Махны хэрэглээний сөрөг үр дагаврын тухай Монгол улсын ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид болон төр засгийн өндөр албан тушаалтнуудад илгээсэн захидал

Гарчиг:

Махны  хэрэглээний үр дагаварын тухай алмайрч гайхмаар шинэ мэдээ мэдээлэл

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч

Эрхэмсэг Ноён

Цахиагийн Элбэгдорж танаа,

2006 онд НҮБ-ын Хүнс Хөдөө Аж Ахуйн байгууллага “Мал аж ахуйн их

сүүдэр”  тайландаа махны хэрэглээний талаар дэлгэрэнгүй өгүүлсэн байна. Тус тайланд хүн амын хэрэглээг хангах зорилгоор эрхэлж байгаа мал аж ахуйн (үхэр, сарлаг, хонь, ямаа, гахай, шувууны) үйлдвэрлэл нь хүлэмжийн хийн ялгаруулалтын 18 хувийг бий болгодог гэж олон нийтэд мэдээлжээ.  Энэ хэмжээ нь дэлхийн бүх тээврийн хэрэгслийн утааг нийлүүлснээс ч  хол давсан байгаа бөгөөд энэ нь дэлхийн дулаарлыг бууруулахад анхаарах гол эх үүсвэр нь мал аж ахуй гэдгийг хэлж өгч байгаа нэг тод жишээ юм. Хүнс Хөдөө Аж Ахуйн байгууллагын энэ тайлангийн хамгийн сүүлийн үеийн  судалгаанд  дэлхийн хэмжээнд жил тутамд үүсч буй хүлэмжийн хийн ялгаруулалтыг багаар тооцоход 51% нь чухамхүү мал ахуйгаас үүсч байна гэж тогтоожээ. Энэ тайланг гаргасан судлаачид хүлэмжийн хийн нийлбэр хэмжээг хамгийн багаар нь авч тооцохыг эрмэлзсэн учраас 51% гэдэг бол тэдний үзэж байгаагаар харин ч даруухан тоо ажээ.  Роберт Гүүдланд болон Жефф Анханг нарын хамтран бичсэн Мал аж ахуй ба цаг уурын өөрчлөлт илтгэлийг дараах хаягаар олж үзэх боломжтой:

http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf

Оршил: Хүн төрөлхтөн өдөрт дунджаар 380 сая, жилд 140 гаруй тэрбум амьтныг хүнсэндээ хэрэглэж байгаагийн зэрэгцээ их хэмжээний газар нутгийг ашиглаж, тоймгүй их ус, хүнсний зүйл зарцуулж байна. Мөн ус, гол мөрөн, нуур, далайг химийн бордоо, хортон шавж устгагч болон хүний биеэс ялгардаг бодисуудаар бохирдуулан хордуулж байна.

Эх сурвалж: http://www.adaptt.org/killcounter.html

Дэлхий нийтээрээ дулаарлыг зогсооход хугацаа байгаа юм шиг буруугаар ойлгож байна. Хэрэв бид эргэлт буцалтгүй байдалд орохгүй байхаас зайлсхийхийг хүсэж л байгаа бол агаар мандалд байгаа хүлэмжийн хийн хэмжээг шаардлагатай хэмжээгээр бууруулахад ердөө л   2-3  жил  үлдээд  байна.  Өнөөдөр дэлхийн дулаарлын хямралыг даван туулахад хог хаягдлыг дахин боловсруулах, гибрид машин худалдан авах, орон нутагт үйлдвэрлэсэн бүтээгдхүүн худалдан авах, сэргээгдэх эрчим хүч ашиглах гэх мэт технологиуд бүхий байгал экологит ээлтэй  арга хэмжээнүүдийг  авч  хэрэгжүүлэхэд  хэт урт хугацаа шаардагдаж байгаа юм. Энэ асуудал нэн чухлаар тавигдаж байна.

Энэхүү шинэ илтгэлд учирлан тайлбарласнаар бол гараг дэлхийгээ аврахын тулд хувь хүний хийж чадах цорын ганц хамгийн үр нөлөөтэй арга бол мах болон амьтны гаралтай бүтээгдэхүүн, сүү, сүүн бүтээгдэхүүний хэрэглээг багасгах буюу бүрэн зогсоох явдал болоод байна.

Хэрвээ хүмүүсийн дийлэнх хэсэг нь энгийн хэрнээ хамгийн хүчтэй арга болох амьтны гаралтай зүйл ороогүй хоол хүнсийг хэвшүүлэх юм бол бидэнд нүүрлээд байгаа аюул гамшгуудаас амжин зайлж, дэлхийн дулаарлын нөлөөг бууруулж чадахаар байна.

Ингэж чадвал бид агаар мандалд тархсан нүүрсхүчлийн хийг улам багасгахад туслаж чадах илүү ногоон технологиуд болон эрчим хүчний цэвэр эх үүсвэрийг олж нэвтрүүлэх цаг хугацааг хожих юм.

Хэрвээ хүн төрөлхтөн махыг одоогийнхоо хэмжээндээ хэрэглэсээр байх юм бол бидний, бусад бүхий л ногоон хөдөлгөөний хүчин чармайлт үр дүнгүй болж, байгал дэлхийдээ ээлтэй ногоон технологийг хэрэгжүүлэх боломжтой болохоосоо өмнө энэ гараг дэлхийгээ алдах болно.

“Цагаан хоолноос өөр ямар ч хувьсал хүмүүнд дэлхий дээр эсэн мэнд үлдэх боломжийг нэмэгдүүлж, эрүүл мэндэд нь ач тустай байж чадахгүй”.

  – Альберт Эйнштэйн –Германы нэрт эрдэмтэн

ЯАРАХЫН УЧИР ЮУ БАЙНА ВЭ?

Нөхцөл байдал яаж ч мэдэхээр болоод байгаагийн шалтгаанууд:

ОДОО CO2 БУЮУ НҮҮРСХҮЧЛИЙН ХИЙ ХЭДИЙНЭЭ АЮУЛТАЙ ТҮВШИНДЭЭ  ХҮРЧИХЭЭД    БАЙНА

150 жилийн өмнө агаар дахь нүүрсхүчлийн хийн хуримтлал 280 ppm (өөрөөр хэлбэл агаарын 0.028 хувь нь нүүрсхүчлийн хий байсан) байжээ.

NASA буюу АНУ-ын Сансар Судлалын Үндэсний төвийн уур амьсгалын шилдэг мэргэжилтэн Жэймс Хансены хэлснээр агаар мандал дахь нүүрсхүчлийн хийн аюулгүй хэмжээний дээд хязгаар нь 350 ppm байдаг ажээ.

Өнөөдөр энэ хэмжээ нь 388 ppm болж өсчихөөд байгаа бөгөөд жил тутамд 2 ppm-ээр нэмэгдээд зогсохгүй өсөлт нь улам түргэсэж байна.

Илүү нарийвчилбал:

Дэлхийн дулаарлын талаарх үйл явдлуудаас урьдчилан сэргийлж чадах хамгийн сайн шилдэг эрдэмтэн бол АНУ-ын Сансар Судлалын Үндэсний төвийн Годдард Институтын тэргүүн Жэймс Хансен мөн гэдэгт эрдэмтэд санал нэгтэй байдаг.  Тэрээр 2007 оны 12 сард Америкийн Геофизикийн Нэгдлийн хурлын үед хэлэхдээ: “Бид хэтэрхий  дээгүүр зорилт тавьж байсныг нотолгоо баримтууд гэрчилж байна –өөрөөр хэлбэл агаар мандлын нүүрсхүчлийн хийн  аюулгүй хэмжээний дээд хязгаар нь 350ppm юм гэдэг нь харагдаж байна” гэжээ.

Бид дээд цэгтээ хэдийн хүрч өнгөрчихөөд байна. Харин буцах замгүй болох шатанд арай орчихоогүй байна.

 Тэр цэгт нэгэнт очсон хойно бид юу ч хийгээд нэмэргүй бөгөөд сүйрүүлэгч гай гамшгуудыг авчрах уур амьсгалын гэнэтийн өөрчлөлтийн түргэслийг буцаах ямар ч аргагүй болж, энэ нь яг л хурдаа авсан ачааны галт тэрэгтэй адил юм.

Анхааруулга:

                 Үүний шалтгаан нь агаар мандалд нүүрсхүчлийн хий 500 жил, азотын хүчил

               100 жил буюу түүнээс ч удаан оршиж байгаа хэрэг юм.

                Нүүрс хүчлийн хийн ялгарлыг тэр бүү хэл яг өнөөдөр зогсоосон ч гэсэн

                дэлхийн дулаарал дахин хэдэн арван жил үргэлжилсээр байх болно.

Эх сурвалж: Байгал орчны илтгэл, 2008 оны 11 сарын 20

Байгалийн гамшгийг эртнээс сэрэмжлүүлсэн шинж тэмдгийн жагсаалтыг 1 дүгээр хавсралтаас харна уу.

“ Веган буюу ургамлын гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүн хэрэглэх мөн  цагаан хоолыг сайтар хэрэглсэнээр жирэмсний үеэс авахуулаад, хөхөөр хооллох үе, нярайн үе, хүүхэд ба өсвөр нас гээд  хүний амьдралын бүх үе шатанд тохирдог юм.”

 – Америкийн хоол тэжээлийн холбоо

http://www.eatright.org/cps/rde/xchg/ada/hs.xsl/advocacy_933_ENU_HTML.htm

2. Нүүрсхүчлийн хийн хэмжээ эрчтэй, огцом өсч байна.

Үүнд олон шалтгаан байгаа ч хамгийн ноцтой нь Мөнх цэвдгүүд хайлж буй явдал юм. Өнгөрсөн 3 сая жилийн турш манай гарагыг чимж ирсэн Арктик буюу умард туйлын мөсөн бүрхүүл 2012 оны зуны* сүүл гэхэд хайлж алга болоход хүрчээд байна. Энэ мөсөн бүрхүүл байхгүй болсноор нарны дулааны дийлэнх нь далайд шингэж үлдэх юм.  Өндөр хэмийн халалт нь одоо дэлхийн мөнх цэвдэг болон далайн гүнд байгаа метаны гидратын асар их нөөцийг тогтворгүй болгож агаар мандалд дэгдэн гарах нөхцөл болж өгөх юм.  Метан нь дулааруулах потенциалаараа нүүрсхүчлийн хийнээс 72 дахин илүү байдаг** ажээ.

* Энэ баримт уур амьсгал судлаач Жэй Зуаллийн судалгаа болон АНУ-ын Сансар Судлалын Үндэсний төвийн цаг уурын хамгийн сүүлчийн илтгэлд дурьдагджээ. Умард туйлын мөсөн бүрхүүл одоо 1950 онд байсан хэмжээнээсээ 50 хувь багасч,  урьдчилсан таамгаас 3 дахин их хурдаар хайлж устаж байна.

Диана Думаноскигийн “Урт зуны төгсгөл” илтгэлд өгүүлснээр бол агаарын дундаж хэм сүүлийн дөчин жилд Сибирт 5.4 хэмээр  нэмэгдсэн байна. Франц болон Герман улсын газар нутагтай тэнцэх хэмжээний өргөн уудам хүлрийн намагт талбайгаас 70 тэрбум тонн метан хий ялгарч байгаа нь тооцож байснаас 5 дахин илүү хурдацтай явагдаж байна. Умард туйлд Стордаленгийн намаг гэх зэрэг газруудын  зарим хэсэгт метаны дэгдэлт 60 хувьд хүрээд байна.

**Роберт Гүүдланд болон Жэйф Анханг нарын илтгэлийг үзнэ үү.

“Нүүрсхүчлийн ялгарлыг зогсоохын тулд хүний хийж болох цор ганц алхам бол цагаан хоолтон болох явдал юм.”

 – Др. Жэймс Хансен, Дэлхийн шилдэг цаг уур судлаач, АНУ-ын Сансар Судлалын Үндэсний төв

Бидэнд хэр хугацаа үлдээд байна вэ?

Жэймс Хансены шинжлэх ухааны ололтонд үндэслэн энэ асуудлыг гүнзгий судалсан хими физикийн багш Грег Гравен “Тохиолдож болох хамгийн муу зүйл юу болох тухай” гэсэн номондоо хэрвээ бид нүүрсхүчлийн хийг арай аюулгүй түвшинд буцаж очихыг хүсч л байгаа бол ирэх 2 жилд багтаж уг үндсээр нь өөрчлөх тийм өөрчлөлтийг хийх ёстой гэж дүгнэжээ.

Дэлхийн дулаарал нь ноцтой аюул мөн эсэхэд эргэлзсэн хэвээр байна уу?  (2 дугаар хавсралтыг үзнэ үү)

Дүгнэлт

БИД ЭХЛЭЭД МЕТАН ХИЙ БОЛОН АЗОТЫН ДАВХАР ИСЭЛД АНХААРЛАА ТӨВЛӨРҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ

Хүлэмжийн хийн гол хэлбэрүүд:

Хүлэмжийн хий	Дулааруулагч нөлөө	Агаар мандалд орших хугацаа
Нүүрсхүчлийн хий	1	500 + жил (урт)
Метан хий	CO2-ынхоос 72 дахин их	12 жил (богино)
Азотын давхар исэл	CO2 –ынхоос 289 дахин их	100 жил （урт）

Эх сурвалж: http://en.wikipedia.org/wiki/Global_warming_potential

Дэлхийг дулааруулагч чадвараараа метан нь нүүрсхүчлийн хийгээс 72 дахин, азотын давхар исэл нь 289 дахин илүү хүчтэй учраас эхлээд энэ хоёр хүлэмжийн хий дээр анхаарлаа төвлөрүүлэх нь зөв юм.  Эдийн засгийн хөгжил- үйлдвэрлэлийн нөлөөгөөр бий болсон нүүрсхүчлийн хийн хэмжээг багасгах нь хямралын энэ үед хэт их хугацаа авахаас гадна өртөг өндөртэй болоод байна.

Байгал орчны мэргэжилтэн Бжон Лмборг, х. 322

Асар их хэмжээний метан хий болон азотын ислийн ялгарал нь мал аж ахуй болон загасны үйлдвэрлэлтэй холбоотой учраас хангалттай тооны хүн ургамлын гаралтай хүнсийг сонгосноор л хүлэмжийн хийг мэдэгдэхүйц хэмжээгээр сааруулж чадна. Иймээс цаг уурын өөрчлөлтийн эсрэг тэмцэлд маш хурдан бөгөөд дэлхийн эдийн засагт зардал чирэгдэлгүйгээр томоохон өөрчлөлтийг авч ирэх хүч чадал зөвхөн хувь хүнд л байна.

Бид цагаан хоол эсвэл веган буюу ургамлын гаралтай хүнс хэрэглэх  энгийн сонголтыг хийснээрээ дэлхий дахинаа ус, эрчим хүч, хүнсийг маш ихээр хэмнэж, улмаар дэлхийн эдийн засгийн хөгжлийг сэргээн түргэсгэж, дайн дажныг зогсоож чадах нь дамжиггүй билээ. Дэлхий дээр 1 тэрбум хүн орондоо өлсгөлөн орж, тэрбумээс ч илүү олон хүн цэвэр ундны усаар дутагдаж байхад энэ бол бидний хайхрахгүй өнгөрч болохгүй шийдэл гарцаагүй мөн билээ.  Шинэ үеийн америкчуудад зориулсан хоол хүнс, Жон Робинс, Хуудас. 350 – 356

“Үйлдвэржсэн мал аж ахуйд  мал амьтдыг олон зуу, мянгаар нь нэг дор тэжээх, үүнээс үүдэн гарч буй их хэмжээний мал, амьтны  ялгадсыг зайлуулахаар хуримтлуулсан хөрсний талбайгаас болон  тэдний хоол тэжээл боловсруулах явцад ч тэр асар их хэмжээний метан үүсч байдаг.  Байгал орчныг хамгаалах агентлагийн статистик мэдээнд дурьдсанаар АНУ-ын метаны ялгарлын нэг дүгээр эх сурвалж нь мал аж ахуй гэжээ…НҮБ-ын үзэж байгаагаар мах, өндөг, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл нь дэлхийн хэмжээний азотын дутуу ислийн ялгарлын алмайран гайхмаар хувь буюу 65 хувийг эзэлдэг ажээ.”

http://www.goveg.com/environment-globalWarming.asp

Байгал орчныг хамгаалах бүхий л бодлого, арга хэмжээнүүд дундаас хамгийн хурдан, хамгийн үр нөлөөтэй, хамгийн энэрэнгүй, хамгийн баатарлаг, хамгийн амьдралыг аврагч арга зам бол ургамлын гаралтай хоол хүнсний сонголт бөгөөд тэр дундаа “нүүрсхүчил”-ийг хамгийн багаар ялгаруулдаг органик веган буюу цэвэр байгалийн, ургамлын гаралтай хоол хүнс байвал илүү дээр байх болно.

Веган буюу ургамлын гаралтай хоол нь эрүүл мэндэд олон талын ашиг тустай бөгөөд цаг уурын өөрчлөлтөөс урт хугацаанд хамгаалах даатгал юм.

“Цэвэр ургамлын гаралтай хүнс хэрэглэдэг хүмүүс аль ч талаараа цагаан хоол иддэг болон цагаан хоол иддэггүй хүмүүсээс дутахгүй буюу эрүүл мэндийн хувьд илүү сайн байдаг байна.”

–T.Колин Кампмелл, Ph.D., Корнелын Их сургууль, 6500 хятад хүний  махны хэрэглээ нь тэдний зүрхний болон хавдрын өвчлөлтэй  шууд холбоо хамааралтай  байсныг илрүүлсэн судалгааны захирал.

Вежетариан-цагаан хоол, веган-зөвхөн ургамлын гаралтай хоол хүнсний ашиг тусын талаар 3 дугаар хавсралтаас үзнэ үү.

Вежетариан-цагаан хоолтон, веган-зөвхөн ургамлын гаралтай хоол хүнсэнд шилжих шилжилтийг хийхүй

 

Олон хүнд мал амьтны ба загас, шувууны мах болон сүү, сүүн бүтээгдэхүүнээс татгалзах гэдэг огт боломжгүй буюу бараг л мухар сүсэг мэт санагддаг хэмээн Хятад Судлал номыг бичсэн Др Колин Кампбел хэлжээ. Түүний зөвлөж буйгаар нэг сар оролдоод үзэх хэрэгтэй гэсэн байна.  Бид мах ба сүү ороогүй хоолыг сайхан гэж төсөөлж чаддаггүй учраас ийм шилжилтийг хийх нь хэцүү байж болохыг тэр хүлээн зөвшөөрөхийн зэрэгцээ эхний нэг сарын ард гарсны дараа “та ургамлын гаралтай хоолыг маш сэтгэл хангалуун бөгөөд баяртайгаар идэж чаддаг болсон байна” гэж хэлжээ.  

 

“Галзуу малчин” хэмээх зохиолыг бичигч Ховард Ф Лайман фермерийн эзэн байж байгаад нурууны хавдар тусч, түүнийхээ шалтгааныг ойлгосныхоо дараа веган буюу ургамлын гаралтай хоол хүнс хэрэглэдэг болжээ.  Тэр мах идэхээ больсноос хойш нэг жилийн дараа өвчин нь ул мөргүй болсныг мэдсэн байна. Мах идэхээ болих хүртэл түүнд чамгүй хугацаа шаардагдсан ч өдөр өдрөөр “би идэж болмоор хоол хүнсийг нээн олж, гайхалтай нь веган буюу ургамлын гаралтай хоол хүнс хэрэглэж байгаадаа шагширан баясч зугаатай байдаг байлаа” гэж тэр өгүүлсэн байна.

Махыг орлогч маш олон бүтээгдэхүүн байх болсон энэ үед махгүй хүнс эсвэл зөвхөн ургамлын гаралтай хүнс хэрэглэдэг болох нь урьд урьдаас хамаагүй хялбар болжээ.  “Мал аж ахуйн ба цаг уурын өөрчлөлт” хэмээх бүтээлийг зохиогч нар үүнийг эелдэг сайхнаар өгүүлэн хэлэхдээ: Ижил төстэй харагдагч зүйлсүүд (мах-орлогч) нь тэдгээрийг нарийн зүсэж хэрчээд, талхаар бүрээд, сүмсээр амтлаад эсвэл бусад аргаар боловсруулаад идэхэд махнаас яагаад ч ялгахын  аргагүй болдог.” гэжээ.

Мах, сүүний хамгийн сайн орлогч байж чадах бүтээгдэхүүний зарим жишээг үзье:

Зайлсхийх ёстой мах ба сүүн бүтээгдэхүүн	Веган буюу цэвэр ургамлын гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүнээр орлуулах*	Дэлгүүр, вэб хаяг
Гамбургер	Бока Веган “Бургер”	Төв зах
Тахианы мах	Бока Халуун ногооны амтлагчтай “Тахайны мах”	Төв зах
Гахайн хавирга	Morning Star Hickory “BBQ Riblets”	Төв зах
Гахайн татсан мах	Yves махгүй таташ	Foodservicedirect.com
Чанасан өндөр	Эйми-гийн дүүпүүгээр хийсэн өндөг	Organicdirect.com
Халуун зайдас	Loma Linda-ийн  Big “Franks”	Amazon.com
Цацагт хяруул	Дүфүний хяруул	Хүнсний бөөний зах
Бөөрөнхий мах	Нэйт-ийн махгүй “бөөрөнхий мах”	Хүнсний бөөний зах
Халуун ногоотой махан зайдас	Yves махгүй “Pepperoni”	Хүнсний бөөний зах
Утсан мах	Lighthouse веган “Утсан мах”	Хүнсний бөөний зах
Загас	Буурцагаар хийсэн загас	Ихэнх ази супермаркет
Зайдас	Tofurky Kielbasa махгүй “зайдас”	Хүнсний бөөний зах
Пицца	Эйми-гийн будааны үүрмэгний сүүн бус пицца	Хүнсний бөөний зах
Блинчик ороомог	Эйми-гийн Хар шошны блинчик	Хүнсний бөөний зах
Бяслаг	Веги Синглес Бяслаг орлогч	Хүнсний бөөний зах
Tamales	Эйми-гийн Black Bean Tamale Verde	Хүнсний бөөний зах
Майонез	Вегайонез	Хүнсний бөөний зах
Резинин чихэр	Будааны чихэр крем	Veganessentials.com
Зайрмаг	Цэвэр коконат сүүний зайрмаг	Хүнсний бөөний зах

*Мах орлуулагч эдгээр бүтээгдэхүүний нэрэнд орсон Тахайны мах, утсан мах, бургер зэрэг үгэнд битгий будлиарай- тэдгээр нь буурцаг гэх мэт ургамлын гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүнээс гаргаж авдаг юм шүү.

Тэмдэглэл:  Энэ нь жагсаалтын нэг хэсэг юм. Энэ захидалд ашиглах зорилгоор Хойд Америкийн зөвхөн нэг л дэлгүүр буюу вэб хаягийг жишээ болгон дурьдсан болно.

Ургамлын гаралтай хүнсний дараах ач тусыг та санаж явах юм бол энэ шилжилтийг хийхэд илүү хялбар байх болно.

 

ВЕЖЕТАРИАН БУЮУ МАХГҮЙ ХҮНС ХЭРЭГЛЭХИЙН АШИГ ТУСААС:

 

Илүү залуу харагдаж, залуу болно.

Илүү эрч хүчтэй байна.

Таргалалтаас сэргийлнэ.

Бэлгийн сулралаас сэргийлнэ.

Өтгөн хаталт арилна.

Олон төрлийн хавдраас сэргийлнэ.

Зүрхний өвчинд өртөх эрсдлийг 50 хувь багасгана.

1 дүгээр зэргийн чихрийн өвчнөөс сэргийлнэ.

Склерозоос сэргийлнэ.

Зөнөх, тархины судас хатуурах зэрэг алзмайрын өвчинүүдээс сэргийлнэ.

Арьс, яр шархны өвчнүүдээс сэргийлнэ.

Гэдэсний үрэвсэлт өвчнүүдээс сэргийлнэ.

Паркинсоны өвчинөөс сэргийлнэ.

Үе мөчний өвчнүүдээс сэргийлнэ.

Бамбай булчирхайн өвчнүүдээс сэргийлнэ.

Остеопоросис өвчнөөс сэргийлнэ.

Бөөр чулуужихаас сэргийлнэ.

Нүдний өвчнөөс сэргийлнэ.

Цусны даралт хэвийн байна.

Хлострины хэмжээ доогуур байна.

Дархлааны систем бэхжинэ.

Дундаж наслалт 2 жилээр нэмэгдэнэ.

 IQ өндөр байх болно.

Цэвэр усны  70%  хүртэл хувийг хадгалж үлдэнэ.

Амазоны ойн 80 хувийг малын тэжээл тариалахад зориулж огтлохоос аврана.

Дэлхийг өлсгөлөнгөөс аврана:

3,433 тэрбум га газрыг чөлөөлнө.

760 сая тон үр тариаг жил бүр (дэлхийн үр тарианы нийлүүлэлтийн тэн хагас)  мал аж ахуйн үйлдвэрлэлээс чөлөөлнө.

Мал аж ахуйд ашигладгаас 1/3-ээр бага чулуужсан нүүрс ашиглана.

Амьтны хаягдлаас үүсэх орчны бохирдлыг багасгана.

Агаарыг илүү цэвэр байлгана.

Жилд АНУ-ын нэг өрх бүр 4.5 тонн хүлэмжийн хийг ялгаруулахгүй байх болно.

Эх сурвалж: Хятадын судалгаа

http://www.goveg.com/healthconcerns.asp

http://www.naturalnews.com/022599_vegetarian_cancer_meat.html

http://www-news.uchicago.edu/releases/06/060413.diet.shtml

Махны үнэ болон дэлхий дэх өлсгөлөнгийн талаарх нэмэлт мэдээ:

 Др Аарон Алтшул ‘Уураг:түүний химийн найрлага ба бодлого’ гэсэн номондоо өгүүлэхдээ нэг га-д ноогдох илчлэгийн нэгжээрээ үр тариа, хүнсний ногоо, шошоор хийсэн хоол нь махан хоолноос 20 дахин олон хүнийг тэтгэж чадна: “Хэрвээ дэлхийн тариалах боломжтой газар нутгийг хүнсний ногооны үйлдвэрлэлд голлон ашиглах юм бол энэ гараг маань 20 тэрбум буюу  түүнээс олон хүнийг ядах юмгүй тэтгэж чадах юм”.

Хэрвээ махны үйлдвэрлэл үнэхээр үр ашиггүй юм бол махны үнэ яагаад их өндөр байдаг юм бэ?  Нэг шалтгаан нь АНУ зэрэг улс орнууд махны үйлдвэрлэлдээ хүн амынхаа татварын хөрөнгөөс хүчтэй татаас өгч тэтгэж байдагт оршдог. Өөрөөр хэлбэл, та маханд бодож байгаагаасаа ч илүү ихийг төлж байгаа юм шүү.

Эх сурвалж: http://www.salagram.net/Cost-of-meat-page.htm

Дэлхийн цагаан хоолны ресторануудын жагсаалтыг энэ хаягаар сонирхоно уу: http://www.happycow.net/

Цагаан хоол болон веган хоолны олон янзын жорноос авахуулаад цагаан хоолны тухай үнэхээр сайн ном, сэтгүүлүүд интернетэд олноороо байдаг. Танд нэрд гарсан 2 тогтмол сэтгүүлийн хаягийг харуулъя:

Vegetarian Times  (www.vegetariantimes.com)

Veg News  (www.vegnews.com)

 “Бурханы аль нэг бүтээлийг энэрэл хайр, харамсах сэтгэлээс ангид хаяж чадах хүн  байгаа бол анд нөхөртөө яг ингэж хандаж чадах хүн бас л байдаг гэсэн үг.”

  – гэгээнтэн Франзис Ассиси

Мах болон сүүн бүтээгдэхүүний хэрэглээний муу үр дагаврын талаар 4 дугаар хавсралтаас үзнэ үү.

   Үргэлжлэл бий. ….

Та бүхэнд энхүү мэдээг унших өдрийн мэндийг хүргэе. Бид бүхэн зовлон хаàнаас ирээд байгааг тунгааж ñàéòàð үздэг билүү. Бид аль болох өөрсдийгөө өмгөөлөх хамгаалах дуртай байдаг. Харин зарим нэг хүн өөрсдөө буруутай хэмээн хэлýхэд бусад нь гайхдаг, бүүр зарим нь шоолдог. Үнэн хэрэгтээ бид чинь өөрсдөө бидний зовлонгийн үр үндсийг суулгасан шүү дээ.

Энэ тавьсан кино бол мал нядалгааны газар ямар байдаг талаар бодитойгоор харуулсан êèíî þì. Тийм учраас би жирэмсэн болон бага насны хүүхдэд энэ киног битгий үзүүлýýðýé гэж анхааруулúя. Та бүхэн нэгийг бодож хоёрыг тунгаанà уу. Энэ êèíîíä ãàð÷ áàéãàà үйлдэл Монголд мөн л байж л байгаа. Тэгээд бодîхоор бидний амьдрал мөн сайхан байх нь юу л бол!!!

Та бүхэнд ведийн сударт үхэð гэдэг амьтан онцгой чухал гэдгийг тодотгон хэлэхийг хүсэж байна.

Бух нь газар тариаланд ашиглахад хамгийн тохиромжтой амьòаí. Түүний туурайнаас  өчүүхэн хэмжээний тоосонцор ялгаðдаг бөгөөд тэр нь хагалж буй газрыг үржил шимтэй болгодог байна.

Үнээ нь маш их хэмжээний сүү õàéðëàäàã бөгөөд бидэнä буюу хүнд тэр зориулагдсан. Бид ч сүү уух дуртай. Тэгээд үзýхэд үнээ гэдэг бол бидний ээжээс ялгаагүй л биднийг тэжээдэг. Ãэтэл!!! Бид саалийн сүүгүй болход нь нядалж орхидог. Ýнэ тухай ведэд бичихдээ “¯хрийг алàõ íü бярман áóþó áðàõìàí /нийгмийн хамгийн ухаалаг давхрагийн хүн/ хүнийг алсантай адил” ãýñýí áàéíà. Ìөн ¿хэр алсантай холбоотойгоор хариуцлага үүрэх õ¿ì¿¿ñèéã судар бичвэрүүдэд тодорхой заасан байдаг

1. Үхэр алсан õ¿ì¿¿ñ
2. Түүнийг алàхыг зөвшөөрсөн õ¿í
3. Їхрийн мах тээвэрлэсэн хїн
4. Худалдсан, Худалдаж авсан
5. Түүний махаар хоол хийсэн,
6. Түүний махыг идсэн хїмїїс

Дээрх зургаан òºðëèéí ¿éëýíä îðîëöîãñîä öºì үхэр алсантай адил буюу дээр äóðäñàíààð брахман хүнийг алсантай адил нүгэл үйлдсэн хэрэг болно. Энэ мэт Ведийн судар бичвэрүүдэд çààñàí олон дүрэм журам бий. ¯¿íèéã áид ñайòàð судлан амьдрал дээрээ хэрэãжүүлвэл хамгийн наад зах нь буянт амьдралаар амьдраõ áà öаашèëâàë бид Мөнхийн жаргал цэнгэлд õ¿ðýõ үүä õààëãà àÿíäàà íýýãäýõ боломжтой билээ.

 Хүндýòгэн ёсолсон Б.Зориг.

Бидний идэж буй зүйлийн талаар буюу бидний биеийг юу бүрдүүлж байна вэ?

Энэ бүхэн бидний бие болоодч зогсохгүй бидний ухамсарт шууд нөлөөлөх болно. Бид айж зовоосон зүйлсийг өөрийн биеийн нэгэн хэсэг болгоод түүнийгээ соёл хэмээн бардамнах нь тэнэглэл билээ. Хамгийн гол нь бид эрүүл ухаанаар цаад утга учирыг нь сайн тунгаах хэрэгтэй билээ. Өөрийнхөө махтай танилц нэртэй вэб сайтийг үзнэ үү.

http://veg-tv.info/Meet_your_Meat

Цагаан хоол идэхийн эмчилгээний, эдийн засгийн, ёс суртахууны ашиг тусаас болон шашны үзэл онол, тэр ч байтуай кармын хуулиас гадна цагаан хоол идэхийн өөр нэг онцгой тал нь бурханлаг буюу сүнсний талын ашиг тус юм. Цагаан хоол идэхийн хамгийн гол давуу тал нь тэрээр хүмүүнийг Бурханыг хайрлах хайр хийгээд Түүнд татагдах тэрхүү жам ёсны татагдлын хөгжилтөнд үлэмж тус нэмэр болдогт оршино. “Шримад-Бхагаватам” судрын тайлбарт Шрила Прабхупада өгүүлэхдээ: “Сүнсний өөрийгөө танин ухамсарлахуйд хүрэхийн тулд амьдрал нь хүнд заяагдсан. Хэрэв тэрээр түүнд хүрэхийг хүсэх аваас зөвхөн Бурханд өргөсөн хоол хүнсийг л идэх ёстой. Бурхан өөрийн чин сүсэгтнээс хүнсний ногоод, жимс, сүүн бүтээгдэхүүнүүд, үр тариагаар хийсэн ямар ч хоолыг хүлээн авдаг. Ийнхүү Бурхан өргөлийг хүлээн авсны дараагаар чин сүсэгтэн нь үлдсэн прасадыг(хишиг) хүртэж болно. Ингэснээр хүн оршихуйн төлөөх тэмцэлтэй холбоотой өөрийн бүхий л зовлон зүдгүүрээс цаг хугацааны аясаар ангижрах болно” гэсэн байдаг.

Прасадын бурханлаг мөн чанарын талаар Бурхан Кришна Өөрөө одоогоос 500 орчим жилийн өмнө Шри Чаитанйа Махапрабхугийн дүрээр дэлхий дээр залрах үедээ: “Хүн бүр л энэ хоолыг өмнө нь амсаж байсан. Гэвч одоо тэд өгүүлшгүй сайхан амттай, гайхалтай сайхан үнэртэй болжээ. Тэднийг идээд үз дээ. Та нар ялгааг нь мэдрэх болно. Тэдний нэгнийх нь л үнэр гэхэд, (амтны талаар ч яриад ч яахав дээ) ухаан санаанд өөр бусад амттаны талаарх бүхнийг мартуулах тийм л гайхамшигтай цэнгэл таашаалыг авчирнам. Энэ нь тэгэхлээр трансцендент бал бурмын рашаан анхилуулсан Кришнагийн ам энэ хоолонд хүрэлцэж, түүнийг Кришна Өөртөө шингээсэн байдаг тэр л бүх чанаруудаараа адисласан гэсэн үг ажээ” хэмээн өгүүлсэн бий.

Уламжлал ёсоор “Бурханы хишиг” буюу прасад гэж нэрлэгдэх өргөл болгосон хүнсээр хооллосноор хүн амьдралын эрүүл хэв маягийг мөрдлөг болгох төдийгүй Бурханыг танин ухамсарлах боломжийг олж авна. Прасад энэ бол өлссөн хүнийг цатгах эгэл нэгэн хоол бишээ. Харин энэ бол хүмүүний сүнсний өлсгөлөнг тайлах бурханлаг хоол хүнс юм. Кришна өргөлийг хүлээн авахдаа өргөсөн тэр хоолонд Өөрийнхөө бурханлаг чанарыг шингээдэг гэж мэдээлж байна. Ийм учраас Кришнагийн прасад хийгээд Кришнагийн Өөрийнх нь хооронд ялгаа байхгүй юм. Материйн ертөнцийн харанхуй гянданд хоригдсон сүнснүүдийг өрөвдөн энэрэхийн эрхэнд Кришна тэдэн дээр прасад дүрээр морилон залардаг ажээ. Өөрөөр хэлбэл зүгээр л хоол хүнсийг зооглосноор хүмүүс Түүнийг танин ухамсарлаж чадах нь.

Прасад нь бие махбодийг бурханлаг эрчмээр цэнэглэдэг. Прасадаар хооллосноор хүн өөрийн урьд өмнө үйлдэж асан нүгэлт үйлүүдээс ангижрах төдийгүй материаллаг бохирдол бузардлын эсрэг зогсож чадах дархлааг олж авна. Халдварыг эсэргүүцэх вакцин нь биднийг халдварт өвчнөөс хамгаалдаг шиг прасад нь бидэнд худал хуурмагийн эсрэг, амьдралыг үзэх материаллаг үзэл төсөөллийн эсрэг зогсох дархлааг олгоно. Ийм учраас зөвхөн Кришнад өргөсөн хоол хүнсийг идсэнээр хүн өөрийн бүх нүгэл хилэнцээ угаан ариусгаж, тун хурднаар өөрийгөө танин ухамсарлахуйн замаар урагшлах болно. Кришна биднийг материаллаг үйл буюу кармын бүх үр дагавраас ангижруулах ба ингэснээр бид амар хялбараар хий хуурмагийн нөлөөнөөс гарч чадах бөгөөд Түүнд үйлчлэн зүтгэж эхэлнэ. Үйл хэрэг нь кармын үр дагаваргүй хүн Бурханы хүсэлтэй бүрэн дүүрэн нийцэх тийм хүслийг өөртөө хөгжүүлж чадах ба Түүний оршин байгааг ямагт мэдэрнэ. Энэ бол прасада хүртэхүйн дээд ач тус юм. …Эцсийн эцэст тагтаа, сармагчид ч цагаан хоолтон. Ийм учраас цагаан хоолны дэглэмд шилжих нь тийм ч айхтар амжилт биш. Ведүүдэд өгүүлснээр бол хүний амьдралын учир зорилго болвоос бидний сүнсийг Бурхантай холбож байдаг тэрхүү мөнхийн харьцааг сэргээх явдал юм гэжээ. Гэхдээ харин бид зүгээр нэг цагаан хоол бус Бурханд өргөсөн хоол хүнс, прасадыг идэж эхлэвэл хоол хүнс маань бидний энэхүү зорилгод хүрэхэд туслах болно.

“Ведийн хоолны урлаг” номоос орчуулсан: Балабхадра дас

Бүхий л үндсэн шашны судар номууд хүнийг шаардлагагүйгээр өөр бусад амьд амьтдыг алахыг хориглосон байдаг. Хуучин Гэрээнд: “Бүү ал”(Үүсэл, 20.13) гэсэн заалт байдаг. Энэ нь зөвхөн хүнийг л алахыг хориглосон номлол хэмээх алдаатай үзэл маш өргөн тархсан. Гэвч эртний еврей хэлний lo tirtzach гэсэн үгний оновчтой орчуулга нь “бүү ал”гэсэн утга бөгөөд доктор Рубен Алкалайн “Эртний еврей англи хэлний бүрэн тольд” эртний еврей хэлэн дэхь tirtzach гэсэн үг нь зөвхөн хүнийг төдийгүй бүхий л төрлийн аллагад хамаарах үг гэдгийг онцлон тэмдэглэсэн байна.
Хэдийгээр Хуучин Гэрээнд хоол хүнсэндээ махыг зохистой хэрэглэх талаар олон янзын заавар байдаг ч жам ёсоороо бол хүн зөвхөн цагаан хоол хэрэглэх ёстойд эргэлзэх зүйл үгүй юм. ..Хожмын үеийн хуучин гэрээний номуудад аугаа зөгнөгчид махан хоол идэхийг буруушаасан байдаг.

Жишээлэхэд, зөнч Даниилийн номын (1.3-18)д цагаан хоолны дэглэм сахихын давуу талыг нотолсон түүхийг өгүүлсэн байдаг. Зөнч Исаин өгүүлсэн номонд: “Би хонь болоод тэжээмэл амьтдын тань маханд цадлаа. Тугал, хурга, ямаадын цусыг би үл хүснэ. (…) Та нар өөрсдийн залбирал мөргөлөө хэдий олшруулавч би түүнийг тань үл сонсоно: Та нарын гар цусанд будагджээ”(Исаия, 1.11.1.15)гэсэн байна.
Ихэнхи христ шүтлэгтнүүд Иисус Христос мах идэж байсан бөгөөд энэ тухай Шинэ Гэрээний хэд хэдэн газарт дурдсан байдаг гэдэгт итгэлтэй байдаг. Тэдний ихэнхийнх нь хувьд энэ бол цагаан хоол идэхийн эсрэг томоохон шалтгаан болдог. .. Грекээр “мах” гэсэн үг нь kreas(махан) гэж тэмдэглэгддэг бөгөөд энэ үгийг Ийсус Христостой холбоотойгоор Шинэ Гэрээний хаана нь ч дурдаагүй байдаг. Шинэ Гэрээний хаана ч Иисус мах идэж байсан гэж шууд өгүүлээгүй. Үүнтэй ч нэр алдарт зөгнөгч Исаин Иисус Христийн илрэл залралын тухай нэрт зөгнөл тохирдог: “Се, Дева Түүнийг хэвлийдээ хүлээн авч, Хүү төрүүлэх ба Түүнд Эммануил гэмээх нэрийг өгнө. Тэрээр зөвхөн сүү болон зөгийн балаар хооллох болно. Мөн түүнчлэн Тэр туранхай мууг нь түлхэн зайлуулж, сайн сайхныг шилж сонгохгүй” гэсэн байна.

“Магомет ингэж өгүүлсэн юм”(энэ номыг доктор М.Хафиз Сид орчуулсан) номонд зөнч Магометын шавь нар түүнээс: “Бид дөрвөн хөлтөнд сайн бүхнийг үйлдэж, тэдэнд уух ус өгвөөс үүнийхээ төлөө бид сайшаагдах болно гэдэг нь үнэн үү?” гэхэд Магомет: “Ямар ч амьтанд сайн сайхныг авч ирсэн бүхэн шагнал урамшуулал хүртэнэ” гэж хариулсан байна. Махыг хүнсэндээ хэрэглэхийг Хуучин Гэрээнд өгүүлсэн байдаг шиг Коранд хэдий зөвшөөрсөн байдаг ч олон тооны хорио цээр, дүрэм журмыг өгүүлсэн байдаг. Тэдгээрийн нэгэнд: “Үхмэл бүхнийг, цус, гахайн мах, Аллахын нэрээс өөр бусад ямар ч нэрээр сүлбэгдсэн бүхнийг хориглоно. ”(Коран, сура 5.4) гэсэн байна.

Амьтныг хороох үйлийн эсрэг номлолоороо Бурхан Будда алдартай. Тэрээр ахимсын (амьд бүхэнд хор үл хүргэх) зарчмыг тунхаглаж, бурханлаг төгс төгөлдөр буюу гэгээрэлд хүрэхэд цагаан хоол чухлыг онцолсон. Үүнтэй холбоотой хоёр зүйр үг бий: “Талбайг тань хагалж буй хөөрхий шарыг та минь битгий алж хөнөөгөөрэй” , “амьтныг хөнөөхөөр хөглөгдсөн бүхнээр атгын чинээ ходоодоо бүү баясга” гэсэн байна. “Дхаммапада” сударт, түүний сургаал номлол гажуудахыг урьдаас зөгнөн хараад Бурхан Будда: “Хожмын өдөр намайг мах идэхийг зөвшөөрсөн, өөрөө ч мах идэж байсан хэмээн батлах тэнэгүүд мундахгүй олдоно. ..Гэвч харин би хэнд ч мах идэхийг зөвшөөрч байгаагүй, одоо ч зөвшөөрөхгүй, ирээдүй хойчид ч хэзээ ч зөвшөөрөхгүй. Хаана ч, ямар ч нөхцөлд, ямар ч байдлаар. Үүнийг бүгдэд, хүн бүхэнд үүрд хориглож байна” хэмээн өгүүлсэн байдаг. “Дхаммападын” өөр нэг газарт, махыг хоол хүнсэндээ хэрэглэсний гашуун, гашуудам үр дагаврыг сэрэмжлүүлэн: “Аз жаргалд хүрэхийг найдан мөн л жаргалд тэмүүлж яваа өөр бусад хөөрхий амьтдыг алах болон зовоогч бүхэн дараагийн төрөлдөө аз жаргалд хүрэх зам мөрөө хаадаг юм шүү” гэжээ.

Буддын сургаал дэлгэрэхээс өмнөх үед хамаарах Энэтхэгийн ведийн судар номууд мөн л цагаан хоолны ёс суртахууны үндэс болсон ахимсын зарчмыг баталсан байдаг. “Амьд амьтанд хор хохирол учруулалгүйгээр махыг гарган авах боломжгүй. Тийм болохоор хүн бүгд махыг хэрэглэхээс татгалзаг” гэж Энэтхэгийн эртний хууль(хүн төрөлхтний хууль ч гэж тооцдог. орч) “Ману-самхитад” өгүүлжээ. “Ману- самхитын” өөр нэг газарт: “Ямархан бохир муухай, жигшүүрт аргаар махыг гарган авдгийг, хүсэл сонирхлоос нь гадуур, амьтныг хороож буй тэр догшин хэрцгий байдлыг санан байж хүмүүн үүрд мөнхөд махыг хоол хүнсэндээ хэрэглэхээс татгалзах ёстой” гэсэн зөвлөгөө сануулгыг өгчээ.
“Махабхарата” их хөлгөн туульд амьтныг хороохыг хориглосон олон тооны дүрэм журам бий. Тэдгээрээс зарим нэгийг дурдвал: “Өөр бусад амьтдын махыг идэж, өөрийн махбодио тэтгэгч нь ямар ч биед төрсөн байлаа гэсэн өөртөө зовлон шаналлыг хурааж байдаг”; “Гэм зэмгүй амьтдын махыг идэж өөрийн биеийг өсгөн хөгжүүлж буй хүнээс илүүтэй харгис хэрцгий, амиа хичээсэн хүн гэж үгүй”; “Урт наслаж, гоо үзэсгэлэн, ой санамж, эрүүл мэндээ хадгалж үлдэх, мөн түүнчлэн биеийн хүч болон хэв журмын, бурханлаг хүчтэй болохыг хүсэгч бүхэн амьтны гаралтай хоол хүнснээс татгалзах ёстой” гэсэн байдаг.

Бүхий л амьд амьтас нь сүнстэй. “Бхагавад гитад” Бурхан Кришна өгүүлэхдээ, сүнс нь ухамсрын үндэс бөгөөд амьд амьтан бүхний бие дэхь амьдруулагч хүч гэж өгүүлсэн байдаг. Ведэд өгүүлснээр бол хүнээс хөгжлөөрөө доод түвшинд орших амьтас нь эцсийн эцэст хүний биеийг аван авах хүртлээ хувислын шатаар аажмаар өгсөн дээшилдэг байна. Зөвхөн хүний биемахбодийг аван төрсөн тэр сүнс л өөртөө Бурханд хүрэх ухамсрыг хөгжүүлж, нас нөгчих мөчид бурханы орон тийш халин одож чадна. Үүнд хүрэхийн тулд хүн улс орны болоод орчлон ертөнцийн хуульд захирагдах ёстой.
…Өөрөөр хэлбэл амьтныг алах нь түүний доод төрлөөс дээд төрөлд төрөх эволюцийн хөгжлийг удаашруулдаг ба ингэснээрээ аллага үйлдэгч нь энэ нүгэлт үйлийнхээ үр дагавраас болж зовлон амсах болно.

“Ведийн хоолны урлаг” номоос орчуулсан: Балабхадра дас