Төгсгөл 4-р хэсэг

АРВАН НЭГЭН ЗҮЙЛ

Бас сайн хувцас өмссөн сайхан царайтай элдэв эрдэнэсийн чимэг зүүсэн махлаг биетэй охиныг сөгтгөн асуухад тэрээр ийн өгүүлрүүн:- би угаас гүрнийг эзлэн захирсан нэгэн их хааны авхай билээ. Учирсан эрийн газраас төрхөмд одохуй цагт усанд унаж үхээд энд ирлээ. Буян, нүгэл хэмээн ялгаж мэдэхгүй. Эрдэмтэн номчингуудаас хамаг номын хөтөлбөрийг заалгаж авах санаа байвч язгуурт хаан хүний охин тул хайш хэрэг явдалтай гэх болов уу гээд чадсангүй. Хойно Шонужамц хэмээгч нэгэн ламаас хойтын хөтөлбөрийн номыг сонссон боловч тэр багш лам нааш ирсэнгүй. Хол ойрыг хэссэн тэр мэт гуйлгачин манайд ирэх ёсгүй хэмээн ихэмсгийг үзүүлж дээд тэгш чанарын ламыг дордод үзэн басамжилсан

билээ. Энд ирсэн хойноо үзвээс элдэв амьтны жаргаж зовох бүгд урьдын хийсэн буян, нүглээс болохыг мэдлээ. Одоо хаан түшмэд нар минь намайг хариулан соёрхоо! Би баян хааны авхай мөний тул баясгалант цагаан буян ихэд үйлдээд эргэж бараалхая гэсэн эрлэгийн түшмэд толь данснаа үзээд өгүүлрүүн: – Тансаг нууцын номыг хүртсэн лам багш лугаа тангараг эвдрээд их нүгэл хийсэн бөгөөтөл тамын зовлонгоос аюугаад зоргоороо гэртээ харина хэмээдэг чинь юу билээ. Чиний муушааж доромжилсон лам чинь ертөнц хийгээд зуурдын номын барилдлагаатай олон шавь нар юугаан дагуулан арилсан орноо залрав. Тийм ачит богдыг чи аль муу үгээр муушааж тэнэмэл гуйлгачин гэх зэргээр дайран хор зэтгэрийн үг хэлснээр тамаас гарахын аргагүй бөлгөө. Адил ном авсан шавь нар нь чиний үгийг дагалдаж багшаа муушааснаар илт нүглийг их хурааж аюулт тамд унаж байна биш үү! Арван хар нүглийг аль дураар үйлдсэнээс ачит лам багш юугаа басан доромжилсон нүгэл илт их хэмээн гурван аймаг савын номд дахин дахин номлосон бус уу? хэмээсэнд Эрлэг номун хаан зарлиг болруун:- Чи их хааны охин бөгөөд бие бялдар царай үзэсгэлэнтай сайхан бөгөөтөл аливаа буяныг үйлдсэнгүйгээр үл барам ном заалгасан багшийн тангаргийг бууруулсан нүгэлт хүн мөний тул үүнийг хамаг тамуудаар хэсүүлсүгэй. Хэлийг багалзуураас сугалан татаж мянган төмөр гадас шаа! Биенд нь улайдсан хавтгай төмрийг чихэм мэт ороо. Очирт халуун тамаас бүү гарга. Үүний насны хжмээ жаран тав хүрээд энд ирэх учиртай бөлгөө. Эдүгээ багшаа муучилж тангараг эвдээд гутамшгийн муу хар нүгэл хийснээр хорин насандаа цаг бусаар усанд унаж үхээд ирэх нь энэ бөлгөө хэмээсэнд зардсууд хашгиралдан тал талаас дэгээдэхүйд их хааны авхай айн чичрэн дагжин бахирсанд чи уйлах аваас тамдаа очиж уйл! Ха, ха ал! ал! хэмээн хашгиралдан аваад явахуйд тэр авхай өгүүлрүүн: – Хүний ертөнцөд одогсод буй бөгөөс гагцхүү багшийн тангаргийг эрхэмлэн хичээ хэмээн захиарай гэж бархирсаар явж одвоо.

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

АРВАН ХОЁР ЗҮЙЛ

Бас нэгэн оготор дээл нөмрөг өмссөн толгойдоо хөвөнтэй саравч зүүсэн далан настай хэмээх өвгөн баруун гартаа маанийн хүрд, зүүн гартаа шар эрх барин маани эгшиглүүлэн уншсаар өгүүлрүүн: – Би маанийн үсэг сийлэгч Ишцэрэн гэгч билээ. Зуурдын амьтдын дотор урьд над лугаа номын ураг үндэс барилдаж, эд, идээ өглөг өгсөн хэн буй бөгөөс нааш ирэгтүн! Би хутагт их нигүүлсэгч арьяавалын зарлигаар өмнө зүгийн бодлонгийн орноо одноо хэмээсэнд тэндэх зуурдаас олон хүн дагаж одохуй эрлэгийн зардаснууд тэдний хагасыг доош татаж ававаа. Түүний хойно Чойжид би Эрлэг номун хаанд сөгдөн мөргөж ийн айлтгав. – тэр олон хүнийг дагуулан өөрийн бодлоор залрагч хэн бэ? хэмээсэнд дүнчүүр маань уншсан ба басхүү ураг садан ах дүү нар юугаа ариун цагаан буяныг маш хичээлгэж маанийг уншуулж чулуунд маанийн үсгийг сийлээд олон замын эхэнд босгож, залуу цагт эд идээ өргөсөн ба сүсэглэж даган баясгасан хүнүүдийг арилсан орноо дагуулах хувьтай нь тэр бөлгөө. Жич манай эндээс дагагчдыг доош татаж авчирсан нь урьд Ишцэрэнг маанийн үсэг чулуунд сийлээд замын дэргэд залах цагт сүсэглэж сайшаан яваад хойно буруу үзэлт хүний үгэнд орж тэр маанийн үсгийг замын захад хичнээн залавч ачгүй тусгүй билээ хэмээсэнд тэр үгийнхээ нүглийн үрээр эдгээ түүний хамт амгалант орноо одохын заяа тасарч доош татагдан ирэх нь тэр бөлгөө хэмээн зарлиг болов.

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

АРВАН ГУРВАН ЗҮЙЛ

Бас хэнгэрэг цан үүрсэн егүүзэр дүртэй хувраг хүнийг авчирч сөгтгөн асууж эрлэгүүд хашгиралдан бушуу мэдүүл! бушуу мэдүүл! хэмээсэнд тэрээр ийн мэдүүлэв. – Би хүний ертөнцөд бага наснаасаа хувраг болон хийдэд сууж эрдэм номыг нилээд сураад хорин хоёр насан дээрээ хөдөө гарч нэг хоёр жил явж үзвээс хөдөөний зарим лам нар эм барьж гүрэм хийж их олз олж бас ч үзэсгэлэнтэй залуу сайхан эхнэр охид лугаа дасалцан янаглаж сайн явахуйд тэднийг үзэж бахдаад эм барин гүрэм хийгээд ашигт шунаж олсон олзоосоо ч буян хийсэнгүй гагцхүү амраг саданг тачияж өмсгөж зүүлгэж эдлүүлэн явлаа. Багш ламдаа эд идээ өргөе гэхэд миний эмс, охид багшид өгч юу хийнэв. Одоогийн сайныг хожим үзэх бус хойт төрөлд юу ч болов хамаагүй хэмээсэнд би тэдний аясыг дагаж өргөл өргөсөнгүй билээ. Би эдүгээ гучин гурван насан дээрээ гэнэт өвчнөөр үхээд энд ирэв хэмээн мэдүүлсэнд эрлэгийн түшмэд толь данснаа үзээд ийн өгүүлэв. – Чи урьд ном сурч багшийг ихэд хүндэлж үнэхээр сайн явсан боловч гагцхүү хөдөө гарч гүрэм номоор олныг тонож идээд аль муу явдлыг үйлдэж сүсэгтний эд юмсыг буруу үзлээр авсан болон муу хүний үгэнд орж ном заалгасан багш юугаа хүндлэхийг зогссон энэ бүхний чинь нүгэл маш хүнд аюулт хар тамд төрөх учиртай байна. Тийм боловч багш юугаан даган сүсэг язгуураас эс буурсанд зовлонт адгуусанд хэд дахиж төрөл аваад нүгэл хөнгөрөх болно хэмээхүйд Эрлэг номун хаан зарлиг болруун: Үүнийг зовлонт адгуусны арваалж хийгээд хилэнцэт хорхойн төрлийг гурав дахин авахуулсугай хэмээсэнд эрлэгийн зардаснууд хашгиран дэгээдэн чирж адгуусны төрөх замаар явуулахад тэр нааш харж ийн өгүүлэв. – Хүний ертөнцөд одогсод буй бөгөөс олз ашиг олохыг бодож гүрэм ном битгий хийгээрэй! Зовлон их байна шүү хэмээн захиарай гээд яанадаа яанадаа хэмээн орилсоор адгуусны төрөх замаар явж одвоо.

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

АРВАН ДӨРВӨН ЗҮЙЛ

Бас хөх торгон дээлтэй залуу түшмэл хүнийг хөтлөн авчирч сөгтгөн асуусанд түүний мэдүүлсэн нь: Би Хятад улсын Сүн хааны дотоод яамнаа хэрэг албыг хааж явлаа. Хэрэг хэмээгч нарийн бүдүүн ямар нэгэн хийснийг мэдэхүйд бэрх билээ. Би угаас төрийн хар хүн тул эм гэргий авч нүгэл хилэнцийг хурааж явлаа. Одоо миний энэ зүйлийг оройн дээд хаан түшмэд та бүхэн айлдан соёрхоно уу хэмээн мөргөсөнд эрлэгийн түшмэд толь данснаа үзээд ийн өгүүлэв. – Сүн улсын их хааны түшмэл чи хууль ёсыг сайн сахиж чандлан, татаж түлхэж шүүн чивэлт муу нүглийг хийсэнгүй. Эрхээбиш гэр оронд төрсний тул бага сага нүгэл хийсэн байх боловч буяны үйл дийлжээ хэмээсэнд Эрлэг номун хаан зарлиг болоруун:- Энэ түшмэл хэрэг буруу шүүсэнгүй. Ямагт хууль ёсоор шийдэж ирсэн тул түшмэл чи тэнгэрийн төрөл аван долоогийн дотроос зөв онолтой ариун орны тэнгэрийн хөвгүүн болон төрөөд таван хүсэхүйгээр жаргалыг эдлэтүгэй! хэмээсэнд тэр түшмэл мөргөл үйлдэн явах зуур – Хүний ертөнцөд одогсод буй бөгөөс ноёд түшмэдүүдэд төрийн хэргийг түвшин сайхан барьж үнэнч шударга шийдвэл жаргалыг эдлэх байна шүү хэмээн захиарай гэж баярласаар тэнгэрийн орноо явж одвоо.

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

АРВАН ТАВАН ЗҮЙЛ

Бас Эрлэг номун хаан зарлиг болруун:- Тэр Чойжид гэгч эхнэрийг нааш авчир хэмээсэнд би түүнд бараалхан мөргөөд суусанд Эрлэг номун хаан Чойжид намайг эдүгээ нэр нас эндүүрч авчирчээ. Чи буцаж өөрийн гэр орондоо очиж хүүрэндээ оршоод тэндээс хорин долоон жил болоод жаран дөрвөн насан дээрээ үхэж энд ирэх учиртай. Одоо буцахын урьд арван найман тамын орныг үзэж ирэхтүн! Жич чамд зарлиг захиа захих учир олон буй хэмээн зарлиг болохуйд Чойжид би ийн айлтгав. – Өчүүхэн би их хааны алтан зарлигийг дагаж тамын орнуудыг үзье гэвч хаа байхыг мэдэхгүй. Басхүү орны халуун хүйтнийг үгүүлэн үлгэрлэж болохгүй гэгчийг сонслоо. Иймийн тул хэрхэх яахыг их хаан нигүүлсэн өршөө! гээд мөргөсөнд Эрлэг номун хаан зарлиг болруун: – Би чамайг олон сайн хувьтай амьтанд тус болохыг мэдээд адислаж тамын орныг үзүүлэх тул эндээс хамт илгээх түшмэл зардсыг дагаж од! Тэд нар чамд зааж өгнө. Жич халуун хүйтэн аюул үл болно хэмээхийн сацуу хэдэн эрлэг Чойжид намайг дагуулан явж удсангүй захын тамд хүрвээс эрлэгүүдийн надад хэлж өгсөн нь энэ дахин эдгэрүүлэгч там, түүний чанад хар шугамт, түүний чанад хураан тараагч, түүний чанад охилогч, түүний чанад их охилогч, түүний чанад маш халуун, түүний чанад амралтгүй Очирт их халуун там хэмээн наймыг үзэв. Аяа гурван эрдэнэ минь арьяавал.
УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

Тэдгээр халуун там наймуулаа орон газар дэлхий улайдсан төмөр бөгөөд зүг завсар бүрдээ их халуун дөл бадарсан улаан төмөр уулс дунд оршино. Өргөст төмөр мод, иртэй хутга элдэв мэсийн навчит балар их ойтой бөлгөө. Түүний завсар зай бүгдэд тамын сахиулчин гартаа аюумшигт олон зүйл хурц мэсийг далайн барьж тамын амьтад тэдгээрийн бие махбодыг амьдаар огтчин хэрчих ба бүлэх, түлэх, халуун тогоотой усанд чанах тэргүүтэй өгүүлж гүйцэшгүй тамлаж байна. Тэр мэтэд тамын амьтдын муухайгаар орлин бахирах гаслант дуун үл тасалдана. Тамын амьтдын заримыг төмөр уулаар хоёр талаас нь хавчиж махыг нь буурцаг болтол хэмхчинэ. Заримыг амьдаар нь мах ясыг хурц мэсээр эвдээд тэлэн дэлгэж байхад огторгуйггаас бүхнээр дахин эдгэрэх болтугай хэмээх дуун гарах лугаа сацуу тэгээд тамын амьтны бие урьд ёсоор эдгээд бас дахин тамлуулж байна. Заримын биенд хар шугам татаад хэсэг хэсэг татан огтлох ба эсхүүл амьдаар төмөр мод лугаа барьж хүлээд хурц хөрөөгөөр хөрөөдөж байна. Заримын биенд улайдсан хавтгай төмрийг чихэм мэт ороож улайдсан гадасыг шааж байна. Заримыг улайдсан хавтгай төмөр дээр гэдрэг харуулж хэвтүүлээд дөрвөн мөчийг чагтлан хадаж хоолой руу нь улайдсан төмөр шааж, гал бадарсан халуун ширмийг аманд нь цутгахад дотроос нь гал ноцоод есөн сүв бүхнээр нь гал улвалзан шатаж байна. Заримыг сунгаж тэлээд хурц мэсээр зай завсаргүй бүлж байна. Заримыг үүд хаалгагүй төмөр байшинд оруулан түлж байна. Заримыг үүдгүй хоёр давхрын байшинд оруулаад галдан шатаахад өгүүлэхийн аргагүй муухай дуунаар бахиралдан байна. Заримуудыг гурван салаатай төмөр шороор бөгс өөд нь хатгаж үзүүрийг толгойн орой хийгээд хоёр мөрөөр нь гаргахуйд бие дотроос нь гал улалзан муухай дуугаар сарвалзаж байна. Заримуудыг цаглашгүй их тогоонд нуур мэт ус хийгээд олон тамын амьтныг түүнд оруулж дороос нь гал ноцоож чанахад мах яс нь шалзран мултартал буцламч урьдын хийсэн муу үйлийн эрхээр бие амь үл салан зовж байна. Заримуудыг мэс навчит модонд авируулан гаргаад буулгахуйд олон мэст навчаар хэрчин тамлаж байна. Аяа халуун тамын чанад явж хүрвээ.

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

Очирт там гэгч нь арван зүгээс нь халуун дөл улбалзан бадарна. Тэр тамын амьтны бие гал лугаа адил улбалзан шатна. Ээ халаг ээ халаг гэж муухайгаар бахиралдана. Арван түмэн луугийн дуун нэгэн цагт гарсан лугаа адил түс тас хийх чимээ үл тасалдана. Асар их утаа үүл мэт бүрхэнэ. Эрлэгийн элчүүд ал! цавч! бүл! түл! гэж аюумшигт чангаар хашгиралдан зодож занчина. Ай эдгээр халуун тамын орны олон амьтад зай чөлөөгүй зовлон эдлэж байх нь үлгэрлэн өгүүлж гүйцэшгүй ээ. Түүнээс цааш явахуйд эрлэгийн зардсууд ийн өгүүлрүүн: – Чойжид чиний сая үзсэн нь халуун тамын орон бөлгөө. Одоо хүтйэн тамын орныг үзүүлсүгэй хэмээн намайг дагуулан явж тэнд хүрвээс наад захад цэврүү гүйлгэгч, дэлбэрэгч, шүд зуурагч, хага ташигч, гол хөлдөөгч, бадам лянхуа цэцэг дэлгэсэн мэт хага хөлдөөгч, их бадам лянхуан цэцэг мэт мэт дэлбэ хөлдөөгч эдгээр хүйтэн там цөм газар доор хөлдүү мөсний хөл хөндийгөөр хашигдаж цас туулсаар хүрээлүүлснээс нүд харахын аргагүй тэсгэм хүйтэн шуурга үймчин балар харанхуй байх ба тамын амьтны бие нүцгэнээр аюумшигтай даарч хөлдөхийн зовлон эдлэвч муу үйлийн эрхээр амь тасрахгүй зуун мянган зовлонг эдэлж байхуй дор мөн завсраас төмөр хошуутай өт хорхойнууд гарч ирээд эдгээр зовлонт амьтдын биеийг зулгааж яс чөмгөнд хүртэл шигдэн идэх авай.

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

Эдгээр арван найман тамын орныг товчлон хэлбээс бэлтгэлд таатай гэх юм нарийн тоосны төдий ч үгүй. Амрахын үе эгшин төдий ч үгүй. Үйлийн үрээр унаваас эгшин зуур амар байх чөлөөгүй номын үг нэг удаа ч сонсож санахын хувьгүй буянтай сэтгэл өчүүхэн төдий ч чөлөөгүй тул Чойжид би хүний оронд байхдаа буян их үйлдсэн ч болоосой хэмээн гашуудан айж явахад намайг дагуулж яваа эрлэгийн түшмэл зардас нар Чойжид чи арван найман тамын орныг үзлээ. Эдүгээ Эрлэг номун хаанд бараалхахаар буцах замдаа халуун тамын гадуурх ойр орчим тамуудыг үзүүлсүгэй хэмээн дагуулсаар халуун нурамт гуу, үхээрийн хар тосны балчиг хийгээд тонгорогны ирийг зай завсаргүй жагсааж өрсөн зам ба усыг үзүүлж басхүү түүгээр тоо тоймшгүй олон хүн явуулж байхыг харуулав. Тэндээс явж эрлэгийн хотод ирээд эрлэг номун хаанд бараалхая хэмээвээс намайг дагуулан явагсдын хэлэх нь – Чойжид чи түр байзна. Энэ хирд Эрлэг номун хаан олон түшмэдийнхээ хамт олон хүн амьтны үйлийн үрийн хэргийг шүүж байна. Хэдэн цаг өнгөрсний хойно тэнгэр лусын хэргийг байцаан шүүнэ. Тэр завсарт урьдаар бид бараалхаж Чойжид чамайг дагуулан явж үзүүлж харуулсан зүйлсийн тухай айлтгая. Түүний сүүлд чамайг дуудах тул чи хүлээтүгэй хэмээснийг би бишрэн дагаж урьд байсан газартаа очиж хүлээв. Тэр үед эрлэгийн зардснууд, өөр хоорондоо хэрэлдэж байсан толгойдоо цэцэг хатгасан хөгшин залуу хоёр эхнэрийг авчирч Эрлэг номун хааны өмнө зэрэгцүүлэн сөгтгөн суулгаад асуусанд залуу эхнэр мөргөн мэдүүлэх нь- Өчүүхэн би манж улсын их усны захад суух нэгэн баян хүний охин билээ. Намайг бага настай байхад эцэг эх минь үхээд надад ойр төрлийн хүнгүй тул эхийн төрөл болох нэгэн хүнийг түшиж аж төрөн байхад миний гэр, мал цөм түүний мэдэлд болж түм илүү лан өв хөрөнгийг хэдхэн жилийн дотор архи дарс уух ба зоос наадан сүйтгэж дүүргээд ядуу зүдүүгийн туйлд хүргэсэн тул намайг арван найман настайд усны захад суудаг янхан эмд наян мянган зоосоор худалдсан билээ. Тэр янхан эм надад хуур янчир зэрэг хөгжим сурган гийчин зочдод ялдам ааш авирыг гаргаж хууран хоноглож өнжүүлэн мөнгө зоос олох ажил хийхэд нэмэр болгосугай хэмээхэд нь би угаас ариун үүдтэй айл гэрт төрсөн билээ. Хэдий ядуу зүдүү боловч үхсэн эцэг эхийн сайн нэр алдар, удам овгоо гутааж таны адил тэр мэт садар самуун явдлыг хийж чадахгүйгээр барахгүй хүн гэж энэ ертөнцөд төрж эрдэнэ мэт ариухан биеийг олоод буяны үйлсийг бүтээж эс чадавч гагцхүү мөнгө зоос олохын эрхээр аав ээжээс төрүүлсэн ариун цогцост биеэ аль тачияангуйтад ичгүүр сонжуургүй худалдаж ийм их нүгэлт ажил хийх нь даанч адгуус малнаас дорд болой. Хөгшин та боол шивэгчин болгож гэрийн ажил явдлыг хийлгэх болвоос би үг дуугүй аль чадах чинээгээрээ зүтгэж тус хүргэе хэмээн хичнээн өдөр гуйн мөргөсөн боловч эс зөвшөөрч өчүүхэн намайг өдөр бүр өлсгөж, хоол ундгүй байлгасаар би турж үхсэн билээ. Ийнхүү цаг бусын үхлээр үхсэнд сүнс минь төрөл ололгүй зуурдын бардад зургаан жил илүү тэнэн төөрч олон олон зовлон эдлэв. Мөнөө хөгшин янхан үхээд энд ирэхийг үзээд үүнээс урьд намайг өшөөгөөр өлбөрүүлэн үхүүлж олон зовлон эдлүүлсэн өр төлөөсөө нэхэв. Оройн дээд Эрлэг номун хаан, түшмэд та бүхэн үнэн мөнийг ялгаруулан шийтгэж зааж өршөөн айлд хэмээн мөргөсөнд эрлэгийн түшмэд хөгшин эмийг авчирж: – За, чи үйлдэж явснаа үнэн мөнөөр мэдүүл! хэмээн хашгчин зандрахад – Өчүүхэн эм би их далайн захад суух нутгийн хүн билээ. Хувьд угаас газар тариа мөнгө, малгүй билээ. Гагцхүү хар бага наснаасаа их сал онгоцоор ирэх буцах худалдааны хүмүүсийг тосч найр наадам хөгжөөн цэнгээн өгч зан ааль эелдгээр аргадан янаг амрагийг үзүүлж мөнгө зоосыг нь авч байшин гэрийн сайхныг засаад хувцас хунар магнаг торгоны сайныг өмсөөд хоол унд амттайг засуулж идэн цаг үргэлжид жаргал баяраар суух олон янхан эмсийн доторхи нэгэн хөгшин янхан эм би байна. Урьд би энэ залуу эмийг арван найман настай байхад ураг садангаас нь наян мянган зоосоор худалдан авсны учир гэвэл миний нас аргагүй хөгшин болж өнгө зүс, тэнхэл чалх барагдаж, олз ашиг олж чадахгүй болохын цагт тус болгох хэмээн санаж амь зууж байсан хөрөнгөнөөсөө өчнөөн төчнөөн мөнгө өгч авсан билээ. Энэ эмийн биеэс өөрийн урьд олж байсан ашгаас ч илүү ашиг олно хэмээн санаж авсан бөлгөө. Харин энэ эм манай гэрт ирснээсээ хойш хичнээн учирлан хэлэвч миний үгээр болсонгүй тул үүнд өшиж зодож занчсан ба хоол ундыг хассан үнэн. Өлбөрүүлэн хорьж үхүүлсэн гэдэг огт худлаа. Үүнийг худалдан авах гэж нас хөгшин болсон  би хилсгүй наян мянган алтан зоосоо нэгэн цагт алдаад гар хоосон болж хэдэн жил юм гуйж басхүү даарах, өлсөх, умдаасах тэргүүтэн олон зовлонг үзсээр үхэв. Би өчнөөн төчнөөн мөнгөө энэ эмийн үнэнд эс өгсөн бол юунд ингэж өлсөх, умдаасах, даарах тэргүүтэн түмэн зовлон үзэх билээ. Эдүгээ миний сүнс энд ирэхүйд энэ залуу эмийн сүнс замд тосч ирээд надаас дэмий өр төлөөс нэхэмж олон үгээр заалдан хэлэвч юунд тус болох билээ. Би харин үүнээс наян мянган зоосоо нэхнэ. Хаан түшмэдүүд минь үнэн шударгаар айлдагтун хэмээхэд эрлэгийн түшмэл толь данснаа үзээд ийн өгүүлрүүн: Хөгшин эм чи угаас муу самуун явдлаас зайлваас зохих ариун гэрийн хүүхэн бөгөөд харин бага наснаас ямагт муу самуун бузар явдлаар янаг амрагийн хуурмаг зан ааль гаргаж тачиянгуйтай хүнүүдийг мэхлэж хохируулж явсан хэрэг маш олон боловч үхэхийг санаж ер өчүүхэн ч буян үйлдэж бүтээгээгүй байна гэхэд Эрлэг номун хаан зарлиг болруун: – Залуу эм чи эцэг эхийн сайн нэрийг гутаахгүйг хичээж линшин лүгээ адил эрдэнэ мэт мах бодио мөнгө зоос олохын төлөө зарж ичгүүр сонжуургүй үйл хийхгүй гэж зоригийг барьж ёсыг сахисаар үхсэн чинь маш гайхамшигтай агаад аав, ээж, өвөг дээдсийн өндөр нэр төрйиг ариунаар хадгалж чадсан ариун үйлс мөн билээ. Энэ хөгшин янхан эмээс өр төлөөс нэхэх нь бас зүй мөн боловч тэр хөгшин эмийн нүгэлт хэрэг цаглашгүй олон юм. Залуу хүн чи ариун санаагаар ёс төрийг сахиж үхсэн үйлийн сайн үрээр чамайг хүний оронд баян хааны гуа сайхан авхай болгон төрүүлье. Чи тэндээс буяныг улам шамдан үйлд хэмээсэнд тэр залуу эхнэр мөргөл үйлдээд хүний төрлийг авахаар саран гэрэлт замаар баясан баярласаар явж одвоо. УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

Бас тэр хөгшин янхан эмд Эрлэг номун хаан зарлиг болруун: – Аяа хөгшин янхан чи ертөнцөд хүний сайн биеийг олж төрсөн боловч мал адгууснаас доор ичгүүр сонжуургүй садар самуун муу нүгэлт үйлийг насаа дүүртэл үйлдсэнээр барахгүй ариун журамтай хүний охиныг худалдан авч хүчээр садар самуун явдал хийлгэх гэж санаагаа дагасангүй хэмээн зодож жанчиж зовоогоод зогсохгүй өлбөрүүлэн үхүүлсэн нь хилсгүй үнэнтэй тул тэр нүглийн үйлийн үрийг үүнд эдлүүлж ойр зуурын там болсон үхээрийн хар тосны балчгаас эхлээд олон тамуудыг хэсүүлэн хэзээ гарах цагт эм хар янханцсын төрлийг долоо дахин авахуулагтун хэмээн зарлиг болсонд эрлэгийн зардаснууд зүг зүгээс хашгиран дайрч дэгээдэн авч явахуйд тэр хөгшин янхан эм нааш харж: – Хүний ертөнцөд одогсод бий бөгөөс эмс охидод олз ашиг олохыг хичээж бузар, садар самуун явдлыг хийж биеэ бүү худалдагтүн! хэмээн захиарай гэж орилж бахирсаар сарвалзан явж одвоо….

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

Бас түүний дараа эрлэгийн түшмэл Эрлэг номун хаандаа ийн айлтгал өргөв. – Энэ өдөр хүний зуурдаас буян нүглийг байцаасан нь дөрвөн зуу хирийн тоотой боллоо. Эдгээр сүнснээс их төлвийг байцаан шийтгэвээ. Гучин хэдэн сүнс үлдсэн нь тэд нар тус тусын ертөнцөд заргатай хэмээцгээнэ. Заримууд нь хүний ертөнцөд байхдаа хилс хэрэгт мөшгөгдөн хэлмэгдсэн, харьяат захирах газар орны ноёд, түшмэл лугаа заргатай гэцгээж байна хэмээн айлтгаад хариу зарлиг болох энэхэн зуурд Чойжид намайг дагуулан явсан эрлэгийн түшмэд зардсууд яаран мөргөж учрыг айлтгаад Чойжид намайг Эрлэг номун хаанаа бараалхсугай хэмээсэнд би сөгдөн мөргөж сууваас их номун хаан зарлиг болруун: – Чойжид чи халуун хүйтэн арван найман тамын орны зовлон ба хүн үхээд сүнс нь эрлэгийнд очиж нүгэл буянаа толь данснаа шүүлгэн хүний ертөнцөд байхдаа үйлдсэн буяны үрээр сайн заяа олж төрөх хийгээд нүглийн үрээр муу заяанд төрөхийг нүдээр үзэж лавтайяа мэдлээ. Одоо би чамайг адислаж буцаах тул хүүрэндээ оршсон хойно энэ бүхнийг өөрөө цаг үргэлж санаж муу заяанд өртөхөөс болгоомжилж арван цагаан буяныг насны турш хичээн дэлгэрүүлэх үйл үйлд. Эр ба үр хүүхэд ураг садан айл аймаг хол ойрын хүмүүст энэ бүх учрыг ухуулан хэлж сайн буяныг зүг бүхэнд удирдаа! Дараа энэ бүхнээ намтар болгон дэвтэрт бичээд олон түмнээ тархаа! Чиний энэ намтар бол Эрлэг номун хаан миний сав ертөнцийн хувьтай хүмүүст захиж илгээсэн зарлиг болюу. Үүнийг үзээд там тэргүүтэн муу заяаны аюулаас айж урьд хийсэн нүгэлдээ гэмшин хойт насаа бодож залбиран сүжиглэж маанийн зургаан үсэг, Дожзодов, Тарвачанбу, Цогтзандан тэргүүтнийг өдөр бүр унших ба лам гурван эрдэнэд мөргөх тахих хийгээд үгээгүй гуйлгачин ядууст өглөг өгөх ба суврага шүтээн босгох, сэргээх бурханы сайн зарлигийн судраас мөнгө алт аль олдсоноор дэвтэр дор бичих ба амьтны амийг аврах эцэг, эх, ах, дүү нарыг өргөн асарч хүндлэх хийгээд аливаа амьтан, бусад настанд туслах сайн санааг үүсгэх тэргүүтэн буяныг зүг зүгт сайтар шамдан үйлдэх буюу энэхүү намтрыг сүсэг биширлээр сонсох ба унших, уншуулах хувилан бичих хийгээд бичүүлэх, тахих тэргүүтэн сайн буян үйлдэгчдийг Эрлэг номун хаан би эндээс билгийн нүдээр тодорхойлон үзэж тэтгэмжлэн хэзээ насны эцэс болж энд сүнс нь ирэхүйд зуурдаас угтаж сайшаан авч сувидай тэргүүтэн бурхадын орноо хийгээд тэнгэр хүний орон дор илгээж буянтай их төрлийг авахуулья. Эдүгээ эрлэг номун хаан би төрийг барьсан нэгэн хаан мөн боловч утга нь гурван цагийн бурхад лугаа ялгалгүй нэгэн чанартайн тул чиний энэ намтрыг хэн үл итгэх муушаан доромжлох, үзэж сонссон ч үл хэрэгсэн буяныг хичээхгүй аваас түүний тангарагт номун сахиус үл ивгээн буян заяаг эс дэлгэрүүлэн насыг доройтуулна. Чойжид чи хүний оронд буцаж очоод төгс дээд их хөлгөн бодийн сэлтгэлийг үүсгэн хутагч их нигүүлсэгч арьяабалыг нэгэн үзүүрт сэтгэлээр бясалгаж удалгүй бүтээлийн шидийг олоод бодь сэтгэл төрж хувьтай олон амьтныг буяны мөрөөр оруулан үйлдээд намтар эрдэнэ юугаан үлдээж жаран дөрвөн насан дээрээ ридийн хувилгааныг үзүүлэн дахин энд ирэх цагт их дагина угтан хүндэлж Үржинхандын орноо залсугай! хэмээн зарлиг болгосонд Чойжид би даруй баярлан мөргөл үйлдээд гарах лугаа сацуу өөрийнхөө гэрт ороод ирэх нь үзэгдвээ. Харваас миний үхдлийн нүүр дээр цагаан хадаг бүтээсэн байхуйд түүнийг сөхөж нүүрийг үзсүгэй хэмээн толгойн дэргэд хүрэх төдий миний сүнс толгойн оройгоор өөрийн цогцост шингэн оров. Тэрхэн даруйдаа юу ч мэдэхгүй нэгэн үе байв. Түүнээс нойр сэрсэн мэт болохуйд нэгэн удаа эвшээвээс өөрийн гэртээ орон дээрээ хэвтэж байгаагаа мэдлээ. Бүх бие шархиран цээж хатаж хөдөлж чадахгүй байв. Ай лам гурван эрдэнэ минь би лав үхсэн билээ. Сүнс маань эрлэгийн оронд хүрч хүмүүсийн буян нүглийг шүүж буйг хийгээд тамын орныг үзсэн, Эрлэг номун хаан хэрхэн зарлиг захиа айлдаж байсныг бодож одоо би дахин амь орюу хэмээн санахад гагцхүү толгой өвдөж байх нь цаглашгүй тул дорой дуугаар ёхлон ёолохуйд охин, хүүхэд маань гэрийн гаднаас сонсоод ээжий минь ёолж байх шиг, амьд байна уу даа хэмээн гүйлдэн орж ирцгээж толгойг минь тэврэлдэн баярлалдан уйлцгаав. Үүнийг айл саахалтынхан, ах дүү, ураг садангууд цөм сонсоод баярлалдан ирцгээж – Чойжид чи унтаад сэрэв үү? Бид чамайг үхсэн гэж бодоцгоосон билээ гэцгээв. Бие ихэд ядарсны учир тэр өдөртөө төдийлэн их ярьж хөөрч чадсангүй. Хэвтэж өнжөөд маргааш нь бие хөнгөн, ухаан саруул сайхан болохуйд босч хоол унд идэж ууж тэнхэл оров. Тэгээд эр нөхөр болон дүү Чойжидмолом хоёрт – Намайг үхээгүйд сайтар баяр хий! Ах дүү төрөл садан айл аймаг хол ойрынхныг цугларуулж ирэгтүн гэсэн тэд дуртайяа зөвшөөрч ураг төрөл, хол ойр нутагтай хоёр зуу хирийн хүмүүс манайд цугларцгааж баярлалдахуй дор тэднийг элдэв сайхан тансаг идээ амтат бүхнээр хүндлэн дайлж байхдаа – Ах, дүү та бүхэн сонсогтун! Чойжид би өөрийн зовлонг эдлэж үхсэн ба нэг хоног хиртэй сүнс маань хүүрээ сахиж байгаад эрлэгийн газар очиж зуурдын сансар дахь олон амьтдын дунд хүрч очиж өөрийн үхэр хариулж байсан Чойжив лугаа уулзаж учрыг сонссон ба басхүү Эрлэг номун хааны дэргэд хүрч хүлээн байх зуураа хүн амьтны сүнсийг зуурдаас татан авчирч буян хилэнцийг толь данснаа тодорхойлон шүүн тунгаахыг нүдээр үзлээ. Мөн Эрлэг номун хааны зарлигийн дагуу тэдний түшмэл зардсуудаар учрыг тайлуулан явсаар халуун хүйтэн арван найман тамын орны зовлонд олон амьтныг тамлуулж байхыг үзэж ирсэн хийгээд хүний ертөнцөд буцаж хүүрэндээ орж амилаад олон хүнд миний зарлиг захиаг хүргэмүй хэмээн Эрлэг номун хаан зарлиг болж буцаасан хийгээд өөрийн сүнс эргэж хүүрэндээ хэрхэн шингэж бие цогцос амилсан тухайгаа тодорхой өгүүлсэнд тэдгээр цугласан хүмүүс сүсэглэн залбирч Аяа буян нүгэл гэгч ийм түргэн зуурд үрийг үзүүлдэг ажуу хэмээн бүгдээр хэлэлцэн залбирцгааж гагцхүү буянд шимтэлтэйеэ хэмээн өгүүлэлдсээр тарж одвоо. Эр нөхөр маань бүх мал хогшил юугаа хоёр хэсэгт хувааж нэг хувийг хөвгүүнтэйгээ авч эрлэг номун хааны зарлиг захиасыг дагаж буян үйлдэж хийдэд сууж хувраг болоод маани уншиж эргэл мөргөл үйлдэж энэ насыг дуусгая хэмээн тахисан бурхан шүтээнийхээ өмнө зул хүж өргөн ам тангараг өгөв өө. Тал хувийг охин бид хоёрт өгч та хоёр хаа буян хийж суух газартаа хүнс хийж сайн буяныг үйлд! хэмээн хэлээд тэр өдөр цөмөөр маани уншиж мөргөл залбирал хийж хоноод маргааш өглөө нь гэр хөрөнгө юмаа хуваан авцгаан нөхөр маань ерөөлийг тавин салалцахуйд орчлонгийн жамыг даган олон жил ханилан ижилдэж дассан эр нөхөр, үр хүүхдээсээ амьд ахуй дор салахуй сэтгэл хэдий хүнд бэрх байсан боловч гагцхүү лам гурван эрдэнэ хэрэгтэй хэмээн үе, үе уйлалдан байж хатуу зүрхийг барьсаар тарцгаана. Тэндээс Чойжид би охин лугаа арьяабалын сүмд хүрч их бясалгагч ламд мөргөж энэ бүхий учраа айлтган үсээ үйлдээд охин лугаа хамт чавганц болж тэр сүмийн даяаны нэгэн байшинд сууж чин үнэн зоригоор хатуужил үйлдэж арьяабалын нүгний сахин маани уншин суув. Чойжид миний энэ мэт эрлэгийн газар очоод ирсэн намтар үүнийг дэвтэрт хуулан бичсэн үзсэн сонссон хүмүүс ер нүглийг тэвчиж буяныг үйлдсэн нь хязгаарлалгүй олон болой. Үүний улмаас тэр орноо арван цагаан буян машид дэлгэрээд энэ насанд ном зохилдох нөхцөл бүрэлдэж эцэс хойтод бурхадын орноо төрөх тэргүүтэн цаглашгүй их өлзий хутаг машид дэлгэрэн шажин төр батдан олон амьтан энх амар жаргаваа. Чойжид би тэндээ бясалгалд оршсон дээд ботиор сэтгэл үүсгэж жаран дөрвөн насан дээрээ хутагт их нигүүлсэгч гэгээн дүрийг үзэх зарлигийг сонсоод бодийн сэтгэл төрж нирваан болон үүлэн солонгоор явж Эрлэг номун хаанаа учирахуй их ерөөлийг тавьж дагинасын орноо одвоо. Эр нөхөр маань нүглээ гэмшиж чин сүсэг буяныг шамдаж ерөөлийг тавьснаар төрлийг арилжин сувидайн оронд төрвөө. Хүү, хүүхэн хоёр маань ариун явдлаар нэгэн насыг өнгөрүүлж буяныг хичээнгүйлэн хичээсний ачаар цөм тэнгэр хүний сайн төрөлд төрж бурхан шашин лугаа учрах сайн үрийг үзвээ. Тэр цагт үүнийг үзсэн сонссон сүсэглэсэн бүхэн нүглийг тэвчиж буяныг хичээснээр тэднийг төрөл арилжсан цагт зуурдаас Эрлэг номун хаан тосон авч сайн төрлийг олгуулсан нь маш олонтаа билээ. Чойжид дагинын намтар мунхгийн харанхуйг гийгүүлэгч билгийн зул хэмээх судрын утга төгсөвөө.

МАНГААЛАМ

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ.

Тайлбар:

Хэн бээр дээрхи мэт тамд үл унахыг хүсэх аваас энэ цөвүүн цаг үе Кали эриний дхарма буюу төгс төгөлдөрт хүргэх арга зам Харе Кришна мантраг уншаарай. Энэ мантраг уншихад тодорхой тогтсон хатуу дэг жаяг байхгүй. Та түүнийг хаана ч, хэзээ ч  уншиж болно.

Харе Кришна Харе Кришна Кришна Кришна Харе Харе

Харе Рама Харе Рама Рама Рама Харе Харе

Маха-мантра унших, бясалгах аргачлалыг та энд дарж уншина уу.

https://veda.mn/content/view/306/40/

Мөн түүнчлэн энэхүү Чойжид дагинын адил Эрлэгийн оронд очоод буцан ирсэн нэгэн орос бишрэлтэн залуугийн түүхийг энд дарж уншина уу.

https://veda.mn/content/view/18/40/

Бэлтгэсэн: Балабхадра дас

Үргэлжлэл 2-р хэсэг

Нэгэн зүйл.

Тэдний дотроос үстэй малгай өмссөн гартаа шүрэн эрх барьсан шүдээ дорсойтол маань уншсан нэгэн хүмүүнийг дуудан авчирж эрлэг номун хааны өмнө сөгтгөн бараалхуулсанд Эрлэг номун хаан:

– Аяа чи хүний оронд байхдаа энд ирэхийг хүртэл юу үйлдсэн билээ? Чи авралт гурван эрднийг орой дээр шүтэж, авсан номын тангаргийг эвдэлгүй сахиж, аливаа тарнийг урих утгыг бясалгахын сайн үйл хийж явсан уу? үгүй юу?

Өөрөө эд малд шуналгүй, эрхэм лам хуврагуудыг хүндлэн дээдэлж аливаа сайн буянаа өргөж, зовлонтой амьтдад өглөг өгч явсан уу?үгүй юу? Авралт ламын сургаалын багшийг хүндлэн тахиж, ачит эцэг, эх юүгээ өргөн асарч, ах дүү нараа хүндэтгэн аливаад эв зохистой ариун шудрага санаатай явсан уу? үгүй юу? Төр, шашин хоёрын ёсыг доромжлон даваад төрхмийн олон түмнийг худал хов үгээр үймүүлж, төлөв бус муу зангаар олон лугаа жигшигдэж явсан уу? үгүй юу? Арван хар нүглийг тэвчин хичээж аливаа сайн үйлийг шимтэж амьтны амийг аврах ба авралт маанийн үсгийг амандаа үргэлжид уншиж, ашдын сайн үйл бүтээхийг хичээж явсан уу?үгүй юу?

Эдгээ би зургаан орны амьтад үхээд эрхээбиш зуурдын сансарыг үзэх энэ хоорондоос буянтай нүгэлтнийг ялтан байцааж аливаа сайн үйл буян үйлдэж ирэгсдийг эрхэм дээд бурхан тэнгэрийн орноо илгээнэ. Эхний дундуур буян үйлдэж ирэгсдийг эрхт хүний төрлийг олгон илгээнэ. Эргүү мунхаг хар нүглээр явж ирэгсдийг элдэв зовлонт гурван муу заяанаа илгээгч Эрлэг номуун хаан гэгч би байна. Аяа чи юу үйлдэж явснаа чин шударгаар мэдүүлэгтүн гэхэд олон эрлэгүүд мэдүүл мэдүүл хэмээн зэрэг зэрэг муухай хашгаралдав. Тэр хүн ийн мэдүүлэв:
Аяа их номун хаан анхааран соёрхоо. Эдгээ би вээр ахуй зан заншлын ёсоор их буяныг үйлдсэн хүн билээ. Хар бага наснаасаа хамаг олон амьтны төлөө сайн санаа үүсгэж бүхий л буяны үйлсийг хичээгээд даган баясан хамаг амьтнаа харш хатуу муу нүгэлийг үйлдсэнгүй. Хэтэрхий их буянт маанийн зургаан үсгийг үргэлжил уншиж хэтийн сайн үйл заяа бүтээхийг бодож хувраг болъё гэтэл эцэг, эх, ах, дүү нар маань эс болговоо. Эцэг эхийн сэтгэлийг хиртүүлэхгүйг хичээж гэргий авч эрхбиш аж төрөхийн үйлийг хийсэн боловч эрхэм хуврагтангуудыг хүндлэж эрдэм төгссөн нэгэн ламыг багш болгон шүтэж, элдэв номын эвшиг хөтөлбөрийг авлаа. Ам авсан тангараг санваарыг алдахгүйг хичээж ашид цаг үргэлж эргэл мөргөл үйлдэв. Авралт зуугийн шүтээнд зул өргөн хатуу цай хоёрыг барьж харамгүй сэтгэлээр залбирч мөргөсөн билээ. Хадны агуйд ном бясалгасан даяанч ламд хамаг юмнаасаа шилж сонгон хорь гаруй жил харамгүй сэтгэлээр хүнс төхөөрч өргөлөө. Нярваан дүрийг үзүүлэхэд нь нимгэн зөөлөн хувцас нэгийг хийж өргөхөд хойтын амгаланг хүсч хутагыг гуйж ерөөл тавиваа. Галсангийн сударын дэвтрийг бүтээж гайхамшиг болгон мянга уншуулж түүний харамжинд сайн алт нэг лан, нэг цэн ба хатиртай тарган морь нэг, хатуу цай хэд хэдийг өргөж хамаг нүгэл хилэнц арилахыг залбирч агуу их ерөөлийг тавьсан.

Мөн нэгэн ламыг залж номын эвшиг хүртээд баясан хүндэлж хайнагийн үхэр нэгийн үнэ бүхий оюу нэгийг өргөж балай нүгэл хилэнцээ наманчилж буян үйлдсэн бөлгөө. Миний буян, нүгэл аливаад холилдон бүхий учир алсан малын махнаас энд тэнд болон өөрийн гэр орноо асар ихийг идвээ. Номын их хаан та нүгэл буяныг минь айлдаж соёрхоно уу хэмээн мэдүүлсэнд Эрлэг номун хаан: Үүний хэлснийг толь, дансандаа үзэгтүн. Тун худал үг биш бололтой хэмээн зарлиг болсонд үхэр тэргүүнт, сармагчин тэргүүнт хоёр тус тусын барьсан толь данснаа үзээд:

Бага насандаа нэг дэвсгэр дээр нүгний \Жанрайсэг бурханы бясалгал\ гурав сахисан. Маанийг тоогүй олон уншсан гэж байна. Бусад хэлсэн үг цөм үнэн амой. Гурван хүн нэг сарлагийн шарыг хулган аваад хэн алах вэ хэмээн шоо орхисонд түүнд тусаж энэ хүн түүнийг алжээ гэж байна хэмээсэнд огторгуйгаас нэгэн цагаан хүн бууж ирээд :

Энэ хүн буяны үйлийг цаглашгүй их үйлдсэн болой. Хилэнцийг ер үйлдсэнгүй. Хураасан буяны хэмжээ нь энэ бөлгөө хэмээн гэрийн чинээ цагаан чулуу овоолоод үүнийг жагалантай Сувадайн орноо илгээнэ үү хэмээсэнд бас нэгэн хар хүн ирээд:

Энэ хүний үйлдсэн нүгэл хилэнц цаглашгүй их билээ. Хэмжээ нь энэ бөлгөө хэмээн аргийн чинээ хар чулуу овоолж үүнд тамаас өөр одох оронгүй хэмээв. Эдгээр хар, цагаан чулууны аль нь олон болохыг тоолж хүнд хөнгөнийг дэнсэн үзэхүй буяны цагаан чулуу олон бөгөөд хүнд, нүгэл хилэнцийн хар чулуу цөөн бөгөөд хөнгөн байв. Эрлэг номун хаан зарлиг болруун:

Аяа чи хүний биеийг олж явахдаа сайн үйл буяныг сайтар үйлдэж бүтээсэн тул хураасан буяныхаа хүчээр амгалантын орноо төрөх боллоо. Тэнгэрийн төрөл дээр гэдэг тул учралт баян хүний хөвгүүн болон төрж дээд буяныг улам шамдан хичээтүгэй хэмээн зарлиг болов. Тэр хүн мөргөл үйлдэн босоод явахынхаа урьд:

Хүний ертөнцөд одогчид буй бөгөөс буяныг хичээж хилэнцийг тэвчээрэй хэмээн захиж хэлээд баярласаар явчихваа. УМ МАНИ БАД МЭ ХУМ.

Хоёр зүйл.

Бас эрлэгийн зардас нэгэн хүнийг хөтлөн авчирж Эрлэг номун хаанд сөгтгөн урьдын ёсоор асуухуй. Тэрээр түгдрэн дуугуй суухуйд олон эрлэг нар маш сүртэйгээр: Мэдүүл мэдүүл хэмээн хашгаралдан бахиралдахуйд тэр хүн чичрэн дагжиж өгүүлрүүн:

Тэнэг мулгуй би ном эрдэм сурч гэгээрсэнгүй. Тэгш буян, нүглийн үрийг тэр нь мөн энэ нь биш гэж ялгаварлаж мэдэхгүй билээ. Мунхаг надад учирсан авааль гэргий минь мугуйдаар идээ, эд юмсыг ямагт харамлах тул ер бусдад өглөг өгсөнгүй. Харин мөшгөн гүжирдэх муу үгээр лайдаж мултаршгүй нүглийг олонтаа хураалгаваа. Манайх идээ, эд, малаар аминдаа зөв боловч илүүчлэх буянтай үйл бүтээе хэмээн бодож явсангүй. Идэх, эдлэх, арвилахын хармын сэтгэлдээ хөтлөгдөн илэрхий нэгэн гуйлгачинд ч өглөг өгч явсангүй. Олон түмнийг дууриан дагалдаж орныг даасан тахилч ламаас номын эвшгийг авсан боловч сахиж чадалгүй осолдсон билээ. Өтөл би ертөнцийн хар хүн тул өмсөх зүүхийг үргэлжид бодож урхи саалийг зүүж загас гөрөөс олныг алав. Бас гэртээ хонь, ямаа хорь гучаадыг гаргав. Нэгэн хүнийг гэгээн өдрөөр дээрэмдэн хүнс юмыг нь булаасан билээ. Энэ мэт хар нүглийг үйлдэж явсан муу хүн би хааш ч гарахгүй үнэнд гүйцэгдэж гэмшин ёолох цаг минь ирлээ. Ээ халаг, яалаа ийлээ хэмээн газар үмхэн хөсөр хөрвөн уйлан орилохуйд эрлэгийн түшмэл урьдын адил тэр хүнийг толь данснаа үзээд:

Чиний үйлдсэн нүгэл тоо томшгүй олон байна. Урхи сааль зүүж загас хядсан нэн их. Басхүү сүсэгтний юмыг дээрэмдэж авсан ба номын сургаалын багш лугаа тангараг эвдэрсэн тэргүүтэн арван хар, таван завсаргүй, дөрвөн хүнд нүгэл цөмийг үйлдсэн байна гэхэд Эдлэг номун хаан зарлиг болоруун: – Энэ хүнийг дахин эдгэрүүлэгч тамаас эхлэн өөрийнх нь насны хэмжээ гүйцтэл халуун, хүйтэн арван найман тамыг хэсүүлээд сүүлд нь Очирт тамд оруултугай хэмээв. Энэхүү дахин эдгэрүүлэгч тамын насны тоо гэдэг нь хүний жилээр нэг сая зургаан живаа, гурван бум, нэг түм, хоёр мянга болно хэмээн Жанчив ламрин чимбээс номлосон бөлгөө. Цааших тамуудын нас нь дахин эдгэрүүлэгч тамаас нэг нэг хувь илүү бөлгөө хэмээн айлдсанд урьдын адил нүгэл, буяны чулуу овоолоход хар чулуу уулын чинээ болж цагаан чулуу буурцгийн төдий ч үгүй байсанд Очирт халуун тамаас өөр одох оронгүй хэмээвээ. Эрлэгүүд хаа хаа хэмээн хашгаралдан ган төмөр дэгээгээр дэгээдэн чирж гал бадарсан төмөр шилбүүрээр тас гуядан авч явахуйд тэр хүн:

Хүний ертөнцөд одогсод байваас над мэт хилэнц нүглийг бүү үйлдэгтүн. Зовлонгоос тонилох цаггүй байна бишүү гэж захиарай хэмээн бархирсаар явчихваа. УМ МАНИ БАД МЭ ХУМ.

Гурван зүйл.

Бас эмийн манхаг үүрсэн нэгэн ламыг Эрлэг номун хааны өмнө авчирч сөгтгөн асуусанд түүний мэдүүлсэн нь:

Хүний оронд алдартай сайн эмч байлаа. Амьд байх цагт мал идээ маань нилээд их болсоон. Алтаар Доржзодов бичүүлэв. Аялгаар сайн унших нэгэн ламыг залж нэг мянга уншуулсан ба бичсэн бичигчийн хамт тарган сарлагийн шар, үнээ хоёр, ахарын сайн эсгий гурван алд, хоёр шуудай арвай буудайтай барьсан билээ. Түүний дараа энэ хойдын буянд зориулан тэнцэлгүй Гүнрэгийн лхого мянга уншуулж төгс сайн ерөөлийг тавьж хайнагийн шар хоёр, сарлагийн үхэр долоог сэтгэл харамгүй өргөснөөс гадна сайн сайн тарианы газар хоёр хэсгийг өргөвөө. Таяг мод бариад тэнэж ирсэн тарчиг ядуу гуйлганч явахад тавтай хооллож тухтай хонуулаад тааламжтай үгээр сэтгэлийг нь баясган гаргадаг байлаа. Өглөө бүр Жамбалсанжид, Базар, Бидэрнаа, хоёр Дар-эх тэргүүтэнийг уншдаг байлаа. Ямар нэгэн өвчтөн хүнийг залахад ямбалж очихгүй хэмээн ихэрхэж байсангүй. Яршиг төвөг удаж барьц өргөл авья гэсэнгүй. Юу байсан хүчит сайн эм тангаа хайргүй өгч явлаа. Атаа өшөөгөөр хорлохыг бодож аливаа эмийг хорын жороор буруу найруулсангүй. Авч идэхийн тул олон нөхөд хуврагууд лугаа харшилсангүй. Орчлонд төрсөн хүний нүгэл, буян холимог бүхий тул оногдсон малаасаа гаргуулж идсэн билээ. Одоо иймийн тул оройн дээд номун хаан миний нүгэл, буяныг ялган айлд хэмээсэнд эрлэгийн түшмэд толь данснаа үзээд:

Хийсэн буян нь цөм үнэн байна. Харин нэг баян хүний хөвгүүн өвдөөд чамайг залжээ. Чи тэдний эд малд шунаж өвдсөн хөвгүүнд нь буруу эм өгч найман сарын турш өвчлүүлээд тэднийг өргөл барьцаа нэмэн өгч дуусахуйд ач тустай эмээ өгч эдгэрүүлсэн боловч мэдсээр байж эд малд шунахайран зориуд буруу эм өгсөн. Гэртээ хонь, үхэр нэг зуун далаадыг алуулж идсэн нүгэл байна гээд урдын ёсоор нүгэл, буяны хар цагаан чулуу овоолж тоолж тэнсэн үзэхэд цагаан чулуу тогоор илүүтэй авч хийсэн хилэнц хар чулууны жин хүнд байжээ. Ингээд Эрлэг номун хаан зарлиг болоруун:

Аяа чи өргөл барьцад шунаагүй бол магад тэнгэр, хүний сайн буяныг олон төрөх билээ. Гагцхүү шуналт нүгэл дийлсэн тул үүний аманд буцламтгай халуун ус цутга. Биенд нь мянган төмөр гадас шаа. Түүгээр энэ хүний нүгэл хөнгөрөхийн цагт тэгш сайн язгуур дор илгээе хэмээхийн сацуу эрлэгийн зардсууд хашгиралдан дайрч дэгээгээд дэгээдэн ал ал хэмээн одохуйд тэр хүн:

Хүний ертөнцөд одогсод бий бөгөөс буруу эмийг хүнд өгч өргөл барьцад бүү шунагтүн хэмээн эмч, оточ нарт захиарай. Тамын зовлон гэтлэшгүй их байдаг байна шүү. Хэмээн гасалсаар одовоо. УМ МА НИ БАД МЭ ХУМ.

ДӨРВӨН ЗҮЙЛ

Бас өрмөг дээлтэй нэгэн хүнийг авчирч Эрлэг номун хааны өмнө сөгтгөн асуусанд түүний мэдүүлсэн нь: Хүний ертөнцийн оронд баян хүний хөвгүүн болж явсан билээ. Эцэг эх маань надад үлэмж хайртай тул сайн язгуурт хүний нэгэн гуа сайхан охиныг гуйж гэргий болгож өгөв. Бидэн хоёр эв эвдрэн салж тэр үед мал буян тэгш бүхий хонь мал хоёр зуугаадыг бид хоёрын харшлын хэрэгт зарж үрэв. Бас эмийн төрхмийн хоёр гэрийн хүмүүст өшөө хонзонгоор түймэр тавиад тэнд байсан  хүн, далан таван бод сэлтийг шатааж алав. Түүний хойно эцэг эх маань надад бас нэгэн эхнэр авч өгсөнд ураг төрлүүд мал хөрөнгө нэмж урьдын адил баян болж жаргасан боловч хэрүүл шуугиан дэгдэж зарга заалхай хийж хэрцгийлсэн хийгээд урьд өмнө хүн мал түймэрлэж түлж хөнөөсөндөө хэд дахин тамд унах нүгэл хийлээ гэж үнэхээр гэмшин хэн тааралдсан лам мэргэдэд нүгэл хилэнцээ арилгахын аргыг айлдан соёрхохыг хүсэмжилвээс хэтэрхий их эвшиг хөтөлбөр хэрэгтэй. Утгыг сайтар бясалгаваас нүгэл хилэнц чинь арилна гэв. Бас зарим мэргэд хуврагууд бурхан, суврага, шүтээн бүтээгээд оройн дээдээр тахин шүтэж зул хүжийн хандивыг байнга өргөж нүгэл хилэнцээ сайтар наманчилваас нүгэл арилна гэв. Миний санаанд аль ч мэргэдийн сургаалийг ёсчлон дагаж шүтэж чадваас хийсэн олон нүгэл минь арилна хэмээн бодоод хэтэрхий сургаалын багшид мөргөж, хэмжээлшгүй их нүгэл хийснээ наманчлан залбирч адисдай орнуудыг явганаар хэсэж, олон бурхан шүтээнд мөргөл эргэл хийж энд тэнд нилээд жил илүү явлаа. Түүнээс нутагтаа харьж ирээд хутагт их бясалгагч ламаас эвшиг хөтөлбөрийг хүртээд аглаг газарт очиж бясалгаж сууваа. Бас арьяабалын нүгнийд суусан нэгэн ламтай хамт нэгэн дэвсгэр дээр нүгнийг зуун найм сахив. Бас маанийг найман сая уншив. Адисдтай Доржзодов хийгээд дүншиг хоёрыг алтаар бүтээлгэж олон эд идээг өргөв. Хадны агуйд суусан номын онол баясалгал төгссөн нэгэн ламд тостой гурил тэргүүтнийг хэдэн жил өргөж нүглээ наманчлан ерөөл авваа. Хангал ганшиг нэгэн зуу уншуулж харамжинд нь морь, хайнаг, оюу торго өргөж хамаг нүглээ арилгахыг хүсэж мөргөсөнд хилэнц нүгэл арилаа болов уу хэмээн санана. Үнэн учир иймийг товчлон их номун хаан танаа өргөн мэдүүлье. Өтөл надад жаргал зовлон алин болохыг үнэнээр нигүүлсэн өршөөж айлд! хэмээн мөргөсөнд Эрлэг номун хаан зарлиг болоруун: -Хүчир муу үйл их хийсэн боловч хүчин төгөлдөр бүрдсэн сүжгээр хэмжиж хүчтэй буяныг сайтар үйлдэж ирсэн чинь хүн чиний гайхамшиг мөн болой! Бие, хэл, сэтгэлээр үйлдсэн нүглээ наманчлан чин зориг, үнэн сүжгээр эргэл мөргөл хийж басхүү ном бурхан бүтээх тэргүүтэн бие бодитой буян үйлдэж нүглийг арилгаж ирсэн нь сайн болжээ. Эндээс хүний сайн төрлийг олж эрхэм бодийн мөрийг хичээвээс хойд төрлийн эцэст эрхбиш бурхны мөрийг олно. Эдүгээ миний өмнөөс гарсан шар гэрлийн замыг алдалгүй даган явж эд мал, язгуур эрх ихтэй баялаг хүний төрлийг авагтун хэмээн зарлиг болсонд тэр хүн сүслэн мөргөөд ийн өгүүллээ.- Их хааны үнэхээр нийгүүлсэнгүй хийгээд миний үнэнхүү сүшиг буяны хүчээр үлэмж сайн хүний төрлийг олоод үзүүлэгч гурван эрднийг даган төрөх болтугай! Хэмээн ерөөл тавьж явахдаа – Цааш хүний ертөнцөд одогсод буй бөгөөс гэнэдэж нүгэл хилэнцийг үйлдэвч түүнээ гэмшин наманчилж буян сайн үйлдвээс өлзийтэй байна хэмээн захиарай гээд баясан баярласаар явж одлоо. УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ

ТАВАН ЗҮЙЛ

Бас нэгэн бүс хувцас өмссөн ихэмсэг егүүзэр дүртэй хүнийг авчирч  Эрлэг номун хааны өмнө сөгтгөн асуусанд тэрээр ихэмсэг зан гарган дуугарсангүйд олон эрлэгүүд мэдүүл! мэдүүл! хэмээн чанга дуугаар хашгичив. Тэрээр мэдүүлсэн нь:- Үйзэн газрын голын хаалганы дэргэд бүхнээ алдаршсан нэр минь Шаравдорж билээ. Би бүх чанарын номыг бүрэн мэдээд гурван санваарыг сахисан бөлгөө. Арван хар нүглийг үл үйлдэх хэмээн ам авсан тул ашиг олзонд шунах сэтгэл төрж явсангүй. Аливаа буяны өглөгийн эздийн өргөсөн алт, мөнгө, эд, агуурсыг авралт багшийг тахих ба зул хүжийг өргөх асар ядуу гуйлгачинд өглөг өгөх зэрэг буянд зориуллаа. Нэгэн насанд бурхан болгон хувиргаж чадагч нууц тарнийн шидийг бясалгаж олонд ач тусыг хүртээж байлаа хэмээн тоомжиргүй өчсөнд эрлэгийн элч түшмэдүүд толь данснаа үзээд: Ай яа яа хэмээн хүйтнээр өгүүлэлдэн тачигнатал инээлдээд – Аяа чи зургаан орны хамаг амьтан хаа ямар буян үйлдсэнийг илт айлтгах их хааны өмнө хуурмаг худал үгээр биеэ өмөөрөн хичнээн өгүүлэвч тус болох нь юун. Харин нэрмээс болох билээ. Чиний хийсэн их хар нүгэл эрлэгийн данснаа ил тод байхыг үзэгтүн! Тарнийн эвшиг ном хүртээсэн тангарагтай багшийнхаа гэргий охин хоёртой чи тачиядаж эд хөрөнгийг нь эзэрхийлсэн байна. Тэгээд багш чинь мэдэж гэргий хүүхэд хоёртоо хилэгнэхэд чи буруутан тэднийг өмөөрөн багшийгаа басамжлан доромжилж хэрэлдээд багш юугийнхаа гэгээн биеийг чулуугаар цохьсон барагдашгүй их нүгэл үйлдсэн байна. Арван хар, таван завсаргүй тэргүүтэн элдэв нүглийг чинь тоолж баршгүй ихийн дотроос ачит багшийнхаа сэтгэлийг өчүүхэн төдий гомтговол бүхнээс илүү нүгэл хэмээн бурхад номлосон билээ. Олз ашигт шунаж өөрийн биеийг омтгоогүй бурхан хэмээн олныг түйвүүлж эд идээг мөлжин аваад буяны үйлсэд зориулалгүй харамлаж хав даран онц их нүглийг бас чи үйлдсэн байна. Чамтай тачияалдсан эх охин хоёр хожим гэмшиж нүглээ наманчилж чухал үнэтэй эрдэнэ нэгийг алт нэг лантай өргөж чин сүжгээр Базарсадыг бүтээж тарни урьсан тул цөм нүгэл арилсан байна. Тангарагаа урвуулсан муу хар нүгэлт хүн чи морь, нохой, гөрөөс, шувуу нэг сая илүүг алж хядсан зэрэг арван хар нүглийг үйлдсэн учир тамаас ер гарах орон цаггүй байна. Ийм атал омгорхог зангаа орхилгүй эрлэг номун хааны өмнө хэл гуйвж өөрийн биеийг магтан мэдүүлсэн чинь огт тус болохгүй гэсэнд Эрлэг номун хаан: – Үүнийг их тамд оруултугай. Цаашид олон тамд дам дам илгээтүгэй. Тамаас гарахын цаггүй хэмээн зарлиг болсонд эрлэгийн зардсууд зэрэг зэргээр хашгиралдан мянган төмөр дэгээгээр зүг зүгээс нь нэвт дэгээдэн нэгэн их улайдсан төмөр байшин руу авч одохуйд тэрвээр чарлан бахирч хүний ертөнцөд одогсод бий бөгөөс багшаа доромжлон муу нүгэл бүү үйлд гэж захиарай! хэмээн орилон бархирсаар улаан гал оволзсон уйладмал төмөр байшинд ухарсаар ухарсаар оров. УМ. МА. НИ. БАД. МИ. ХУМ

Үргэлжлэл бий…

Тайлбар:

Хэн бээр дээрхи мэт тамд үл унахыг хүсэх аваас энэ цөвүүн цаг үе Кали эриний дхарма буюу төгс төгөлдөрт хүргэх арга зам болох Харе Кришна мантраг уншигтун. Энэ мантраг уншихад тодорхой тогтсон хатуу дэг жаяг байхгүй. Та түүнийг хаана ч, хэзээ ч  уншиж болно.

Харе Кришна Харе Кришна Кришна Кришна Харе Харе

Харе Рама Харе Рама Рама Рама Харе Харе

Бэлтгэсэн: Балабхадра дас

Мэргэн уншигч танаа өргөн айлтгах ину:
Мунхагийн харанхуйг гийгүүлэгч билгийн зул хэмээх энэхүү судар олон түмнээ Чойжид дагины тууж хэмээн алдаршсан эртний гайхамшигт нэгэн үйл явдал билээ. Энэ туужид Чойжид гэдэг бүсгүй 36 хан насандаа бие барж авралт лам багш нарын айлдан соёрхсон номын ач буянаар сүнс нь зуурдын зовлонг эдлэлгүйгээр туулан өнгөрч эрлэгийн газар очиж улмаар Эрлэг номун хаантай (Ямараджа)нүүр учран ярилцсан буюу түүний зарлигаар тамын орнуудыг нүдээр үзэж бүтээсэн уран нарийн зохиомжоор хойт нас, нүгэл, буяны тухай номлон үзүүлсэн түүхэн зохиол юм.

Мунхагийн харанхуйг гийгүүлэгч билгийн зул оршвой

Хутагт их нигүүлсэгч дор мөргөмүй.

УМ МАНИ БАД МЭ ХУМ.

Хамгийг айлдагч Ялж төгс нөхцсөн Бурхан лугаа хамтдаа агч Сарваа бодисадва нарт мөргөмүй.

Харш нисванисаас тонилгох цаг бүхнээ даан соёрхоо.

Чойжид би бие, ухаан салсны эцэст эрлэгийн газар хүрч буян нүглийн үрийг эдлэхийн учрыг мэдэрч Эрлэг номун хааны зарлиг захиаг дэвтэр дор оршуулан олон амьтнаа дэлгэр гаргахын тул товхон өгүүлэх нь:

Чойжид би 36-хан насны цагт арван зургаан хоног өвдөж аливаа ном, гүрэм тустай бүхнийг үйлдэвч улмаар хүндэрч эдүгээ үхэх боловоо. Чавганц больё хэмээхэд эцэг, эх, гэрийн эзэн эс таалсанд би насан багын цагт нэг номын хөтөлбөрийг авч бясалгасангүй. Дээд лам гурван эрдэнийг ихэд тахисангүй. Зургаан зүйл хамаг амьтанд аривтай өглөг өгсөнгүй. Өөрийн гурван үүднээс бүтээсэн буяны үндэс ихгүй. Ламын сургаалын багшид идээ өргөл төдийлөн барьсангүй.
Аяа хөөрхий чөлөө учралт энэ биеийг дахин олохуйяа бэрх болсон хойно хичнээн гэмшивч тусгүй билээ. Амьд цагт үйлдсэн нүгэл, үйлийн үрээр муу зовлон болж миний толгой дээр магад ирэх бөгөөд жил бүр хонь, үхэр хорь гучаад хирийг алж идсэн билээ. Тэр бүгдийн нүгэл хилэнцээр муу заяанд төрж барагдашгүй зовлон эдлэхийн цагт намайг хэн ч аврах оронгүй билээ. Авааль эр харам ихтэйн дээр лам гурван эрдэнэд сүжиггүй. Намайг үхсний хойно буян эс хийнэ хэмээн мууг санаж эцэг эх, үр хүүхдүүдээ дэргэдээ ир гэсэнд. Тэд маань хүрэлцэн ирцгээв.
Чойжид би энэ өвчнөөс салахгүй магад үхэх тул та бүгдэд өгүүлэхийн эцэс гэрээс үгээ захьсугай:
Чойжид надад урьд үйлдсэн буян доройн эрхээр энэ насанд эм язгууртай төрөөд хүний гэргий болж галтай гай мэт галын зах, гэрийн мухар сахин зөөлөн дэвсгэр дулаан тохитой хөнжил бүхий орон дээр хурьцал, шунал тачаангуйг үйлдэж насандаа согтуурч ямагт хар нүглийг үйлдэн явснаа одоо магад үхэхийг мэдээд маш гэмшивч барагдахгүй боловоо. Намайг үхсэний хойно эцэг, эх, үр хүүхэд та нар минь бурханыг тахиж, номд шүтэж буяныг үйлд. Нүглийг насандаа тэвчиж сайн ерөөлийг ямагт тавь. Эдгээ буй бүх юмны гуравны нэгэн хувийг миний буянд заран үйлд. Үлдэх хувиар та бүхэн аж төрөн яв. Миний засал чимгийг оюу, шүр тэргүүтнийг охинд минь өгөөрэй. Заримаар нь буян үйлд. Үхэх насны хэмжээ нэгэн цагт ирэхүйд буян хийснээр өөр нөхөр ба ач тус үгүй бус уу. Хэмээсэнд эр нөхөр ийн өгүүлрүүн:
Чамайг үхсний хойно хүүхэд маань нас бага, хөрөнгөө чинээ минь амь зууж аж төрж хүрэлцэхгүй тул эдгээ буй мал, эд юмсын гурваны нэгэн хувиар буян үйлдэж чадахгүй. Тийм боловч чиний буяныг үл доройтуулсугай. Оюу шүрийг охинд өгий гэхэд Чойжид миний санаанд энэ эрийн хэлэх үг, янз байдал миний хойноос яльж буян үйлдэхгүйгээр үл барам нэгэн гэргий авч даруй үр хүүхдийг минь зовооно байх. Би иймийг мэдсэн авч амьд байх цагтаа гурван эрдэнэд сүжиглэж сургаалын багш ламд оюу, шүрээ өргөж хойтын буян үйлдсэн болоосой хэмээн цаглашгүй ихээр бодолшрон зовж хэвтэхүйеэ гэнэт толгой эргэн газар дор оров хэмээн санагдаж дээрээс олон амьтан дарсан мэт аюул болсны дараа хөлгүй их далай дор орж маш даарч хөрсөнд биенд минь хэсэг хэсэг цэврүү гүйн дэлбэрч хөлдхийн цаглашгүй зовлонг амсав. Бас түүний дараа газар дэлхий галаар дүүрч нүргэлэх их дуу чимээнээр миний биеийг түлэх их зовлон тохиов. Түүний хойно улбалзсан хурцын хурц гэрэл гэгээ гялбан газар дэлхий урван хөрвөх мэт болж хүржигнэх их дуу чимээ болсноор би юуг ч үл санан бие сэтгэл амар жимэр болов. Тэндээс юу болсноо мэдсэнгүй. Өөрийн гэрийн хаяанд байна хэмээн санах зуур гэнэт миний толгой дээр таван өнгийн гэрэл бумбын төдий сацран ирж, хар бүрэнхий дотроос хоорондоо адил бус толгойтой дуу чимээ өөр өөр болоод хүний биетэй мэс баригсад хаа хаа, хоо хоо, ал ал, цохь цохь хэмээцгээн мянган лууны дуун лугаа адил тачигнан дуугархуйд миний дотор айж зүдэхийн зовлон цаглашгүй их болов. Тэр цагт миний санаанд урьд номын хөтөлбөр хүртсэн ачит язгуурын ламын “зарлиг -гэрэл бүгд өөрийн гэрэл, заль бүгд өөрийн заль, дүр бүгд өөрийн дүр, дуу бүгд өөрийн сэтгэлийн мөн чанар болой” хэмээн номолсон нь энэ мөн болой хэмээн санамагц өмнөх аюумшиг бүхэн үүл бороо цэлмэн арилсан мэт хоосрон замхарсанд миний сэтгэл аюуж эмээхийн зовлонгоос амирлаваа. Тэндээс өөрийн ор дэвсгэр тийш харвал муухай өмхий үнэр ханхалсан нэгэн үхдэл мэлхийг миний хувцасаар бүтээснинийг үзэв. Охин, хүүхэд ба ураг төрөл айлын ах дүү нэр ирээд зарим нь тэрхүү үхдэл мэлхийн биенээс барьж зарим нь аманд нь амаа хүргэн орилон уйлцгааж байх нь чимээ ихсэж мянган луу нэгэн цагт хүрхрэх адил болов. Тэдний унагсан нулимс шувууны өндгөн чинээ бөөрөнхий цасан мөндөр болон бууж намайг дэлдэхүйд тэсэхүйеэ бэрх зовлон болов. Тэднийг уйлахаа аядан завсарлахад их дуу чимээ ба цасан мөндөр аядан завсарлаж амирлав. Түүний дараа миний дүү Чойжидмолом:
Энэ мэт уйлж юу хийнэм. Егүүтгэлийг үйлдүүлэх нэгэн лам залж сүнсийг хөтлүүлэх хэрэгтэй. Их бясалгагч Ишцэрэн ламд эгч минь урьд сүжигтэй байсан тул түүнийг залсугай. Бас Доржзодовыг уших нэгэн лам залья хэмээсэнд Чойжид би эд нар ямар үг хэлэлцнэм хэмээн санаж лам залж юу хийнэ хэмээвээс тэд хариу эс хэлэв. Миний нөхөр Бүүе ламыг зальяа хэмээв. Дүү Чойжидмолом эгч минь Бүүеэд сүжиглэдэггүй бөлгөө. Та өөрийн дураар болтугай. Би их бясалгагч ламыг зальяа хэмээн одовоо. Эр нөхөр маань Зонгоржав нэрт хүнтэй тариа будаа авчирахаар ачлага аван явав. Тэр үед манайд зургаан байшин дүүрэн сайн арвай байв. Түүнээс айлуудад гурил татуулахаар өгч байыг хараад ад нар юу хийнэм хэмээн харамын сэтгэл надад төрж, миний бие эдгэрч гэхээс биш үхэж гэх сэтгэл эс төрнө. Миний том хөвгүүн нэгэн ламыг залж ирээд Доржзодов уншууллаа. Тэр цагт манайд ойрхон нэгэн суврагыг итгэл хуншсан чавганц хүн эргэн гороолж явахуй дор миний сэтгэл ихэд баясан амгалантай болов. Үдэш их бясалгагч лам заларч ирсэнд Чойжид би мөргөн адис авах гэтэл лам мутар талбин адис эс хайралсанд энэ ламтан надад уурласан буюу хэмээн асуухад лам хийгээд тэнд буй хүмүүс хэн нь ч хариу эс хэлэв. Эд нар надад уурласан буюу хэмээн санаж сэтгэл зовнон суутал их бясалгагч лам гэнэт босож үхдэл мэлхийн толгой дээр мутраа тавиад итгэл явуулан уншаад “ Чойжид чи үхсэн биш үү” охин хүүхэд ба ураг садан, эд, мал дор хурцал шуналгүй чи өөрийн сүнсээ цагаан туслын дүртэй нэгэн буурцгийн төдий болгон миний зүрхэнд шингэд хамтаар Авид бурханы амгалант сувидайн орноо очьё хэмээн зарлиг болов. Тэр цагт миний санаанд ламын ийн зарлигийг үзвээс Чойжид би үхсэн ажээ хэмээн бүрэг бараг санагдаж ламын зарлигийг дагая гэтэл үхдэл мэлхийнээс айн цочоод очиж эс чадав. Лам гэнэт пад сууай хэмээн зарлиг болгосонд баясан дурлахын их амгаланд эзлэгдэв. Ламтан айлдаж:
Сүнс хөтлөх цаг нэгнээ хожимдож үхдэл ухаан хоёр нэгэнт хагацсан тул үл болно хэмээв. Тэндээс мах, дарс, гурил тэргүүтнийг лам нарт өргөхөд надад эс өгөлцөв. Их бясалгагч миний охинд зарлиг болж хайрсан гурил, махыг нэгэн муу тавганд хийж сэржмийн хамт үхдэл мэлхийн дэргэд тавив. Миний охин ээж минь идэн соёрх хэмээсэнд би вээр өлсөх умдаасах их боловч үхдэл мэлхийгээс айн сочиж идэж эс чадсанд мөнөөх лам нар миний дэргэд нэгэн тарнийг олон олон уншиж гурил махыг галд түлэхэд үнэр утаагаагаар нь идсэн уусан мэт сэтгэл ханан машид амарлигуй болов. Тэдгээр лам нар цав, манжаа зооглож төгсөөд их бясалгагч ламаас дээш дээш айлтгаж номын бясалгалд орцгоов. Тэр цагт ламаас бусад хүн надад идээ өгөөгүйд би гомдохын сацуу миний бие гэнэт агаарт тогтож үл чадан шувууны өрөвлөг салхинаа хийсэх адил нааш цааш дэрвэх мэт болсонд эдүүгээ би юу хийвэл чадал тэнхэл олж болох бол хэмээн санагдан сандарч байхуйд охин хүүхэд минь дахин уйлалдав. Тэр үед мөнөөх л цасан мөндөрөөр намайг цохиж дэлдээд цаггүй их зовлон болов. Тэднийг уйлахаа зогсмогц мөндөр цохих зовлонгоос сая гэтлэв. Бас бус үзэгдэх юмгүй атал айх эмээх ба сэтгэл урван эвдрэх олонтоо болж лам багшийн дэргэд ойр сууя гэвч би эхнэр хүн тул их лам дэргэдээ суулгахгүй болов уу?хэмээн ар хойно нь нуугдан номын авшигийг сонсож суутал их лам нэгэн нүүртэй дөрвөн мутартай хутагт хоньсомь бодисадба болон үзэгдвээ. Түүний дүрийг дээш чанарын агаарт бясалган ахуй дор миний сэтгэл айх эмээхгүй ихэд амгалан болов. Тэнд хэдий чинээн удаан суусныг үл мэднэ. Ламтан бясалгалас сэрж цав идээгээ зооглохуй дор миний хувийг урьд ёсоор галд түлэхэд би вээр цадаж ханаад байтал гаднаас нэгэн хүн – Чойжид чи иртүгэй хэмээн дуудахуйд очвоос тэр нь эрлэгийн илч байсан бөлгөө. Түүний өгүүлэх нь:

Чи над лугаа хамт явахтүн. Чамд үзүүлэх нэгэн газар буй. Даруй нааш ир. Хэмээсэнд миний сэтгэлд энд байваас цөмөөрөө намайг тоож эс үзнэ. Гагцхүү лам багшаас өөр хүн идээний хувийг үл өгнө. Иймээс энэ хүний үгийг дагаж өөр орон очьё хэмээн санахад түүнийг даган одов. Өвс ногоо ургаагүй нэгэн асга хад, гуу жалга болсон хавчилган газрын завсар замаар орж удалгүй тэрхүү бэрх замын чанд гарвал морьтон хүн хорин өдөр явж туулахуйц уудам их говь тал тохиолдов. Тэр уудам говь талд сэтгэшгүй нэгэн балгасанд орж бас сэтгэшгүй нэгэн гүүрээр гарч чанд хүрвээс эр, эм олон хүмүүн цугларч бөөгнөрөн бужигнах нь шоргоолжны үүр нээсэн мэт амой. Эрлэгийн элч надаас – Эд нар дотор чиний таних хүн байна уу? гэж асуухад би тэднийг ажиглаваас өнгө зүс алдаж уйлан гуниглаж энэлэн шаналан гасалж байв.
Чойжид би –Над бас энэ мэт зовлон зүдгүүр тохиолдох болов уу хэмээн маш ихээр зовон зовсоор цааш одсонд мөн л олон хүн цугларсан байв.
Тэдний дотор урьд манай гэрийн үхэр хариулж явсан Чойжив нэртэй нэгэн хүн байлаа. Тэр намайг үзээд эгч та энд ирэв үү? Би тун их зовж байна гэлээ. Би түүнээс энэ балгасны нэрийг юу гэдэг вэ? Энд ирсэн хүн амьтан жаргадаг юм уу? хэмээн асуув. Гүүрний цаанаас нэгэн хүн Чойжид чи наашаа түргэн ир гэж дуудав. Би тэнд очьё гэтэл үхэр хариулагч Чойжив ийн өгүүлрүүн: Хүн амьтан үхээд энд ирмүй. Үхсэн амьдын зуурдын орон гэгч энэ бөлгөө. Энд ирсэн хүн амьтан зарим нь насны хэмжээ дуусч ирээд зуурдын дөчин есөн хоногоо хүлээнэ. Зарим нь насны хэмжээ дуусахаас өмнө нэр, нас эндүүрэгдэн ирсэн нь ч байдаг. Бас үйлийн үрийн эрхээр арав, хорь, гучин жил өнгөрлтөл хаана ч төрөл авалгүй зуурдын сансар энд хүлээх нь бий гэлээ. Тэдний дотор хувцас хунар өнгө зүс сайтай байгаа нь урьд өөрийн биеэр буян сайн үйлдсэн, бас үхсэний эцэст араас нь үр хүүхэд ахан дүүс, сайн санаатнууд буян үйлдсэнээс энэ болой. Тэдний дотор хувцас хунар, царай зүс муутай, энэлэн шаналан байгаа нь урьд өөрийн биеэр буян үйлдээгүй бас үхсэний эцэст хойноос нь ерөөл ерөөж, буян үйлдээгүйгээс болой. Эд нар зуурдын насны хэмжээ дүүрмэгц энд харагдах гүүрийн чанд дахь төмөр харшид хүрч очдог юм. Тэнд эрлэг номун хаан нөхөд, ноёд, түшмэд, зардас, нартайгаа олуул суудаг авай. Тэд буян, нүгэл юу үйлдсэнийг толь, данснаа хараад урьд амьд ахуйдаа өөрөө буян үйлдэж санаа сайн явсан, болон үхсэн хойно нь буян сайн үйлдсэн байваас эл буяныг сайшааж бурхадын орон хийгээд өндөр язгуур буян ихтэй болгон төрлийг авахуулдаг юм. Урьд өөрөө элдэв нүгэл үйлдэж явсан болон үхсэн хойно нь буян үйлдээгүй аваас нүглийг маш муушаан түлэх, чанах, тэргүүтэн сэтгэшгүй олон зовлонг эдлүүлж байна. Чойжив би урьд буян яльж үйлдсэнгүй. Гагцхүү санаа муу яваагүй билээ. Ямар нэгэн муу юм болох болов уу хэмээн санаа зовж зүрх түгшин айж байна. Урьд намайг энд ирэхийн цагт эрлэг номун хаанаас зуурдын насны хэмжээ дуусах хүртэл хүлээж бай хэмээн тушааснаар эдгээ би энд хүлээсээр байгаа минь энэ бөлгөө. Эгч та эрлэг номун хааны өмнө бараалхахын цагт юу хэлэхийг нь эрхбиш хүлээх болно хэмээв. Тэндээс би Чойживаас салж илчийн хамт тэрхүү гүүрийг гарч одохуй дор гүүрэн дээр нэгэн хүнийг гэдрэг харуулан хэвтүүлж дөрвөн мөчийг тэлээд дээрээс нь нэгэн чулуун балгасаар дараад бахирахад нь хайлуулсан буцламгай халуун ширмийг аманд нь цутгаж байв. Би элчээс учрыг асуувал:

Энэ хүн ертөнцөд байх цагтаа бусад хүмүүсийг дайрч давшилж доромжилсон ба эд, малыг хулгайлан идэж завшаад би хулгай хийгээгүй хэмээн бурхан номын нэр барьж ам алдсаны үйлээр ийнхүү залхаагдаж байна. Үүнийг амь тасарсны нь хойно бас тамд хийж залхаана гэв. Мөн тэнд нэгэн хүүхнийг том ууран дотор хийж нүдхэд тэр хүүхэн орь дуу тавьж лам гурван эрдэнэ, аав, ээж, ах, дүү нар минь хэмээн бархирахад улам их хүчээр нүдэн зовооход Чойжид би, элчээс –Энэ юу гэгчийг үйлдсэн хүүхэн бэ? хэмээвэл: Энэ хүүхэн хүний ертөнцөд байхдаа лам хуврагийг сайн муу хэмээн алагчлан санаж явсан ба өөрийг нь өвчилөхөд ном уншуулж, эм хүртээе гэхэд надад тэр бүхэн ач тус болохгүй хэмээн ном гүрэм, эм домын ачийг хэрэгсэхгүй байснаас ийн залхаагдаж байгаа юм аа гэв. Түүний цаанаас Чойжид намайг нааш ир хэмээн дуудахыг сонсоод айж сүрдсээр явж хүрвэл нэгэн их төмөр балгасны дотор өнгө туяа гялбам өндөр сайхан алтан ширээнээ эрлэг номун хаан шар дүртэй, нэг нүүртэй, хоёр мутартай, элдэв сайхан торгон хувцас хийгээд эрдэнэсийн чимэгээр биеэ чимэн заларч сууна. Түүний баруун гар талд үхэр тэргүүнтэй \толгойтой\ нэгэн эрлэг данс барин сууна. Өмнө талд нь хүдэр тэргүүнтэй нэгэн эрлэг бичиг бичиж сууна. Зүүн талд нь сармагчин тэргүүнтэй нэг эрлэг толь бариад үзэж харж сууна. Бас бус олон олон янзын тэргүүнтэй, амаа ангайж соёогоо ярзайж нүдээ бүлтийлгэж маш яхир хатуу дуу авиагаар дуугаралдагч аюумшигт олон янз дүртнүүд гартаа жад, сэрээ, илд, нум, сум хийгээд ооль, сүх, цавчуур, сэлэм, соёо, цалам, дэгээ, чимхүүр, ташуур, төмөр дээс тэргүүтэй цаглашгүй аюулт хурц мэсийг барьцгаан ал ал, цохь цохь, хаа хаа, хоо хоо хэмээн хашгаралдан хүйтнээр инээлдэж, тачигнатал хөхрөлдөх нь үнэхээр аюумшигтай агаад эдний өмнө эр эм дөрвөн зуугаад хүний сүнс хуймран дагжин чичрэн байцгаав. Тэдний дотроос цувруулан авчирж буян, нүглийг нь ялган байцаахыг Чойжид би нүдээр үзэв.

Үргэлжлэл бий…

Тайлбар: Энэхүү зохиолын үндсэн утга санаа нь там нь бодитойгоор оршин байдгийг хүмүүст ойлгуулахад чиглэжээ. Энэ зохиолын түүхэн үйл явдал нь олон зууны тэртээ болж өнгөрсөн бол орчин үед ч иймэрхүү зуурдаар нас нөгчин Эрлэг хаантай учраад буцан биедээ орсон хүний түүх цөөнгүй. Ийм нэг түүхийг бид “Алтан эриний гэгээ” сониндоо орчуулж тавьсан билээ.

Тамаас болон  бидний үйлийн үрээр хүлэгдсэн энэ материйн ертөнцийн зовлонгоос ангижрах төгс арга нь Харе Кришна мантраг давтан унших явдал билээ. Бид хэдийгээр яг одоо тамын зовлонг биеэр эдлэхгүй байгаа боловч чухам үнэндээ зовлон биднийг ямагт дагаж яваа. Бхагавад-гита сударт энэ материйн ертөнцийг духкхалайам-ашашватам буюу зовлонгийн өлгий гэж нэрлэсэн байдаг. Бид өнөөдөр хэдий аз жаргалтай амьдарч байж болох ч биднийг өвдөх, өтлөх, үхэхийн гашуун зовлон хүлээж байгаа. Үүнээс хэн маань тойрч чадахгүй. Гэвч бид энэ удаагийн хүний амьдралаа эцсийн болгож дахин дахин төрөлгүй, дахин там, адгуус, бирдийн төрөлд төрөлгүй эгнэгт энэ зовлонт ертөнцөөс ангижирч Бурханы мөнхийн орноо буцан харих боломжтой билээ.

Үүний тулд хялбар гэхэд дэндүү амар хялбар арга болох Харе Кришна мантраг ашиглах хэрэгтэй. Энэ мантраг уншихад тодорхой тогтсон хатуу дэг жаяг байхгүй. Та түүнийг хаана ч, хэзээ ч  уншиж болно.

Харин та энэ мантраг харийн, урьд нь сонсож байгаагүй маань тарни гэж бодох хэрэггүй. Энэ мантра нь санскрит хэл дээр бичигдсэн мантра бөгөөд тэгвэл бидний аав, ээж, өвөө, эмээгийн уншдаг Ум мани бадмэ хум мантра нь мөн санскрит хэл дээр бичигдсэн мантра юм.  Энэ хялбар аргыг өргөн өргөн барьсаар байхад, дахин дахин сануулан хэлсээр байхад үл хайхран дээгүүр нь харайн өнгөрч байгаа хүмүүн төрөлтнийг яалтай…

Харе Кришна Харе Кришна Кришна Кришна Харе Харе

Харе Рама Харе Рама Рама Рама Харе Харе

Бэлтгэсэн: Балабхадра дас