Бид: “Эцэг минь! Тэнгэрт оршдог Та минь! Таны Нэр алдар бадартугай. Таны хаант улс илрэн залартугай. Тэнгэрт ч газарт ч таны тааллаар болох болтугай” , – хэмээсэн залбирлын үгүүдийг дуудахдаа, материаллаг ертөнц бол сүнслэг ертөнцийн тусгал юм байна гэдгийг ухаардаг. Материаллаг ертөнц бол үнэхээр бодит байдлын гажуудсан тусгал. Материаллаг ертөнцөд бид маш олон хүнтэй харьцдаг. Гэвч энэ харилцаа нь хязгаарлагдмал бөгөөд зовуурьтай, эцсийн дүндээ гутрал, урам хугарал өөд л хөтлөдөг. Сүнслэг ертөнц дахь бидний Бурхантай харьцах харьцаа, бидний үйл, үйлдэл шинэ шинэ байдлаар хувьсан дүүрч байдаг. Сүнслэг ертөнц дахь агшин мөч бүр дээд цэнгэл жаргалын агшин мөч юм.

Сүнслэг ертөнц нь хоёр үндсэн хэсгээс тогтоно: энэ нь брахмажйоти буюу заримдаа гэрэл туяа, цацраг гэж нэрлэдэг хэсгээс болон  Бурханы янз бүрийн илрэлүүд, Түүний бишрэлтэн албатууд оршин амьдардаг сүнслэг гаригуудаас тогтдог. Бурхан тэнд өөрийн бодгаль дүр хэлбэрээр оршин залардаг. Та бүгдийн зарим нь Үнэмлэхүйн бодгаль бус цацраг буюу брахмажйотитой уусан нэгдэхээр тэмүүлж байгаа. Энэ хүсэл нь материаллаг бохирдлын улмаас үүсдэг бөгөөд дээд ухамсрын хөгжлийн эхний шат юм. Сансар огторгуйтай нэгдмэл гэдгээ мэдрэх нь согтууруулан мансууруулах бөгөөд хүнд,  үүнээс дээд аз жаргал гээч байхгүй юм гэсэн хуурмаг төсөөлөл төрж болно. Энэ бол бидний хамгийн анхны, хамгийн том алдаа юм. Энэ туршлага нь асар их аз жаргал, баяр хөөрийг өгч болох ч ямартай ч тэрээр хязгаарлагдмал. Сансрын ухамсраас дээш Бурхантай биечлэн харьцах боломж оршиж байдаг.

Имперсонализмын сургуулийнхан “ангижрал” хэмээх нэр томьёог байнга ашигладаг. Материаллаг ертөнцөөс ангижирч, Бурхантай нэгдмэл байдлыг олж авахын тулд эсвэл бүр Бурхан болохын тулд гэдэг утгаар энэ нэр томьёог ашигладаг. Дахиад л, бидний зорилго ангижралыг давах хэрэгтэй болж байна. Бид Бурханы хаант улсад үнэхээрийн нэвтэрч орох боломж олж авахаасаа өмнө тоо томшгүй олон удаа ангижирч болох юм. Ангижрал хэмээх үзэл онолоос дээш гарахын тулд бид олон амьдралыг туулах ёстой болох агаад үүний тулд тэвчил наминчлал, шүтлэг мөргөл, олон янзын бурханлаг эрэл хайгуулын хэлбэр бүхий асар том татваруудыг төлж байж л энэ нь боломжтой болно.

Хөгжлийн дунд үе гэж байдаг бөгөөд тэр мөчлөгт бид амьд бодгаль болгоны зүрх орчимд оршин байдаг Бурханы бие даасан бодгаль дүртэй холбоо тогтоох чадварыг олдог. Бурханы энэ аспектыг параматма гэж нэрлэнэ. Энэ төлөв нь илүү дээд нэгдэл ба учир нь илүү дэлгэрэнгүй, илүү бодгаль чанарыг шингээсэн болохоор тэр.  Энэ бол агуу йогч нар, йогийн дадал практикаар хүрдэг ухамсрын төлөв. Дараа нь бид бүр илүү цаашаа дэвшин хөгжиж болох буюу сүнслэг ертөнц дэхь Дээд Бурхантай хамгийн сүүлийн холбоо харилцаагаа тогтоож болно.

Өмнө өгүүлсэн өвчтэй шүдний жишээ рүүгээ буцья. Хүн байнгад хоол, ундны үнэр аваад байвал тэрээр эрт орой нэгэн цагт түүний зорилго тэр хоолыг идэх явдал болж хувирна. Тэр үед хүн тэр хоолыг олж авч, түүнийг идэхийн тулд боломжит бүх аргыг ашиглана. Үүнтэй адилаар имперсоналистууд нь аажим аажмаар персонализм руу ирдэг. Тэгвэл ийм нэг асуулт үүсч болно: мэдрэхүйн зугаа цэнгэл хөөсөн урт бөгөөд хүнд хүчир замыг сонгох уу, Бурханы таалалд бүгдийг даатгах дөтийн дөт замыг сонгох уу? Хоёр дахь хувилбар нь мөнхийн аз жаргал, цэнгэл баярыг танд амлах болно.

Жон Фэйворс (Бхакти тиртха Свами) “Бурханлаг дайчин” номоос орчуулж бэлдсэн: Балабхадра дас

Материализмын гүн ухаан нь атеист буюу бурхангүй үзэлт гүн ухаан дээр суурилдаг. Материализм нь, хүн бол физик биемахбодиос өөр юу ч биш бөгөөд сүнс гээч зүйл үгүй хэмээн тунхагладаг. Хүмүүний бодгаль чанар хийгээд ухамсар зэрэг нь түүний оршин амьдарч буй орчноор тодорхойлогддог. Амьдралыг зүгээр л хооллох, унтах, үр удмаа үлдээх, биеэ хамгаалах процесс мэтээр хардаг ба Чарльз Дарвины онолоор бол энэ нь хамгийн их амьдрах чадвартай нь амьд үлдэх процесс юм. Энэ гүн ухаан нь бүдүүлэг эгоизм буюу аминч үзлийг төрүүлэн бий болгодог бөгөөд энэ үзэл нь байгалийг ашиглахуй болон удирдахуй дээр суурилдаг. Харин байгальтайгаа зохицохуй дээр биш. Материаллаг гүн ухаан нь бүх эрх мэдлээ дэлхий даяар тархаан түгээхийг оролдож буй дарлан мөлжигчдийн орчныг даган баримтлагчдын дунд түгээмэл оршдог.

Войдизм гүн ухааны хувьд материаллаг үйл бол түгшүүр зовлонгийн үндэс бөгөөд материаллаг харилцаа нь өвдөлт шаналлыг авч ирдэг, материаллаг хүсэл тэмүүлэл нь стресс, урам хугарал, сэтгэл санаагаар унах байдлыг авч ирдэг гэж үзнэ. Энэ үзэл онол нь буддын гүн ухаантай нягт холбоотой. Буддын гүн ухаанд хүмүүний зорилго нь нирванд хүрэх буюу эгогоос ангижрах, материаллаг ертөнцөд уягдаж хүлэгдэхээс ангижрах, мэдрэхүйнүүдийн өдөөлт турхиралтаас ангижрах явдал гэж үздэг. Энэ гүн ухаан нь аливаа зүйл бодит биш гэж үздэг ч тэр нь чухам үнэндээ юу болох талаар дэлгэрүүлэн ярьдаггүй.

Гүн ухааны үндсэн анги чиглэлүүдийн гурав дахь нь имперсонализмын гүн ухаан юм. Имперсонализм нь биднийг материаллаг ахуйгаас ангижруулж, сансрын ухамсар буюу самадхид хөтлөдөг. Самадхид хүрснээр хүн бүх Бүтээлийн универсаль мөн чанарыг мэдэрч, өөрийгөө Бурхантай тодорхой байдлаар нэгдмэл юм гэдгийг мэдэрдэг. Нэг талаасаа энэ нь тэд өөрсдийгөө Бурхан мэтээр мэдрэнэ гэсэн үг. Гол зорилго нь Бурханы энергитэй нэгдэх буюу Түүний гэрэл цацрагтай уусан нэгдэх явдал. Имперсонализмын гүн ухаан нь бүх материаллаг элементүүдийг бүгдийг нь хамруулахыг эрмэлздэг ч энэ үзэл нь ердөө Бурханлагийн нэг л хэмжээсийг тайлбарлаж буй ба иймээс ч бүрэн дүүрэн бус юм. Энэ онол нь бидний Бурхантай нэгдмэл хэмээх чанарыг нээн харуулж буй ч харин бид Бурханаас юугаараа ялгаатай вэ гэдэг асуултыг бүрэн дүүрэн орхигдуулдаг. Гэтэл чухамхүү энэ л ялгааг бид мэдэрч байдаг бөгөөд энэ бол бурханлаг хөгжлийн суурь үндэс нь юм. Хэрэв бид Бурханаас ялгаатай юм бол бид Түүнд үйлчлэн зүтгэх тэмүүллээ өөрсөддөө хөгжүүлэх ёстой. Эсрэг тохиолдолд хайраар үйлчлэн зүтгэхүйн тухай яриа боломжгүй хэвээр үлдэнэ.

Персонализмын гүн ухаан нь, материализм нь өвчин шаналал, түгшүүр бэрхшээлийг авч ирдэг гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөг бөгөөд  хүн мэдрэхүйн төсөөллүүдээс ангижирч, энэ бүх асуудал бэрхшээлүүдийн  дээр гарах ёстой гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөг. Персонализм нь өөртөө материализм, войдизм, имперсонализмын зарим зарим аспектуудыг багтаасан байдаг ч өөр, материйн бус үйл байдаг гэдгийг хүлээн зөвшөөрч бүр цааш гүнзгийрч үргэлжилдэг.

Ийм нэг жишээ татаж болно. Шүд нь хорхойтоод, тэр нь түүнд физик өвдөлт авч ирж буй хүн байг л дээ. Тэр хүн шүдээ улам өвтгөхгүйн тулд хоолны үнэр ч авч чадахгүй. Материализм бол өвчтэй шүдтэй адил. Өвчин шаналлыг авч ирсээр байх болно. Хүн санаа сэтгэлээрээ өвчнөөсөө ангижрахаар тэмүүлж үүний зэрэгцээ ямар нэг өвчин намдаах эм хэрэгсэл хэрэглэж болно. Энэ арга хэрэгслийн үр дүнд өвчин түрхэн зуур намдана. Энэ түвшин бол войдизмын түвшин юм. Хүн хэдийгээр өвчнөөсөө ангижирсан ч түүний энэ байдлыг их л сайндаа нейтраль буюу саармаг түвшин гэж нэрлэж болно. Хүн хоолны үнэрийг авч энэ байдлаас цэнгэл таашаалыг авч байвал тэрээр имперсонализмын түвшинтэй эгээ адил түвшинд оршин байна гэсэн үг. Харин тэрээр шийдвэр гарган, шүдний эмч дээр очиж, шүдээ эмчлүүлвэл тэр дан ганц хоолны үнэрийг аваад зогсохгүй тэр хоолыг идэж, түүнийг амтыг нь таашаан мэдэрч чадна. Энэ түвшин нь персонализмтай адил. Зовлонгийн суурь шалтгааныг арилгах нь тэр хүнд хоолтой шууд харьцах боломжийг нь нээж өгч байна. Заримдаа бид таагүй нөхцөл байдалд дунд орох үедээ эерэг сайн зүйл бол сөрөг мууг арилгах явдал мөн гэж боддог. Гэвч сөрөг материаллаг нөхцөл байдлыг арилгах нь ердөө эхлэл юм. Дараагийнх нь үе шат бол материаллаг үйл ажилд хаалт болж чадах эерэг бурханлаг үйлийн эрэл хайгуул юм.

Жон Фэйворс (Бхакти тиртха Свами) “Бурханлаг дайчин” номоос

Орчуулж бэлдсэн: Балабхадра дас