн нь:

–  Би тун ч олон муу үйлийг үйлдэж байсны дээр сайн үйлийг огт хийж байсангүй. Хэрхэн яаж би миний зүрхэн дэхь муу хүслээр уягдсан уй гашууны торноос мултран гарч чадах вэ? Миний карма намайг Там руу чирж аваачина. Би хэзээ ч авралын зам дээр гарч чадахгүй байх гэлээ. Хуврага хэлсэн нь:

–  Тиймээ. Таны суулгаж орхисон тэр үрүүдийг таны карма ирээдүйн төрлүүдэд тань хүртээх болно. Буруу үйлийг хийгчийн хувьд өөрийн буруу үйлийн үр дагавраас ангижирч чаддаггүй. Гэвч бүү сэтгэлээр унагтун: хүн бүр аврагдаж болно. Харин зөвхөн өөрөөсөө төөрөгдмөл байдлаа авч хаясан цагт л болох зүйл. Үүний жишээ болгож би танд цуутай дээрэмчин Кандатын түүхийг ярьж өгье. Тэрээр өөрийн нүгэлдээ үл харамсаж, дахин Тамд шулам болон төрсөн бөгөөд тэнд тэр өөрийн буруу үйлийн улмаас аймшигтай зовлон шаналлыг амсаж байв. Тэрээр Тамд олон олон жил байсан ба өөрийн хөөрхийлөлтэй байр сууринаас ангижирч чадахгүй л байлаа. Энэ үед Дэлхий дээр Бурхан Будда заларсан бөгөөд гэгээрлийн жаргалант түвшинд хүрсэн байна. Энэхүү гайхамшигтай цаг мөчид гэрлийн цацраг туяа Тамд нэвтрэн хүрч, бүхий л тамын амьтсуудад амьдрал, найдварыг авч ирэв. Дээрэмчин Кандата ч чангаар: “Ай аз жаргалант Будда минь ээ, намайг өрөвдөн хайрлаач ! Би аймшигтай ихээр зовж байна. Хэдийгээр би муу зүйлийг хийсэн ч одоо би зөв шударгын зам мөрөөр явахыг хүсч байна. Гэвч уйтгар гунигийн торноос мултарч үл чаднам. Эрхэм та минь надад туслаж хайрлаач. Намайг өрөвдөн энэрээч ! ” хэмээн хашгирав. Кармын хууль ийм л байдаг ба муу үйл бүхэн мөхөлд хөтлөх тавилантай.

Будда Тамд зовогчийн гуйлтыг сонсоод түүн рүү шүлсээрээ тор нэхэгч аалзыг илгээв. Аалз хэлсэн нь: “Миний шүлснээс барь. Түүгээр дамжин Тамаас гарагтун” гэв. Аалзыг алга болмогц Кандата аалзны шүлснээс атган барьж түүгээр дамжин өгсөж эхлэв. Шүлс маш бөх байсан ба огтхон ч тасарсангүй. Тэрээр түүгээр дамжин өөдөө өгссөөр л байв. Гэнэт тэр утас чичрэн ганхаад байгааг мэдрэв. Учир нь түүний араас аалзны шүлсийг дамжин хэд хэдэн тамд зовогсод өгсөж байлаа. Кандата айн болгоомжлов. Тэрээр аалзны шүлсний нарийхнийг харж байсан ба мөн улам улам өсөн нэмэгдэх ачааны хүндийн улмаас сунаж буйг харав. Гэсэн хэдий ч аалзны шүлс тэднийг тогтоон барисаар л байлаа. Кандата үүнээс өмнө зөвхөн дээшээ л харж байсан бол одоо тэрээр доошоо харах болж аалзны шүлсээр дамжин тоо томшгүй олон Тамын суугчид авиран буйг харав. “Энэ өчүүхэн нарийн утас хэрхэн яаж энэ бүх хүмүүсийг дааж тэсэх билээ”, – хэмээн тэрээр дотроо бодоод айсандаа чангаар: “Аалзны шүлсийг тавьцгаа. Тэр чинь минийх” гэж хашгирав. Гэнэт аалзны шүлс ч тасран унаж, Кандата буцан Тамд унаж орхилоо. Бодгалийн төөрөгдөл Кандатад байсаар л байж. Тэр үнэнч шударгын замд гарахад нь дээш нь хөтлөх жинхэнэ тэмүүллийн гайхамшигт хүчийг мэдэхгүй байсан юм. Тэмүүлэл бол яг энэ аалзны шүлс мэт нарийхан юм. Гэвч тэрээр сая сая хүнийг ч дээш нь гаргаж чадна. Хэдий их хүн шүлсээр дамжин өгсөнө төдий чинээ бүгдэд хялбар болно. Гэвч хүний зүрхэнд энэ шүлс минийх, үнэнч шударга байдлын буян зөвхөн надад хамаарагдана, хэн ч надтай түүнийг хуваалцах ёсгүй гэсэн бодол төрсөн цагт утас тасран унах ба чи эргээд урьд өмнөх төлөв байдалдаа унах болно. Тусгаар байдал гэдэг нь хараал юм, нэгдмэл байдал нь харин адислал юм. Там гэж юу юм бэ? Там гэдэг бол ердөө өөрийгөө хайрлахаас өөр юу ч биш. Харин нирван гэдэг бол нэгдмэл амьдрал юм….

–  Намайг шүлснээс барих боломж олгооч, би Тамын ёроолоос гаръя гэж үхэж буй дээрэмчдийн толгойлогч Магадута хуврагыг яриагаа дуусмагц өгүүлэв.

Магадута бодол санаагаа төвлөрүүлэн хэдэн минут чимээгүй байсны дараа үргэлжлүүлсэн нь:

– Намайг сонсогтун. Би таныг хүлээн зөвшөөрч байна. Би Колшамбийн инжаан Пандугийн албат явлаа. Гэвч тэр нэгэн удаа намайг шударга бусаар зовоон тамласны дараа би түүнээс оргон зайлж дээрэмчдийн толгойлогч болсон юм. Дээр нэгэн цагт би өөрийн туршуулуудаас түүнийг уул дамжин аялаж буй тухай сонсоод би түүнийг дээрэмдэж, түүний эд хөрөнгийн нилээд хэсгийг булаан авсан билээ. Түүн рүү очоод түүний шударга бусаар надад учруулсан тэр доромжлолыг би бүх зүрх сэтгэлээсээ уучлан өршөөсөн хийгээд түүнийг дээрэмдсэн явдлыг минь уучлан өршөөгөөч хэмээн дамжуулж өгөөч. Намайг түүнтэй амьдарч ахуйд түүний зүрх яг л чулуу мэт хатуу байдаг байж. Би ч түүнээс өөрийгөө хайрлах энхрийлэхийг сурсан юм. Одоо харин тэрээр их өгөөмөр болсон гэж дуулсан, түүнийг шударга өгөөмрийн жишээ болгон ярьдаг гэсэн. Би түүний өмнө өртэй үлдэхийг хүсэхгүй байна. Иймээс хаанд зориулж түүний хийсэн алтан титэм надад хадгалагдаж байгааг түүнд хэлэгтүн. Түүний бүх өв эрдэнэсийг би газар дор нуун дарсан билээ. Зөвхөн хоёр дээрэмчин л энэ газрыг мэднэ. Одоо харин тэд бүгд үхсэн. Панду зэвсэглэсэн хүмүүсийг дагуулан энэ газарт хүрч ирж, миний түүнээс булаан авсан тэр эд баялагаа буцаан аваг гэв. Эрдэнэс нуусан газраа хэлж өгснийхөө дараагаар Магадута Пантакийн гар дээр нас нөгчив.

Ингээд удалгүй залуу хуврага Пантака Колшамби руугаа буцсаны дараа тэрээр инжаан дээр очиж, түүнд ойд болж өнгөрсөн бүхний талаар цөмийг нь ярив.

Панду ч зэвсэглэсэн хүмүүсийг дагуулан нөгөөхь газрыг зүглэж, тэндээс толгойлогчийн нуусан бүх эрдэнэсээ авав. Тэд хүндэтгэлтэйгээр толгойлогчийг болон түүний нөхдийг оршуулсан ба Пантака Буддагийн үгийг санан байж, булшин дээр нь дараахь үгийг өгүүлэв:

“Бодгаль мууг үйлдвэл Бодгаль түүнээсээ болж зовдог

Бодгаль мууг тэвчвэл Бодгаль харин ариусан цэвэршдэг.

Ариун ба ариун бус байдал нь зөвхөн бодгальд хамаармуй: өөр хэн ч түүнийг ариусгаж үл чадюу

Хүн өөрөө чармайн зүтгэх ёстой. Тэр цагт Буддын номлогч нар болюу ”

“Бидний карма бол Шива, Брама, Индрагийн эсвэл аль нэг сахиулсан тэнгэрийн бүтээлийн аль нь ч биш юм. Харин бидний карма бол зөвхөн бидний хийсэн үйлүүдийн үр дагавар юм. Үйл маань намайг тээн явдаг эхийн хэвлий билээ. Мөн надад үлдсэн өв хөрөнгө, миний муу үйлүүдийн шийтгэл, зөв үйлүүдийн маань адислал билээ. Мөн миний үйл бол намайг аврах цорын ганц арга хэрэгсэл юм” гэж Пантака нэмж хэлэв. Панду өөрийн бүх эд баялагаа аван Колшамбийн зүгт буцсан ба гэнэт буцан ирсэн өөрийн баялагаа ухаалгаар ашиглан тэрээр тайван, аз жаргалтайгаар өөрийн үлдсэн насаа өнгөрөөжээ. Насан өндөр болж түүнийг нас нөгчих цагт түүний бүх хүү, охид, ач гуч нар нь дэргэд нь цуглацгаахуйд тэрээр тэдэнд хандан:

– Энхрий хайрт хүүхдүүд минь ээ, өөрийн аз хийморьгүй байдалдаа бусдыг бүү буруутга. Өөрийн зовлонгийн шалтгааныг өөрөөсөө л хайгтун. Хэрэв та нар хуурмаг алдар нэрэнд нүд чинь сохорчихоогүй л бол түүнийг заавал олно. Түүнийг олоод та нар муу муухайгаас ангижирч чадна. Та нарын зовлонг эмчлэх эм та нарт өөрсөд тань бий. Та нарын ухааны харааг тань Майагийн харанхуй манан хэзээ бүрхэг. .. Миний амьдралын сахиус болсон тэр үгийг ямагт санаж явцгаа:

“Бусдад мууг хийгч нь өөртөө мууг үйлдэж буй

Бусдад сайнаар туслагч нь өөрөө өөртөө туслаж буй. Бодгалийн хуурмаг манан арилан сарних болтугай. Буянт шударгын замаар та нар минь замнах болтугай” хэмээн өгүүлжээ.

Орчуулсан: Балабхадра дас